تنگی نفس در بارداری معمولاً به دلیل بارداری رخ می‌دهد و به طور کلی نشان‌دهنده مشکلی خاص نیست؛ اما باید توجه داشت که تنگی نفس در بارداری همیشه بی‌خطر نیست. در برخی موارد، این مشکل می‌تواند ناشی از شرایط پزشکی دیگری باشد که نیاز به درمان فوری دارد. بنابراین، آشنایی با علل و نشانه‌های تنگی نفس در این دوره مهم است تا بتوانید تفاوت بین وضعیت‌های طبیعی و غیرطبیعی را تشخیص دهید. در این مقاله به بررسی دلایل شایع تنگی نفس در بارداری خواهیم پرداخت.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
علت تنگی نفس در بارداری
تنگی نفس در بارداری که به آن “دیس پنه بارداری” نیز گفته می‌شود، یکی از شکایات رایج زنان باردار است. این مشکل ممکن است در هر مرحله‌ای از بارداری، حتی در اوایل آن، بروز کند؛ اما بیشتر زنان در سه‌ماهه آخر بارداری به تنگی نفس دچار می‌شوند. در ادامه، به بررسی تغییرات و علل این وضعیت در مراحل مختلف بارداری خواهیم پرداخت.
سه ماهه اول
در سه‌ماهه اول بارداری، تغییرات هورمونی شدیدی در بدن ایجاد می‌شود که تأثیر زیادی بر الگوی تنفس زنان باردار دارد. به عنوان مثال، افزایش ترشح هورمون‌های پروژسترون و استروژن در این دوره باعث سرعت گرفتن تنفس و بروز احساس تنگی نفس می‌شود.
همچنین، تغییرات در عضلات دیافراگم نیز می‌تواند به تنگی نفس منجر شود. دیافراگم، که عضله‌ای است که قلب و ریه‌ها را از شکم جدا می‌کند، نقش مهمی در تنفس دارد. در سه‌ماهه اول بارداری، دیافراگم به طور متوسط چهار سانتی‌متر بالاتر می‌رود که می‌تواند در برخی زنان باعث بروز تنگی نفس شود.
عامل دیگری که ممکن است باعث تنگی نفس در این دوره شود، افزایش نیاز بدن به اکسیژن است. به دلیل افزایش نیاز به اکسیژن، ریه‌ها باید برای تأمین این نیاز تلاش بیشتری کنند.
سه ماهه دوم
در این دوره از بارداری، بسیاری از زنان دچار تنگی نفس می‌شوند. یکی از دلایل رایج این وضعیت، بزرگ‌شدن تدریجی رحم است که برای نگهداری از جنین گسترش می‌یابد.
علاوه بر این، تغییرات در سیستم تنفسی و قلب و عروق نیز می‌تواند به تنگی نفس منجر شود. در دوران بارداری، حجم خون بدن به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. در نتیجه، قلب برای پمپاژ این حجم زیاد خون به بدن مادر و جنین باید بیشتر تلاش کند و این افزایش فعالیت قلب می‌تواند منجر به احساس تنگی نفس شود.
سه ماهه سوم
تنگی نفس در سه‌ماهه سوم بارداری شایع‌تر و شدیدتر می‌شود. در این مرحله، جنین فضای زیادی از شکم مادر را اشغال می‌کند و این باعث وارد شدن فشار زیادی بر روی دیافراگم مادر می‌شود. با توجه به نقش حیاتی دیافراگم در فرآیند تنفس و کمک به پر و خالی شدن ریه‌ها، این فشار اضافی می‌تواند منجر به بروز تنگی نفس شود.
انتهای بارداری
در چند هفته پایانی بارداری، شدت تنگی نفس ممکن است افزایش یابد و سپس کاهش یابد. در این زمان، جنین به تدریج به سمت پایین حرکت کرده و در لگن مادر قرار می‌گیرد تا برای زایمان آماده شود. این تغییر موقعیت می‌تواند تنفس را برای مادر آسان‌تر کند. معمولاً این تغییر در زایمان اول بین هفته‌های ۳۶ تا ۳۸ بارداری رخ می‌دهد؛ اما در زایمان‌های بعدی، جنین ممکن است تا لحظات پایانی زایمان در همان موقعیت باقی بماند.
قبل از اینکه جنین به سمت پایین بچرخد (معمولاً در هفته‌های ۳۱ تا ۳۴)، ممکن است سر جنین به قسمت زیر دنده‌های مادر فشار بیاورد. این فشار می‌تواند باعث تشدید تنگی نفس شده و معمولاً با سرفه‌های خشک و مداوم همراه است.
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
سایر علل
دلایل دیگری که ممکن است باعث تنگی نفس در بارداری شوند شامل موارد زیر است:
- چندقلویی
- اضافه‌وزن مادر
- موقعیت نامناسب جنین در رحم
- ورزش‌های سنگین و غیراصولی
علاوه بر این، مشکلات دیگری نیز می‌توانند باعث تنگی نفس شوند که به طور مستقیم به بارداری مربوط نیستند، اما در دوران بارداری می‌توانند شرایط مادر و جنین را پیچیده‌تر کنند. این مشکلات شامل موارد زیر است:
- آسم
- کم‌خونی بارداری
- حساسیت به مواد خاص
- اضطراب
- سرماخوردگی یا آنفولانزا
- ذات‌الریه (پنو‌مونی)
- بیماری‌های قلبی یا ریوی
- پرکاری تیروئید
- انسداد راه‌های هوایی (مانند گیر کردن شیء در حلق)
- ورود لخته خون به ریه‌ها
- نارسایی قلبی خاص بارداری (کاردیومیوپاتی بارداری)
مدیریت و مقابله با تنگی نفس در بارداری
اگر با مشکلاتی مانند آسم، بیماری‌های قلبی و ریوی، فشار خون بالا یا اضافه‌وزن مواجه هستید، بهتر است قبل از اقدام به بارداری این مشکلات را درمان کنید. در غیر این صورت، ممکن است عوارض ناشی از تنگی نفس در بارداری تشدید شوند. اما اگر از مشکلات خاصی رنج نمی‌برید، تنگی نفس در بارداری معمولاً نگران‌کننده نیست. با این حال، برای کاهش علائم ناراحت‌کننده تنگی نفس، می‌توانید نکات زیر را رعایت کنید:
تغییر موقعیت: برای فراهم کردن فضای کافی برای ریه‌ها، بهتر است صاف بنشینید یا بایستید. بالا بردن دست‌ها به شما کمک می‌کند تا ریه‌ها بازتر شوند و بتوانید نفس عمیق‌تری بکشید.
حفظ سر در هنگام خواب: هنگام خواب، سر خود را با استفاده از بالش بالا نگه‌دارید تا فشار از روی ریه‌ها برداشته شود. بالش‌های طبی شیب‌دار نیز می‌توانند مفید باشند.
حفظ آرامش: اضطراب و تنش عصبی می‌توانند تنفس را سخت‌تر کنند، بنابراین تلاش کنید آرامش خود را حفظ کنید.
استراحت: در هنگام فعالیت، حرکت سریع یا ورزش، کمی توقف کرده و به خود استراحت بدهید.
تمرین تنفس صحیح: تمرین‌های تنفسی و تکنیک‌های ریلکسیشن می‌توانند به شما کمک کنند تا از حداکثر ظرفیت ریه‌های خود استفاده کنید و تنفس راحت‌تری داشته باشید.
کلام آخر
تنگی نفس در بارداری مشکلی شایع و معمولاً طبیعی است. با شروع رشد جنین در رحم، ریه‌ها فضای کمتری برای جذب اکسیژن دارند. همچنین، تغییرات دیگری نظیر افزایش پمپاژ خون توسط قلب، ترشح بیشتر هورمون‌های پروژسترون و استروژن، و نیاز بیشتر بدن به اکسیژن نیز اتفاق می‌افتند. این تغییرات به طور مجموع باعث بروز تنگی نفس می‌شود.
با این حال، اگر علاوه بر تنگی نفس، علائمی نظیر درد قفسه سینه، ورم قوزک پا، تجمع آب و پف ناگهانی در صورت و دست‌ها، سرفه‌های مداوم و سایر علائم نگران‌کننده را تجربه می‌کنید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
