ناباروری در زنان و مردان می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله اختلالات تخمک‌گذاری، مشکلات ساختاری در دستگاه تناسلی، کمبود تعداد اسپرم یا بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد شود. علاوه بر این، عواملی مانند سبک زندگی، تغذیه نامناسب، استرس و حتی سن نیز می‌توانند بر باردار نشدن تأثیرگذار باشند. در زنان، اختلالات باروری معمولاً با علائمی مانند تغییرات در سیکل قاعدگی یا دردهای شدید پریودی قابل شناسایی است، اما در مردان، اغلب نشانه‌های خاصی وجود ندارد و تشخیص ناباروری تنها از طریق آزمایشات پزشکی امکان‌پذیر است.
شناخت عواملی که بر ناباروری تأثیر می‌گذارند و شناسایی علل احتمالی نازایی، اولین گام در مسیر درمان و رفع این مشکل است. اگر شما نیز علاقه‌مند به یافتن علت باردار نشدن خود و دانستن عواملی که می‌تواند موجب نازایی شود، این مقاله از دکتر فاطمه صالحی را مطالعه کنید.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
بهترین متخصص زنان درتهران
دکتر فاطمه صالحی، متخصص زنان و زایمان با فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، یکی از پزشکان برجسته و با تجربه در حوزه تخصصی خود در تهران هستند. ایشان بیش از ۱۵ سال تجربه حرفه‌ای در زمینه پزشکی و درمان‌های تخصصی زنان و زایمان دارند و به عنوان یکی از متخصصین برجسته در این زمینه شناخته می‌شوند.
دکتر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز کردند و موفق به دریافت مدرک پزشکی عمومی از این دانشگاه شدند. پس از آن، برای ادامه تحصیلات خود، تخصص زنان و زایمان را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندند. علاوه بر این، ایشان دوره فلوشیپ پریناتولوژی را نیز در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذرانده‌اند که این دوره به ایشان توانایی ارائه مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری، مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان و درمان‌های خاص مربوط به بارداری‌های پرخطر را می‌دهد.
ناباروری چیست؟
ناباروری به حالتی گفته میشود که زوج پس از یک سال تلاش منظم برای بارداری (برقراری رابطه جنسی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری) موفق به داشتن فرزند نمیشوند. بسیاری از زوج‌ها زمانی که ماه‌ها می‌گذرد و تست‌های بارداری نتیجه منفی می‌دهند، استرس و نگرانی زیادی را تجربه می‌کنند. در این شرایط، برخی ممکن است سریعاً امید خود را از دست داده و فکر کنند که نابارور هستند. اما در برخی موارد، علت باردار نشدن مشخص نیست و ممکن است تنها به زمان بیشتری نیاز داشته باشید. بنابراین، مشورت با یک پزشک متخصص زنان و زایمان می‌تواند گام مهمی در حل این مشکل باشد.
برای دریافت توضیحات کامل‌تر و مشاوره تخصصی در مورد علت ناباروری و همچنین سایر سوالات مرتبط با سلامت زنان و زایمان، می‌توانید از طریق واتساپ با دکتر فاطمه صالحی در ارتباط باشید. دکتر صالحی با بیش از ۱۵ سال تجربه در حوزه زنان، زایمان و پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، آماده ارائه راهنمایی‌های دقیق و علمی در این زمینه هستند. ارتباط با ایشان از طریق واتساپ این امکان را فراهم می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و از توصیه‌های یک متخصص برجسته بهره‌مند شوید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، لطفاً از طریق شماره واتساپ مطب با دکتر صالحی تماس حاصل فرمایید.
علت باردار نشدن
نازایی در زنان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله این موارد عبارتند از:
اختلال در تخمک‌گذاری
اختلالات تخمک‌گذاری معمولاً به توانایی زنان برای باردار شدن به‌طور طبیعی آسیب می‌زند. زیرا بدون تخمک‌گذاری موفق، امکان باروری وجود ندارد. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که تخمک‌گذاری به‌طور منظم اتفاق نیفتد یا اصلاً صورت نگیرد. اختلالات تخمک‌گذاری یکی از دلایل شایع ناباروری در زنان است و می‌توان گفت از هر چهار زوج نابارور، یک زوج به دلیل مشکلات تخمک‌گذاری قادر به بارداری نیستند.
این اختلال ممکن است به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر ایجاد شود:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- مشکلات هورمونی نظیر پرکاری یا کم‌کاری تیروئید
- نارسایی تخمدان
- اختلال در عملکرد هیپوتالاموس
ناباروری مرتبط با سن
با افزایش سن زنان، تعداد تخمک‌ها و قدرت باروری آن‌ها به تدریج کاهش می‌یابد. این روند معمولاً در اواسط دهه ۳۰ زندگی بیشتر نمایان میشود، به طوری که کارشناسان تخمین می‌زنند که حدود یک‌سوم از زوج‌های دچار ناباروری، زنان بالای ۳۵ سال دارند. علاوه بر کاهش تعداد تخمک‌ها، کیفیت آن‌ها نیز با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد. این کاهش کیفیت نه تنها توان باروری را کاهش می‌دهد، بلکه احتمال بروز مشکلات کروموزومی را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که تقریبا ۷۰٪ از سقط‌ها به دلیل ناهنجاری‌های کروموزومی رخ می‌دهد.
نارسایی زودرس تخمدان
این اختلال به نام نارسایی تخمک‌گذاری زودرس شناخته میشود. در این حالت، بدن زن به دلیل پاسخ خودایمنی یا کاهش سریع ذخیره تخمک‌ها، دچار نارسایی زودرس تخمدان میشود. این مشکل می‌تواند به دلایل ژنتیکی یا به علت انجام درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی رخ دهد.
اختلالات هورمونی
یکی دیگر از دلایل ناباروری در زنان، اختلالات هورمونی است. تغییرات سطح هورمون‌ها به دلایل مختلف می‌تواند بر چرخه قاعدگی، تخمک‌گذاری و در نتیجه توانایی باروری تاثیر بگذارد. برخی از شایع‌ترین علل اختلالات هورمونی عبارتند از:
- اختلال در عملکرد هیپوتالاموس: این مشکل می‌تواند موجب نوسان در هورمون‌های گنادوتروپین و هورمون‌های هیپوفیزی مانند LH و FSH شود که بر تخمک‌گذاری و باروری تاثیر منفی می‌گذارد. علائم این اختلال ممکن است شامل قاعدگی نامنظم یا قطع آن باشد.
- اختلال در عملکرد هیپوفیز: مشکلات در تولید هورمون‌های LH و FSH که از هیپوفیز ترشح می‌شوند، می‌تواند باعث اختلال در تخمک‌گذاری شود.
- اختلالات تیروئیدی: عملکرد غیر طبیعی غده تیروئید می‌تواند به طور مستقیم بر باروری تاثیر بگذارد.
- افزایش سطح هورمون پرولاکتین: این تغییر در سطح هورمون می‌تواند چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری را تحت تاثیر قرار دهد.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این اختلال نیز می‌تواند به علت عدم تخمک‌گذاری منظم موجب مشکلات باروری شود.
همانطور که اشاره کردیم، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یکی از مهم‌ترین علل ناباروری در زنان است که در بین عموم به نام تنبلی تخمدان شناخته میشود. این اختلال با علائمی مانند دوره‌های قاعدگی نامنظم، مقاومت به انسولین، رشد غیرطبیعی موهای زائد در صورت یا بدن، چاقی و آکنه همراه است. شدت و نوع این علائم در هر زن متفاوت است و ممکن است به اشکال مختلفی ظاهر شوند.
ناباروری مردانه
مشکلات باروری مردان نیز می‌تواند یکی از دلایل ناباروری باشد. برای بارداری، سلامت هر دو طرف ضروری است و ناباروری تنها به زنان محدود نمی‌شود. برخی از عواملی که ممکن است باعث ناباروری در مردان شوند عبارتند از:
- اختلالات در تولید اسپرم
- واریکوسل
- عفونت‌های مجاری ادراری و برخی بیماری‌های مقاربتی
- انسداد مسیر اسپرم
- اختلالات نعوظ
- بیماری‌های مزمن و ژنتیکی
- انزال زودرس یا عدم توانایی در انزال
- عدم عملکرد صحیح بیضه‌ها
مسدود شدن لوله فالوپ
لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحمی، ساختارهایی هستند که تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کنند. این لوله‌ها ممکن است به دلایل مختلف مانند جراحی یا عفونت‌های مقاربتی (STI) آسیب ببینند. آسیب و ناهنجاری در این لوله‌ها می‌تواند از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری کند. همچنین، انسداد لوله‌های فالوپ ممکن است باعث شود که حتی پس از انجام لقاح، تخمک بارور شده نتواند به سمت رحم حرکت کند.
اندومتریوز
آندومتریوز یکی دیگر از علل باردار نشدن بدون جلوگیری است که می‌تواند توانایی بارداری طبیعی زنان را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بافتی مشابه پوشش داخلی رحم، در بیرون یا روی رحم رشد کند. آندومتریوز می‌تواند بر پوشش داخلی رحم تأثیر گذاشته و روند لانه‌گزینی تخمک بارورشده را مختل کند.
ناهنجاری‌ها و ضایعات رحمی
ناهنجاری‌ها و ضایعات ساختاری رحم از عوامل مهمی هستند که بر قدرت باروری زنان تاثیر می‌گذارند. این ناهنجاری‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- رحم تک‌شاخ یا دوشاخ
- رحم دوگانه
- رحم با سپتوم
- رحم کمانی
- پولیپ‌های رحمی
- فیبروم‌ها (میوم‌ها)
ناباروری بدون دلیل
در برخی موارد، علت باردار نشدن مشخص نمی‌شود. این به این معناست که پزشکان نتوانسته‌اند دلیل واضحی برای ناباروری پیدا کنند و تمام آزمایش‌ها نتایج طبیعی را نشان داده‌اند.
این وضعیت برای بسیاری از زوج‌ها آزاردهنده است، زیرا نمی‌دانند که گام‌های بعدی درمان چگونه خواهد بود و آیا راه‌حلی برای مشکلشان وجود دارد یا خیر. در حال حاضر، حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد زوج‌ها با ناباروری غیر قابل توضیح مواجه هستند.
اگرچه ناباروری بدون دلیل می‌تواند گیج‌کننده و ناامیدکننده باشد، اما خوشبختانه به این معنی نیست که امکان بارداری از بین رفته است. حتی اگر دلیل باردار نشدن پس از تلاش برای بارداری مشخص نباشد، با کمک درمان‌های نازایی و ناباروری، امکان برطرف کردن این مشکل وجود دارد.
چه بیماری هایی باعث نازایی میشود؟
برخی شرایط پزشکی و بیماری‌ها می‌توانند تأثیر منفی بر باروری داشته باشند و موجب نازایی شوند. از جمله شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با ناباروری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس
- دیابت کنترل‌نشده
- اختلالات تیروئید
- عفونت‌های لگنی (PID)
- چاقی شدید
- عفونت‌های مقاربتی (STI)
- ایدز
- اختلالات سلامت روان مانند افسردگی شدید و اضطراب مزمن
ناباروری یک زوج چه زمانی تایید میشود؟
زمانی که یک خانم به مدت ۱۲ ماه به طور منظم رابطه جنسی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری داشته باشد و نتواند باردار شود، می‌توان گفت که این زوج درگیر ناباروری هستند. البته برای خانم‌های بالای ۳۵ سال، این مدت زمان حدود ۶ ماه است.
همچنین، خانم‌هایی که قبلاً باردار شده‌اند اما اکنون قادر به بارداری نیستند یا خانم‌هایی که دچار سقط مکرر می‌شوند، نیز ممکن است به عنوان نابارور شناخته شوند. با این حال، نمی‌توان تنها به این دلیل که یک زوج پس از رابطه جنسی بدون جلوگیری باردار نشده‌اند، آن‌ها را نابارور دانست. برای تأیید نهایی مشکل ناباروری، نیاز به انجام آزمایشات خاصی است که باید تحت نظر پزشک متخصص زنان، زایمان و نازایی انجام شود.
چه کسانی اصلا باردار نمیشوند؟
برخی از عوامل پزشکی که می‌توانند بر باروری تأثیر منفی بگذارند شامل موارد زیر هستند:
- فقدان مادرزادی رحم یا تخمدان‌ها
- آسیب شدید به رحم
- هیسترکتومی (برداشتن رحم)
- اختلالات ژنتیکی و کروموزومی مانند سندرم کلاین فلتر و سندرم ترنر
- یائسگی زودرس
- آسیب جدی به بیضه‌ها و توقف تولید اسپرم
- سرطان‌های مرتبط با تخمدان‌ها، رحم و بیضه‌ها
- بیماری‌های خود ایمنی شدید
چه چیزی باعث نازایی میشود؟
علاوه بر عواملی که تا کنون به عنوان دلایل باردار نشدن ذکر کردیم، سبک زندگی نیز تأثیر قابل توجهی بر ناباروری دارد. برخی عادات نادرست و عوامل محیطی می‌توانند بر توانایی باروری تأثیر منفی بگذارند و حتی در طولانی مدت منجر به نازایی شوند. مهم‌ترین عواملی که بر باروری زنان و مردان تأثیر می‌گذارند شامل موارد زیر هستند:
- مصرف سیگار
- نوشیدن الکل به میزان زیاد
- استفاده از مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین، ماری‌جوانا، اکستازی، کتامین و آمفتامین
- اضافه وزن یا کمبود وزن شدید
- رژیم غذایی ناسالم و فاقد مواد مغذی
- استرس و اضطراب شدید
- تجربه تروما
- تماس طولانی‌مدت با مواد شیمیایی و سمی
- ورزش‌های سنگین و بیش از حد
- مصرف داروهای خاص مانند داروهای ضد افسردگی و استروئیدها
- کمبود خواب و الگوی خواب نامنظم
راهنمای مراجعه به پزشک
ناباروری ممکن است به دلایل مختلفی از جمله مشکلات زنانه، مردانه یا ترکیبی از هر دو ایجاد شود. از اختلالات تخمک‌گذاری و انسداد لوله‌های فالوپ تا مشکلات هورمونی و کاهش کیفیت اسپرم، عوامل متعددی بر باروری تأثیرگذارند. علاوه بر این، استرس، سبک زندگی، آلودگی‌های محیطی و مسائل ژنتیکی نیز می‌توانند شانس بارداری را کاهش دهند. در صورتی که پس از یک سال رابطه جنسی منظم و بدون استفاده از روش‌های پیشگیری، باردار نشده‌اید، توصیه میشود برای انجام آزمایشات لازم و تشخیص علت ناباروری به متخصص زنان، زایمان و نازایی مراجعه کنید.
کلام آخر
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب میشود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
