
درد زیر شکم در بارداری موضوعی رایج است و معمولاً جای نگرانی ندارد؛ با این حال، در برخی موارد میتواند نشانه وجود مشکلات جدی باشد که سلامت مادر و جنین را تهدید میکند. در این مطلب به بررسی علل درد زیر شکم در بارداری میپردازیم و توضیح میدهیم چه زمانی این درد خطرناک بوده و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه میدهد. اکنون شما میتوانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهرهمند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، بهترین جراح متخصص زنان و زایمان به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
بهترین متخصص زنان درتهران
دکتر فاطمه صالحی، متخصص زنان و زایمان با فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، یکی از پزشکان برجسته و با تجربه در حوزه تخصصی خود در تهران هستند. ایشان بیش از ۱۵ سال تجربه حرفهای در زمینه پزشکی و درمانهای تخصصی زنان و زایمان دارند و به عنوان یکی از متخصصین برجسته در این زمینه شناخته میشوند.
دکتر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز کردند و موفق به دریافت مدرک پزشکی عمومی از این دانشگاه شدند. پس از آن، برای ادامه تحصیلات خود، تخصص زنان و زایمان را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندند. علاوه بر این، ایشان دوره فلوشیپ پریناتولوژی را نیز در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندهاند که این دوره به ایشان توانایی ارائه مراقبتهای ویژه در دوران بارداری، مراقبتهای قبل و بعد از زایمان و درمانهای خاص مربوط به بارداریهای پرخطر را میدهد.
آیا درد زیر شکم در بارداری خطرناک است؟
درد زیر شکم در بارداری همیشه نگرانکننده نیست؛ اما اگر بهطور ناگهانی بروز کند یا همراه با علائم هشداردهنده دیگری باشد، لازم است برای بررسی علت به پزشک مراجعه شود. چنین دردهایی ممکن است نشانهای از سقطجنین یا مشکلی جسمی باشند که میتوانند سلامت مادر را به خطر بیندازند.
علائم خطر همراه با درد زیر شکم در بارداری
علائم هشداردهنده درد زیر شکم در بارداری شامل موارد زیر است:
- خونریزی واژینال
- پارگی کیسه آب
- درد یکطرفه در قسمت راست پایین شکم
- تیر کشیدن در ناحیه سمت راست و بالای شکم
- درد نزدیک ناف
- درد در شانه
- افزایش درد در شب یا هنگام دراز کشیدن
- درد شکم همراه با قرمزی و تورم
- گرفتگی و انقباضات شکمی قبل از هفته ۳۷، هر ۱۰ دقیقه یکبار
- کاهش قابل توجه حرکات جنین قبل از هفته ۲۸
- کاهش اشتها
- خستگی شدید
- تب و لرز
- ترشحات غیرطبیعی واژینال
- تهوع و استفراغ
- درد و ناراحتی هنگام ادرار کردن
- کاهش حجم ادرار
- تاری دید
- سردرد شدید یا مداوم
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
علت معمول درد زیر شکم در بارداری
برخی از دلایل طبیعی درد زیر شکم در بارداری که معمولاً نگرانکننده نیستند، عبارتاند از:
۱. نفخ
یکی از دلایل رایج درد زیر شکم در بارداری، وجود گاز در رودهها است. هورمون پروژسترون که در بارداری افزایش مییابد، باعث کاهش سرعت حرکت غذا در رودهها میشود. این موضوع باعث میشود غذا برای مدت طولانیتری در روده باقی بماند و گاز بیشتری تولید شود. همچنین هرچه به پایان بارداری نزدیکتر میشوید، فشار رحم بر روی اعضای داخلی شکم افزایش یافته و فرآیند هضم کندتر شده و نفخ بیشتری ایجاد میشود.
۲. یبوست
یبوست یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است که بسیاری از خانمها آن را تجربه میکنند. تغییرات هورمونی، کمبود مصرف مایعات و غذاهای پرفیبر، فعالیت بدنی کم، مصرف مکملهای آهن و اضطراب از مهمترین علل بروز یبوست محسوب میشوند. درد ناشی از یبوست معمولاً به صورت تیرکشیدن، دلپیچه یا انقباضات شکمی بروز میکند.
۳. درد ناشی از کشیده شدن رباطهای حامی رحم (رباطهای گرد)
رحم و کشاله ران توسط دو رباط بزرگ و گرد به یکدیگر متصل شدهاند که نقش نگهداری رحم را دارند. زمانی که رحم در دوران بارداری بزرگتر میشود تا فضای کافی برای جنین فراهم شود، این رباطها نیز کشیده میشوند. این کشیدگی میتواند منجر به احساس تیر کشیدن یا درد مبهم در نواحی شکم، کشاله ران و باسن شود. همچنین ممکن است با تغییر وضعیت بدن، عطسه یا سرفه، این درد شدت بیشتری پیدا کند.
۴. درد کاذب زایمان یا براکستون هیکس (Braxton Hicks)
دردهای کاذب زایمان به انقباضهای رحمی گفته میشود که معمولاً کمتر از ۲ دقیقه طول میکشند. این نوع دردها با حرکت کردن یا تغییر وضعیت بدن کاهش مییابند. این انقباضها نشانه شروع واقعی زایمان نیستند و اغلب نامنظم و غیرقابل پیشبینی ظاهر میشوند. همچنین، شدت و تعداد آنها با گذشت زمان افزایش نمییابد.

۵. بزرگ شدن رحم ناشی از رشد جنین
وزن رو به رشد جنین به همراه تغییرات هورمونی و کشش رباطها میتواند باعث ایجاد درد در ناحیه کمر، پهلوها و شکم شود. این درد اغلب به صورت سوزش احساس میشود و معمولاً در جایی که عضلات تحت فشار قرار دارند، بیشتر نمایان است.
۶. کرامپ و انقباضات رحم
بزرگتر شدن رحم، مخصوصاً در سهماهه اول و دوم بارداری، منجر به انقباض عضلات آن میشود. این انقباضها ممکن است دردی شبیه به دردهای قاعدگی ایجاد کنند. معمولاً این گرفتگیها با استفاده از کمپرس گرم یا بهصورت خودبهخود بهبود مییابند.
لانهگزینی جنین
در روزهای ابتدایی بارداری، ممکن است دردی مشابه با درد قاعدگی در ناحیه زیر شکم احساس کنید. این درد معمولاً به دلیل لانهگزینی تخمک بارور شده در دیواره رحم رخ میدهد و یک واکنش طبیعی در این مرحله به حساب میآید.
زمانی که درد زیر شکم در بارداری جدی است!
درد زیر شکم در بارداری اغلب جای نگرانی ندارد؛ اما گاهی ممکن است نشاندهنده مشکلات جدی باشد که نیازمند بررسی و درمان فوری است. برخی از انواع دردهای شکمی که باید به آنها توجه ویژهای داشت عبارتند از:
۱. بارداری خارج رحمی
علت درد زیر شکم در اوایل بارداری ممکن است حاملگی خارج رحمی باشد. این وضعیت زمانی اتفاق میافتد که تخمک بارورشده در خارج از رحم، معمولاً در لولههای رحمی، شروع به رشد کند. یکی از علائم مهم حاملگی خارج رحمی، درد زیر شکم همراه با خونریزی شدید در هفتههای ۶ تا ۱۰ بارداری است.
عواملی مانند سابقه حاملگی خارج رحمی، بستن لولههای رحمی، استفاده از آییودی (IUD) و بیماری آندومتریوز میتوانند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهند.
با این حال، حاملگی خارج رحمی نسبتاً نادر است و تقریباً از هر ۵۰ زن باردار، تنها یک نفر به آن مبتلا میشود.
۲. پارگی جفت
جدا شدن جفت یک شرایط اورژانسی و خطرناک است که طی آن جفت قبل از تولد نوزاد از دیواره رحم جدا میشود. یکی از علائم مهم این وضعیت، درد مداوم و شدید در ناحیه زیر شکم است. همچنین وجود ترشحات خونی و پارگی زودهنگام کیسه آب میتواند از علائم هشداردهنده جدا شدن جفت باشد.

۳. پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)
پرهاکلامپسی یا فشار خون بارداری معمولاً پس از هفته ۲۰ بارداری بروز میکند و با افزایش فشار خون همراه با دفع پروتئین در ادرار تشخیص داده میشود. درد در سمت راست شکم در دوران بارداری میتواند از علائم مرتبط با این وضعیت باشد.
علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ و درد در ناحیه راست زیر دندهها نیز میتوانند به تشخیص پرهاکلامپسی کمک کنند.
زنان مبتلا به فشار خون بارداری باید تحت نظر متخصص زنان و زایمان مراقبتهای لازم را در طول بارداری دریافت کنند.
۴. سقط جنین
بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از بارداریها به سقط جنین منجر میشوند که اغلب در سهماهه اول رخ میدهد. علائم سقط جنین عبارتند از:
- کمردرد از خفیف تا شدید
- انقباضهای منظم با فواصل ۵ تا ۲۰ دقیقه
- خونریزی قهوهای یا قرمز روشن که ممکن است با انقباض رحم همراه باشد یا نباشد
- خروج لخته خون از واژن
- ناپدید شدن ناگهانی سایر علائم بارداری
سقط جنین یکی از علل شایع درد زیر شکم در بارداری است. اگر در سهماهه اول بارداری هستید و دردهای منظم، خونریزی و کاهش علائمی مثل حالت تهوع و ویار را تجربه میکنید، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
۵. زایمان زودرس
زایمان زودرس به وضعیتی گفته میشود که تولد نوزاد قبل از هفته سی و هفتم بارداری رخ دهد. در صورتی که درد یا انقباضات رحمی مداوم (حداقل ۴ بار در یک ساعت) همراه با افزایش ترشحات یا خونریزی باشد و با تغییر وضعیت یا حرکت کاهش نیابد، یا مایعی شبیه آب از واژن خارج شود، احتمال زایمان زودرس وجود دارد.
۶. سندرم هلپ (HELLP)
سندرم هلپ یکی از جدیترین عوارض دوران بارداری به شمار میآید. این بیماری به طور همزمان باعث افزایش آنزیمهای کبدی، کاهش پلاکتهای خون و تخریب گلبولهای قرمز (همولیز) میشود. علت دقیق بروز این سندرم هنوز مشخص نیست، اما معمولاً در خانمهایی که دچار پرهاکلامپسی هستند، احتمال ابتلا به آن افزایش مییابد.
دلیل درد زیر شکم در ماههای مختلف بارداری
در طول بارداری، علت دردهای زیر شکم میتواند بسته به سهماهه بارداری متفاوت باشد. در ادامه، این دلایل با جزئیات بیشتری توضیح داده میشوند:
سهماهه اول بارداری
- لانهگزینی جنین: در روزهای ابتدایی، تخمک بارور شده در دیواره رحم جای میگیرد. این فرآیند ممکن است باعث دردهای خفیف شبیه به درد پریود شود.
- بارداری خارج رحمی: زمانی رخ میدهد که تخمک بارور شده بهجای رحم، در لولههای فالوپ یا بخش دیگری از بدن جایگیری کند. این حالت خطرناک بوده و درد زیر شکم بههمراه خونریزی از نشانههای آن است.
- پارگی لولههای رحم: اگر بارداری خارج رحمی تشخیص داده نشود، ممکن است منجر به پارگی لوله فالوپ شود که یک وضعیت اورژانسی است و با درد شدید و ناگهانی شکم همراه است.
سهماهه دوم بارداری
- کشیدگی رباطهای رحم: با بزرگتر شدن رحم، رباطهای اطراف آن برای نگهداری دچار کشش میشوند. این کشیدگی ممکن است باعث تیر کشیدن یا احساس درد در شکم و کشاله ران شود، خصوصاً هنگام حرکت، عطسه یا تغییر وضعیت.
سهماهه سوم بارداری
- دردهای کاذب زایمان (انقباضات براکستون هیکس): این انقباضات معمولاً نامنظم و کوتاهمدت هستند و نشانه شروع زایمان واقعی محسوب نمیشوند. با تغییر وضعیت یا استراحت، این دردها برطرف میشوند.
- زایمان زودرس: اگر انقباضات رحمی منظم باشند و شدت یا تعدادشان افزایش یابد، بهویژه همراه با ترشح مایع یا خونریزی، ممکن است نشانه زایمان زودرس باشد که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
سایر علل درد زیر شکم
برخی از دلایل غیرمرتبط با بارداری که میتوانند باعث درد زیر شکم در بارداری شوند عبارتاند از:
- سنگ کلیه
- عفونتهای ادراری در بارداری
- سنگ کیسه صفرا
- التهاب لوزالمعده
- آپاندیسیت
- انسداد روده
- حساسیت یا عدم تحمل برخی مواد غذایی
- زخمهای گوارشی
- عفونت یا ویروسهای معدهای
درمان درد زیر شکم در بارداری
اگر درد زیر شکم در بارداری به دلیل یک مشکل جدی ایجاد شده باشد، لازم است برای درمان حتماً به پزشک مراجعه کنید. به همین دلیل دانستن تفاوت میان دردهای ناشی از نفخ و یبوست با دردهای هشداردهنده مانند سقط یا آپاندیس اهمیت زیادی دارد.
دردهایی که به دلیل نفخ یا یبوست ایجاد میشوند معمولاً پس از مدت کوتاهی و با خروج گاز از بدن (دهان یا مقعد) برطرف میشوند. این نوع دردها با گذشت زمان شدیدتر نشده و فاصله بین آنها نیز کاهش نمییابد. همچنین اغلب پس از مصرف برخی غذاها یا در شرایط استرسزا بروز میکنند. نکته مهم این است که درد ناشی از نفخ یا یبوست هیچگاه با علائمی مانند تب، استفراغ یا خونریزی همراه نیست.
درمان درد شکم ناشی از نفخ بارداری
اگر درد زیر شکم در بارداری به دلیل نفخ باشد، معمولاً با تغییر سبک زندگی میتوان آن را کنترل و درمان کرد. در صورت تکرار نفخ، توصیه میشود آب کافی بنوشید و وعدههای غذایی خود را به چند بخش کوچکتر در طول روز تقسیم کنید.
همچنین پرهیز از مصرف غذاهای نفاخ مانند خوراکیهای چرب و سرخشده، کاهو و حبوبات میتواند مؤثر باشد. علاوه بر این، انجام فعالیت بدنی و ورزش منظم به بهبود هضم و کاهش نفخ کمک میکند.
برای دریافت توضیحات کاملتر و مشاوره تخصصی در مورد درد زیر شکم در بارداری و درد زیر شکم بعد از نزدیکی و همچنین سایر سوالات مرتبط با سلامت زنان و زایمان، میتوانید از طریق واتساپ با دکتر فاطمه صالحی در ارتباط باشید. دکتر صالحی با بیش از ۱۵ سال تجربه در حوزه زنان، زایمان و پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، آماده ارائه راهنماییهای دقیق و علمی در این زمینه هستند. ارتباط با ایشان از طریق واتساپ این امکان را فراهم میکند تا در سریعترین زمان ممکن، پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و از توصیههای یک متخصص برجسته بهرهمند شوید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، لطفاً از طریق شماره واتساپ مطب با دکتر صالحی تماس حاصل فرمایید.
درمان درد شکم ناشی از کشیدگی رباطهای گرد
برای کاهش درد ناشی از کشیدگی رباطها، بهتر است هنگام بلند شدن از حالت خوابیده یا نشسته بهآرامی حرکت کنید. هنگام عطسه یا سرفه نیز کمی به جلو خم شوید تا فشار کمتری به رباطها وارد شود. انجام حرکات کششی سبک و منظم در طول روز هم میتواند به کاهش درد زیر شکم در بارداری کمک کند.
درمان درد شکم ناشی از یبوست بارداری
برای بهبود شکمدرد ناشی از یبوست، مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر توصیه میشود، از جمله:
- بروکلی
- انواع توتها
- ذرت
- لپه
- غلات کامل
- سیب
- میوههای خشک
- سیبزمینی
- آجیل و دانهها (مانند تخمه آفتابگردان و بادام)
همچنین نوشیدن مایعات کافی در طول روز میتواند به کاهش یبوست در بارداری کمک کند.
پیشگیری از درد زیر شکم در بارداری
با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی میتوان از بروز دردهای ناشی از نفخ، یبوست یا کشیدگی رباطها پیشگیری کرد.
درمان خانگی درد زیر شکم در بارداری
برای کاهش و بهبود سریعتر درد زیر شکم در بارداری میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- استراحت کافی داشته باشید.
- از کمپرس گرم یا سرد استفاده کنید.
- دوش آب گرم بگیرید.
- مایعات فراوان بنوشید.
- غذاهای سرشار از فیبر مصرف کنید.
- شکم را به آرامی ماساژ دهید.
- پیادهروی سبک یا حرکات کششی ملایم انجام دهید.
- از روشهای ریلکسیشن مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق بهره بگیرید.
- فعالیتهایی را که باعث تحریک یا شروع درد میشوند، محدود کنید.
- از بلند کردن یا هل دادن اجسام سنگین خودداری کنید.
- هنگام خواب، یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید.
خطرات و عوارض درد زیر شکم در بارداری
جدول زیر با جزئیات بیشتر، مشکلات و بیماریهای مختلف دوران بارداری و عوارض احتمالی آنها را نشان میدهد:
مشکلات و بیماریها و عوارض آنها
التهاب آپاندیس
- ترکیدن آپاندیس و انتشار باکتری و چرک در حفره لگن
- ایجاد پریتونیت (التهاب صفاق)
- سپسیس (عفونت شدید خون)
سنگ کیسه صفرا
- التهاب کیسه صفرا (کولهسیستیت)
- انسداد یا عفونت مجاری صفراوی
- زردی (یرقان)
- التهاب لوزالمعده (پانکراتیت)
- درد شدید و مکرر در ناحیه شکم
پرهاکلامپسی (فشار خون بارداری)
- آسیب به کلیهها و کبد
- زایمان زودرس
- رشد ناکافی و محدودیت رشد داخل رحمی جنین
- جدا شدن جفت (پارگی جفت)
- بروز سندرم هلپ
- تشنج (اکلامپسی)
- افزایش احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی و فشار خون مزمن در آینده
سندرم هلپ
- نارسایی کلیه
- تجمع مایع در ریه (ادم ریوی)
- خونریزی شدید هنگام زایمان
- پارگی جفت
- افزایش خطر مرگ مادر و جنین
بارداری خارج رحمی
- پارگی لولههای رحمی
- خونریزی داخلی شدید و تهدیدکننده زندگی
- نازایی در آینده به دلیل آسیب به لولهها
پارگی جفت (جدا شدن زودرس جفت)
- زایمان زودرس
- تولد نوزاد با وزن کم
- مردهزایی
- آسیب مغزی جنین ناشی از کمبود اکسیژن
- کمخونی شدید مادر
- مشکلات لخته شدن خون (DIC)
- خونریزی شدید و خطرناک
عفونت ادراری در بارداری
- افزایش فشار خون بارداری
- خطر زایمان زودرس
- عفونت کلیهها (پیلونفریت)
- آسیب به عملکرد کلیهها
- تب و عوارض سیستمیک
چه زمانی به اورژانس مراجعه کنیم؟
اگر درد زیر شکم در بارداری همراه با هر یک از علائم هشداردهندهی زیر باشد، فوراً به اورژانس مراجعه کنید:
- خونریزی واژینال
- پاره شدن کیسه آب
- درد شدید و متمرکز در یک طرف شکم، بهویژه سمت راست
- درد در ناحیه شانه
- تورم یا قرمزی شکم
- انقباضات مکرر و شدید شکم قبل از هفته ۳۷ بارداری، با فاصله کمتر از ۱۰ دقیقه
- کاهش قابلتوجه حرکت جنین پیش از هفته ۲۸ بارداری
- از دست دادن اشتها بهصورت ناگهانی
- خستگی غیرمعمول و شدید
- تب همراه با لرز
- ترشحات غیرطبیعی یا بدبو از واژن
- تهوع و استفراغ مکرر
- درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
- کاهش قابل توجه در حجم ادرار
- تاری دید
- سردرد شدید یا مداوم
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، هرگز به تأخیر نیندازید و سریعاً تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید.
درد شدید زیر شکم در بارداری نشانه چیست؟
درد خفیف در ناحیه شکم در دوران بارداری معمولاً طبیعی است و اغلب به دلیل بزرگ شدن رحم، تغییرات هورمونی، کشیدگی رباطها یا یبوست ایجاد میشود. با این حال، درد شدید زیر شکم ممکن است نشانهای از احتمال سقط جنین باشد و در این صورت نیاز به بررسی و مراقبت ویژه دارد.
درد زیر شکم در بارداری از کی شروع میشود؟
آیا درد زیر شکم در بارداری طبیعی است؟
درد زیر شکم در اواخر بارداری نشانه چیست؟
علت درد زیر شکم سمت چپ در بارداری چیست؟
علت درد زیر شکم سمت راست در بارداری چیست؟
درد یکطرفه سمت راست شکم ممکن است ناشی از سنگ کلیه، بارداری خارج رحمی، پره اکلامپسی یا التهاب آپاندیس باشد. همچنین ممکن است این درد ناشی از کشیدگی عضلات رحم، بزرگشدن جنین، درد کاذب، لانهگزینی، عفونت ادراری یا سقط جنین باشد.
کلام آخر
درد زیر شکم در بارداری معمولاً طبیعی است. با رشد جنین در بدن شما، رحم بزرگتر شده و رباطهای نگهدارنده آن کشیده میشوند تا فضای کافی برای جنین فراهم شود. علاوه بر این، تغییرات هورمونی و افزایش وزن میتوانند باعث کندی هضم غذا شده و نفخ و یبوست را به همراه داشته باشند. این عوامل ترکیبی گاهی منجر به احساس درد در ناحیه زیر شکم در طول بارداری میشوند.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنینها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب میشود. هدف من ایجاد تجربههای ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانوادهاش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانوادهها ایفا میکنم، پیش میروم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
با سپاس از شما و آرزوی بهترینها برای سلامتی و شادی برای شما