
با شنیدن نام کورتاژ، بسیاری از افراد بهطور ناخودآگاه به یاد سقط جنین میافتند؛ اما جالب است بدانید که کاربرد کورتاژ فراتر از سقط جنین است. کورتاژ یا D&C یک عمل جراحی سرپایی است که توسط پزشک متخصص زنان و زایمان انجام میشود و کاربردهای مختلفی در تشخیص و درمان بیماریهای زنان دارد. در این مقاله از بهترین متخصص زنان و زایمان در تهران خانم دکتر فاطمه صالحیر، علاوه بر آشنایی با کاربردهای اصلی جراحی کورتاژ، به توضیحاتی درباره آمادگیهای لازم برای انجام این عمل و دوره نقاهت بعد از آن خواهیم پرداخت.
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه میدهد. اکنون شما میتوانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهرهمند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
بهترین متخصص زنان درتهران
دکتر فاطمه صالحی، متخصص زنان و زایمان با فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، یکی از پزشکان برجسته و با تجربه در حوزه تخصصی خود در تهران هستند. ایشان بیش از ۱۵ سال تجربه حرفهای در زمینه پزشکی و درمانهای تخصصی زنان و زایمان دارند و به عنوان یکی از متخصصین برجسته در این زمینه شناخته میشوند.
دکتر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز کردند و موفق به دریافت مدرک پزشکی عمومی از این دانشگاه شدند. پس از آن، برای ادامه تحصیلات خود، تخصص زنان و زایمان را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندند. علاوه بر این، ایشان دوره فلوشیپ پریناتولوژی را نیز در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندهاند که این دوره به ایشان توانایی ارائه مراقبتهای ویژه در دوران بارداری، مراقبتهای قبل و بعد از زایمان و درمانهای خاص مربوط به بارداریهای پرخطر را میدهد.
کورتاژ چیست؟
کورتاژ یا دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C) یک جراحی جزئی است که برای برداشتن بافت از داخل رحم انجام میشود. این جراحی توسط متخصص زنان و زایمان در مطب یا مرکز جراحی انجام میشود و معمولاً به صورت سرپایی انجام میگیرد، به این معنی که میتوانید همان روز به منزل برگردید.
D&C به دو مرحله تقسیم میشود:
- اتساع سرویکس (دیلاتاسیون): در این مرحله، پزشک دهانه رحم (سرویکس) را باز یا گشاد میکند. سرویکس به طور طبیعی تنها در زمان زایمان گشاد میشود و در این مرحله برای فراهم کردن دسترسی به رحم باز میشود.
- کورت: پزشک از یک ابزار باریک برای خراشیدن دیواره رحم و برداشتن بافت استفاده میکند.
طبق اطلاعات MayoClinic، دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C) عملی است که برای برداشتن بافت داخل رحم انجام میشود. این عمل به منظور تشخیص و درمان مشکلات خاص رحم، مانند خونریزی شدید یا تمیز کردن دیواره رحم پس از سقط جنین (چه عمدی و چه خودبهخود) انجام میشود.
در حین این جراحی، پزشک از ابزارهای کوچک یا داروهایی برای گشاد کردن دهانه رحم (سرویکس) استفاده میکند. سپس با استفاده از ابزار جراحی به نام کورت، که ممکن است شامل ابزار تیز یا دستگاه مکش باشد، بافت رحم برداشته میشود.
انواع کورتاژ
کورتاژ به دو منظور اصلی انجام میشود: تشخیص و درمان. در ادامه، به توضیح این دو کاربرد خواهیم پرداخت.
کورتاژ تشخیصی
پیش از انجام کورتاژ، پزشک ممکن است از شما بخواهد که بیوپسی یا نمونهبرداری از اندومتر (دیواره داخلی رحم) انجام دهید تا به تشخیص بیماریهای خاص کمک کند. این نمونهبرداری ممکن است در شرایط زیر درخواست شود:
- خونریزی غیرطبیعی از رحم
- خونریزی بعد از یائسگی
- وجود سلولهای غیرطبیعی در رحم که در آزمایش روتین برای تشخیص سرطان سرویکس شناسایی شدهاند.
در بیوپسی، پزشک یک نمونه بافتی از لایه داخلی رحم برداشته و برای آزمایشهای بیشتر به آزمایشگاه ارسال میکند. این آزمایش میتواند در تشخیص مشکلات زیر کمک کند:
- هایپرپلازی اندومتر: یک وضعیت پیشسرطانی که در آن دیواره رحم به طور غیرطبیعی ضخیم میشود.
- پولیپهای رحم
- سرطان رحم
در صورتی که اطلاعات بیشتری برای تشخیص لازم باشد، پزشک ممکن است انجام کورتاژ را توصیه کند.
برای دریافت توضیحات کاملتر و مشاوره تخصصی در مورد کورتاژ و همچنین سایر سوالات مرتبط با سلامت زنان و زایمان، میتوانید از طریق واتساپ با دکتر فاطمه صالحی در ارتباط باشید. دکتر صالحی با بیش از ۱۵ سال تجربه در حوزه زنان، زایمان و پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، آماده ارائه راهنماییهای دقیق و علمی در این زمینه هستند. ارتباط با ایشان از طریق واتساپ این امکان را فراهم میکند تا در سریعترین زمان ممکن، پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و از توصیههای یک متخصص برجسته بهرهمند شوید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، لطفاً از طریق شماره واتساپ مطب با دکتر صالحی تماس حاصل فرمایید.
کورتاژ درمانی چیست؟
زمانی که کورتاژ با اهداف درمانی انجام میشود، پزشک به جای گرفتن یک نمونه بافتی کوچک، محتویات درون رحم را کاملاً برداشته و خارج میکند. این نوع کورتاژ ممکن است در موارد زیر توصیه شود:
- جلوگیری از عفونت یا خونریزی شدید با پاکسازی رحم از بقایای سقط جنین
- برداشتن توموری که به جای حاملگی طبیعی به وجود آمده (حاملگی مولار)
- درمان خونریزی شدید پس از زایمان با حذف بقایای جفت در رحم
- برداشتن پولیپهای رحم یا دهانه رحم که معمولاً سرطانی نیستند
کورتاژ درمانی ممکن است همراه با عمل دیگری به نام هیستروسکوپی انجام شود. در این روش، پزشک وسیلهای باریک که شامل چراغ و دوربین است را از طریق واژن و سرویکس وارد رحم میکند. سپس پزشک تصاویر دیواره رحم را روی صفحه نمایش مشاهده کرده و به دنبال مناطقی که به نظر غیرطبیعی میآیند، میگردد. در صورت لزوم، پزشک میتواند پولیپها و تومورهای فیبروئیدی را بردارد و نمونهبرداری کند.
گاهی اوقات هیستروسکوپی به همراه بیوپسی اندومتر قبل از D&C انجام میشود.
در نهایت، کورتاژ میتواند هم برای تشخیص و هم برای درمان بیماریهای زنان استفاده شود. از جمله کاربردهای آن میتوان به خونریزی غیرطبیعی، خونریزی پس از یائسگی، و پاکسازی رحم پس از سقط جنین ناکامل اشاره کرد.

علت انجام کورتاژ|در چه مواردی کورتاژ انجام میشود؟
پزشک ممکن است به دلایل مختلف تصمیم به انجام کورتاژ بگیرد. برخی از دلایل رایج برای انجام این جراحی عبارتند از:
- تشخیص علت خونریزی شدید در دوران پریود یا بین پریودها
- برداشتن تومورها یا فیبرومهای غیرسرطانی
- برداشتن و ارزیابی تومورهای مشکوک به سرطان
- برداشتن بافت عفونی ناشی از بیماریهای مقاربتی مانند بیماری التهابی لگن (PID)
- حذف بافت باقیمانده در رحم پس از زایمان یا سقط جنین
- انجام سقط جنین عمدی یا کورتاژ جنین
- برداشتن دستگاه IUD (وسیله پیشگیری از بارداری)
مزایای انجام کورتاژ
کورتاژ به پزشک این امکان را میدهد که علت خونریزی غیرطبیعی را شناسایی کند و به تشخیص سلولهای غیرطبیعی که ممکن است نشانهای از سرطان رحم باشند کمک کند. پس از انجام D&C، پزشک نمونهای از سلولها را به آزمایشگاه میفرستد تا پزشک پاتولوژیست بتواند با بررسی بافت، تفاوت بین بافت طبیعی و غیرطبیعی مانند پولیپ یا سرطان را تشخیص دهد.
همچنین، کورتاژ ممکن است پس از سقط جنین برای حذف بافتهای اضافی و جلوگیری از خونریزی شدید و عفونت ضروری باشد.
کورتاژ چگونه اتفاق میافتد؟
در اینجا به مراحل مختلف انجام کورتاژ (D&C) میپردازیم:
پیش از کورتاژ
گاهی اوقات پزشک پیش از انجام کورتاژ از لامیناریا برای گشاد کردن دهانه رحم استفاده میکند. لامیناریا میلههای نازک و انعطافپذیری هستند که پزشک آنها را برای چند ساعت در دهانه رحم قرار میدهد. در این مدت، شما میتوانید به راحتی بلند شوید و حرکت کنید. لامیناریا مایعات درون سرویکس را جذب کرده و باعث گشادی دهانه رحم میشود تا پزشک به رحم دسترسی پیدا کند.
همچنین، پزشک ممکن است داروی خوراکی یا واژینال میزوپروستول (سایتوتک) تجویز کند تا به نرم شدن سرویکس و تسهیل اتساع آن کمک کند.
حین کورتاژ
پیش از شروع عمل، پزشک به شما داروهایی میدهد تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید. کورتاژ ممکن است تحت بیهوشی عمومی انجام شود که شما به طور کامل خواب باشید، یا ممکن است داروهای آرامبخش تجویز شود تا شما در طول عمل هوشیار باشید. پزشک براساس شرایط شما روش مناسب بیهوشی را انتخاب میکند.
در طول عمل، شما روی تخت دراز کشیده و پاهای خود را در تکیهگاههایی در دو طرف قرار میدهید. سپس پزشک مراحل زیر را انجام میدهد:
- اسپکولوم وارد واژن میشود. این وسیله شبیه منقار اردک است و به باز شدن دهانه رحم کمک میکند.
- پزشک از یک گیره برای ثابت نگه داشتن دهانه رحم استفاده میکند.
- پزشک چند میله برای گشاد کردن دهانه رحم بهآرامی وارد میکند.
- سپس پزشک از کورت، یا دستگاه مکش (ساکشن)، یا تراش برای تمیز کردن رحم استفاده میکند.
- پزشک نمونهای از بافت رحم را برای آزمایش بیشتر به آزمایشگاه ارسال میکند.
پس از کورتاژ
پس از عمل، شما ممکن است چند ساعت در اتاق ریکاوری بمانید تا تحت نظر باشید و از نظر خونریزی شدید یا عوارض احتمالی مورد بررسی قرار گیرید. این زمان به شما کمک میکند تا اثر داروهای بیهوشی از بین برود. همچنین، پس از عمل نمیتوانید بلافاصله رانندگی کنید و بهتر است یک نفر شما را به منزل برساند.
از عوارض رایج کورتاژ در چند روز اول میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- دردهای کرامپی خفیف مشابه دردهای پریود
- لکهبینی یا خونریزی خفیف
کورتاژ در دو مرحله انجام میشود: ابتدا پزشک دهانه رحم را گشاد میکند (دیلاتاسیون) و سپس با استفاده از کورت، بافت دیواره رحم را برمیدارد (کورتاژ).
عمل کورتاژ چقدر طول میکشد؟
عمل کورتاژ معمولاً بین ۵ تا ۱۰ دقیقه طول میکشد. با این حال، کل فرآیند ممکن است طولانیتر شود، زیرا شما نیاز به گذراندن چند ساعت در اتاق ریکاوری دارید تا تحت نظر باشید و از نظر خونریزی شدید یا سایر عوارض احتمالی بررسی شوید. پس از آن، میتوانید به منزل بازگردید.
آیا کورتاژ درد دارد؟
در حین انجام کورتاژ، پزشک از بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی استفاده میکند تا از احساس درد جلوگیری کند. پس از انجام کورتاژ، ممکن است برای چند روز دردهایی مشابه دردهای قاعدگی (درد کرامپی) داشته باشید. مصرف مسکنهایی مانند ایبوپروفن میتواند به تسکین این دردها کمک کند.
خونریزی بعد از کورتاژ چگونه است و تا چه زمانی طول میکشد؟
خونریزی پس از کورتاژ معمولاً خفیف است و ممکن است به صورت لکهبینی مشاهده شود. این خونریزی معمولاً پس از چند روز از بین میرود. در صورتی که خونریزی شدید یا غیرعادی پس از کورتاژ داشتید، ضروری است که فوراً پزشک خود را در جریان قرار دهید.
خطرات و عوارض احتمالی کورتاژ
کورتاژ مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد، اگرچه این عوارض نادر هستند. از جمله عوارض ممکن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سوراخ شدن رحم: این مشکل زمانی رخ میدهد که ابزار جراحی باعث ایجاد سوراخ در دیواره رحم شود. احتمال بروز این مشکل در زنانی که بهتازگی باردار بودهاند یا یائسه شدهاند، بیشتر است. سوراخ شدن رحم اغلب بهطور خودبهخود بهبود مییابد، اما اگر آسیب به رگهای خونی یا دیگر اعضا وارد شده باشد، ممکن است به جراحی مجدد نیاز باشد.
- خونریزی رحم: خونریزی رحم یکی از عوارض احتمالی کورتاژ است که ممکن است به دلیل سوراخ شدن رحم یا آسیب به دهانه رحم ایجاد شود. این عارضه در زنان باردار بیشتر و با افزایش سن بارداری احتمال آن بیشتر میشود.
- عفونت رحم: یکی از عوارض نادر D&C، عفونت رحم است.
- آسیب به دهانه رحم: در صورتی که دهانه رحم حین کورتاژ آسیب ببیند، پزشک میتواند با اعمال فشار یا استفاده از دارو خونریزی را کنترل کرده و زخم را بخیه بزند. استفاده از داروهایی برای نرم کردن دهانه رحم پیش از کورتاژ میتواند احتمال آسیب را کاهش دهد.
- سندرم آشرمن: در موارد نادر، D&C میتواند باعث ایجاد بافت اسکار و چسبندگی در رحم شود که به آن سندرم آشرمن گفته میشود. این سندرم معمولاً پس از سقط جنین یا بارداری رخ میدهد و میتواند باعث توقف پریود (آمنوره)، پریودهای دردناک، سقط جنینهای مکرر و نازایی شود. این وضعیت معمولاً با جراحی قابل درمان است.
آیا کورتاژ در چرخه قاعدگی تاثیری میگذارد؟
پس از انجام D&C، ممکن است پریود بعدی شما دیرتر یا زودتر از معمول آغاز شود. همچنین، تا مدتی پس از کورتاژ نباید از تامپون استفاده کرده یا رابطه جنسی برقرار کنید. این احتیاطها به این دلیل است که تا زمانی که دهانه رحم بهطور کامل بسته نشده و به وضعیت طبیعی خود بازنگردد، خطر ورود باکتری به واژن و ایجاد عفونت بیشتر است. پزشک شما بهطور دقیق زمان مناسب برای استفاده مجدد از تامپون و آغاز رابطه جنسی را به شما اطلاع خواهد داد.
از جمله عوارض احتمالی کورتاژ میتوان به عفونت رحم، خونریزی رحم، سوراخ شدن رحم و سندرم آشرمن اشاره کرد.
انجام کورتاژ در چه مواردی توصیه نمیشود؟
تنها منع مطلق برای انجام کورتاژ زمانی است که تمایل به حفظ یک بارداری زنده داخلرحمی وجود داشته باشد. در صورتی که فرد به عفونت فعال لگنی مبتلا باشد، انجام کورتاژ برنامهریزیشده (انتخابی) باید به تعویق بیفتد. با این حال، اگر عفونت به دلیل باقیماندن بقایای بارداری در رحم ایجاد شده باشد، کورتاژ لازم است برای پاکسازی رحم انجام شود.
آیا زمانی که سقط جنین انجام شده نیاز به کورتاژ جنین وجود دارد؟
تقریباً نیمی از زنانی که سقط جنین میکنند، نیازی به کورتاژ ندارند. اگر سقط جنین پیش از ۱۰ هفتگی رخ دهد، احتمال بروز مشکلات کمتری وجود دارد. اما پس از ۱۰ هفته، احتمال سقط ناکامل افزایش مییابد. در این صورت، ممکن است انجام D&C ضروری باشد تا اطمینان حاصل شود که رحم از بقایای بارداری پاک شده است. برای تصمیمگیری در این مورد، مشورت با پزشک بسیار مهم است.
بارداری بعد از کورتاژ
ممکن است پس از کورتاژ تمایل به بارداری داشته باشید، اما پزشک ممکن است از شما بخواهد که برای مدتی صبر کنید تا رحم بهطور کامل بهبود یابد و بدن برای بارداری آماده شود. همچنین ممکن است تا ۴ هفته پس از D&C از انجام مقاربت همراه با دخول پرهیز کنید.
عموماً کورتاژ تأثیری منفی بر توانایی بارداری ندارد، مگر در موارد نادر که به چسبندگی رحم و سندرم آشرمن منجر شود، که معمولاً با جراحی قابل درمان است. با این حال، برخی تحقیقات نشان دادهاند که کورتاژ ممکن است خطر زایمان زودرس را در بارداریهای بعدی افزایش دهد.
بیشتر پزشکان توصیه میکنند که برای اقدام به بارداری حداقل سه چرخه قاعدگی پس از کورتاژ بگذرد. اگر سوالات یا نگرانیهایی در مورد بارداری بعد از کورتاژ دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
تفاوت ساکشن و کورتاژ
عمل دیلاتاسیون و کورتاژ ممکن است همراه با ساکشن انجام شود. ساکشن زمانی به کار میرود که D&C بهمنظور درمان و حذف بافتهای دیواره داخلی رحم انجام میشود. در واقع، ساکشن (مکش) میتواند بخشی از فرایند D&C باشد که به آن ساکشنکورتاژ گفته میشود.
کلام آخر
کورتاژ یا دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C) یک عمل جراحی کمتهاجمی است که توسط متخصص زنان و زایمان انجام میشود و کاربردهای مختلفی دارد. این عمل میتواند بهمنظور تشخیص یا درمان انجام شود. از جمله کاربردهای D&C میتوان به تشخیص علت خونریزی شدید یا خونریزی بین پریودها و برداشتن بقایای بارداری پس از سقط جنین ناقص اشاره کرد. مانند سایر اعمال جراحی، کورتاژ نیز ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد، هرچند احتمال وقوع آنها پایین است. در صورتی که اخیراً پزشک به شما توصیه به انجام این عمل کرده است، حتماً سوالات و نگرانیهای خود را با او در میان بگذارید.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنینها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب میشود. هدف من ایجاد تجربههای ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانوادهاش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانوادهها ایفا میکنم، پیش میروم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.