سقط جنین ممکن است به صورت خودبه‌خودی یا عمدی انجام شود. سقط جنین عمدی در برخی کشورها از جمله ایران غیرقانونی است و برای آن مجازات تعیین شده است. با این حال، تحت شرایط خاصی می‌توان با مراجعه به پزشک و دریافت حکم قانونی، اقدام به سقط جنین کرد. در این مقاله، به بررسی شرایط قانونی برای سقط جنین عمدی، روش‌های انجام آن و خطرات سقط غیرقانونی می‌پردازیم.
انواع سقط جنین عمدی
سقط جنین عمدی ممکن است به دلایل پزشکی یا بنا به انتخاب مادر انجام شود. هر یک از این انواع سقط، بسته به کشور، شرایط و قوانین خاص خود را دارند.
سقط جنین درمانی
بسیاری اوقات بارداری ممکن است شرایط طبیعی نداشته باشد و ادامه آن منجر به عوارض جدی مانند تهدید جان مادر، تولد نوزاد ناقص یا مرده‌زایی شود. در این شرایط، پزشکان برای جلوگیری از تولد نوزادی با مشکلات جدی یا به منظور حفظ سلامت جسمی و جان مادر، اقدام به سقط جنین می‌کنند که به آن سقط جنین درمانی می‌گویند.
سقط جنین انتخابی
گاهی سقط جنین عمدی بنا به تصمیم شخصی مادر، حتی در صورت عدم وجود مشکل پزشکی، انجام می‌شود که به آن سقط جنین انتخابی می‌گویند. این نوع سقط در برخی کشورها، از جمله ایران، غیرقانونی است.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
چه مواردی باعث تصمیم به سقط جنین عمدی می‌شوند؟
شرایط مختلفی، از مشکلات پزشکی گرفته تا ترجیحات شخصی، می‌توانند منجر به تصمیم به سقط جنین عمدی شوند. در ادامه، رایج‌ترین دلایل سقط جنین در سراسر جهان بررسی شده‌اند.
۱. سقط جنین درمانی
بیماری‌های حاد قلبی، از جمله: سندرم مادرزادی آیزن منگر، سابقه حمله قلبی، سابقه نارسایی قلبی بارداری (کاردیومیوپاتی)، فشار خون شدید، سندرم مارفان، بیماری‌های دریچه قلب که منجر به نارسایی شدید شده‌اند، بیماری‌های حاد قلبی مانند میوکاردیت و پریکاردیت
بیماری‌های مربوط به گوارش، از جمله: کبد چرب حاملگی، واریس مری (درجه ۳)، سابقه خونریزی از واریس مری، هپاتیت خودایمنی غیرقابل‌کنترل
بیماری‌های مزمن، از جمله: اختلال‌های انعقادی خون (مثل TTP)، بیماری‌های متابولیک (مثل رتینوپاتی دیابتی)، بیماری‌های مزمن کلیوی مانند نارسایی کلیه، بیماری‌های ریوی که باعث فشار خون ریوی شده باشند
بیماری‌های مغز و اعصاب، از جمله: آنوریسم مغزی، ناهنجاری شریانی وریدی مغز، تومورهای مغزی که درمان آن‌ها جان مادر و جنین را تهدید می‌کند، ام اس (در صورت ناتوان‌شدن بیمار)، بیماری ALS
مشکلات بارداری، از جمله: بارداری پوچ، پره اکلامپسی شدید، پارگی زودرس کیسه آب، عفونت داخلی رحم حین بارداری، حاملگی خارج‌رحمی، مرگ جنین
رشد توده‌های خوش‌خیم یا بدخیم، از جمله: سرطان دهانه رحم، تومور ناشی از رشد غیرطبیعی سلول‌های جفت، سرطان مرحله آخر
احتمال آسیب‌دیدگی رحم طی بارداری، از جمله: دوقلوهای به‌هم‌چسبیده، چسبندگی جفت، سابقه پارگی حاد رحم
بیماری‌های پوستی، از جمله: دیمفیکوس ولگاریس، پسوریازیس شدید و ژنرالیزه، ملانوم نوع پیشرفته که باعث خطر جدی جانی برای مادر شود
ابتلا به ویروس HIV که منجر به بیماری ایدز شده باشد
۲. مشکلات مربوط به جنین
ناهنجاری‌های شدید، از جمله: آنانسفالی یا بی‌مخ‌زایی (تشکیل ناقص مغز)، مهره شکاف‌دار، نقص قلبی مادرزادی شدید، هیدروسفالی شدید، تشکیل‌نشدن دو کلیه
ناهنجاری‌های کروموزومی، از جمله: سندرم داون و سایر تریزومی‌ها، سندرم X شکننده، هموفیلی، سندرم فریاد گربه
نقص‌های متابولیک مادرزادی، از جمله: اختلال دیستروفی عضلانی دوشن، بیماری تای ساکس
آسیب‌دیدگی جنین در اثر عوامل محیطی، از جمله: داروهای وارفارین، تالیدومید، راکوتان، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، ید رادیواکتیو
عفونت‌های مسری از مادر، از جمله: سرخجه، سیتومگالوویروس، عفونت توکسوپلاسموز
بیماری‌های ارتوپدی، از جمله: استئوژنزیس ایمپرفکتای مادرزادی، دیسپلازی استخوانی-غضروفی کشنده یا استیپل اپیفیزیال، بیماری استئوپتروزیس انفانتیل
همچنین، رایج‌ترین دلایل سقط جنین انتخابی شامل موارد زیر می‌باشد:
مشکلات مالی
عدم داشتن زمان کافی برای مراقبت از فرزند
اختلافات زناشویی
نداشتن آمادگی روحی برای بچه‌دار شدن
بارداری ناخواسته ناشی از تجاوز جنسی
شرایط سقط جنین عمدی در ایران
سقط جنین عمدی در ایران غیرقانونی است و تنها زیر شرایط خاص و با مجوز کمیسیون‌های پزشکی و پزشکی قانونی انجام می‌شود:
1. بارداری جان مادر را به‌طور جدی تهدید کند و سقط جنین تنها راه نجات او باشد.
2. در صورتی که عدم انجام سقط جنین منجر به فوت هم مادر و هم جنین شود.
3. وجود سختی شدید و غیرقابل‌تحمل برای مادر (اصطلاحاً حَرَج) با رضایت او، در صورتی که:
– سختی ناشی از بیماری یا نقص جنین باشد و به‌طور قطعی غیرقابل‌درمان تشخیص داده شده باشد.
– امکان جبران یا جایگزینی برای این سختی وجود نداشته باشد.
سقط جنین تا چند ماهگی مجاز است؟
طبق قوانین سقط جنین در ایران، سن مجاز بارداری برای انجام سقط جنین عمدی تا چهار ماهگی (قبل از هفده هفته و چهار روز) است، پس از آن به حسب دمیدن روح در جنین. در مواردی که ادامه بارداری باعث فوت مادر و جنین می‌شود، ممکن است مجوز برای سقط جنین بعد از هفده هفته و چهار روز نیز صادر شود.
انواع روش‌های سقط جنین عمدی
سقط جنین ممکن است با استفاده از داروها یا روش‌های جراحی انجام شود. بسته به وضعیت بیمار، پزشک ممکن است سقط جنین را با دارو یا جراحی توصیه کند. همچنین، پس از سقط جنین با استفاده از دارو، ممکن است محتویات رحم به‌طور کامل خارج نشوند؛ در این حالت، جراحی لازم است تا از بروز عفونت داخلی جلوگیری شود.
۱. سقط جنین با دارو
در این روش، داروهای خاص با دوز و فواصل زمانی خاص به فرد داده می‌شوند. این داروها با توقف رشد سلول‌های جنین و تحریک رحم، به تخلیه محتویات داخل آن کمک می‌کنند. داروهای اصلی برای انجام سقط جنین عمدی عبارت‌اند از:
1. میزو پروستول (سایتوتک)
2. میفپریستون
همچنین، داروهای زیر ممکن است به سقط یا کنترل علائم بعد از آن کمک کنند:
1. هیوسین
2. اکسی‌توسین
3. متیل آرگونین
۲. آسپیراسیون/ساکشن
این روش برای انجام سقط جنین عمدی شامل باز کردن دهانه رحم و استفاده از لوله‌ای با مکش جزئی برای تخلیه محتویات رحم استفاده می‌شود.
۳. دیلاسیون و تخلیه (D&E)
در این روش، پس از باز کردن دهانه رحم، با استفاده از پنس جراحی، بافت‌های مربوط به دوره بارداری از داخل رحم خارج می‌شوند.
۴. سقط با القا زایمان
در این روش، داروهایی به بیمار داده می‌شود که باعث شروع علائم زایمان و خروج بافت‌های مربوط به دوران بارداری از رحم طی ۱۲ تا ۲۴ ساعت می‌شود. استفاده از این روش به دلایلی نادر است و تنها در صورت تهدید جدی به جان مادر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سقط جنین عمدی در ماه‌های مختلف بارداری
سقط جنین عمدی در سه‌ماهه اول
برای سقط جنین در سه‌ماهه اول بارداری از روش‌های سقط با دارو و آسپیراسیون یا ساکشن استفاده می‌شود.
سقط جنین عمدی در سه‌ماهه دوم
اگرچه گاهی می‌توان برای سقط در هفته‌های اولیه تا ۱۴ هفته از روش‌های ساکشن و سقط دارویی استفاده کرد، اما معمولاً برای سقط در دومین سه‌ماهه بارداری از روش دیلاسیون و تخلیه (D&E) و در موارد اورژانسی از روش القای زایمان استفاده می‌شود.
سقط جنین عمدی در سه‌ماهه سوم
سقط جنین می‌تواند علائم جسمی و روحی در فرد ایجاد کند که بر زندگی روزمره او تأثیر می‌گذارد. اگر سقط در سه‌ماهه اول انجام شود، فرد معمولاً در چند روز بهبود می‌یابد؛ اما اگر سقط در سه‌ماهه آخر انجام شود، عوارض آن شدیدتر خواهند بود و ممکن است بهبود کامل تا چند هفته طول بکشد.
پس از سقط، مراقبات جسمانی و روانی به فرد کمک می‌کنند تا سریع‌تر به زندگی عادی بازگردد.
عوارض سقط جنین عمدی
عوارض سقط جنین عمدی می‌تواند به دلایل مختلفی بستگی داشته باشد و شامل عوارض جسمی و روانی زیر می‌شود:
1. عوارض جسمی:
- خونریزی و لخته‌ای شدن خون: برخی از موارد سقط جنین می‌تواند با خونریزی شدید همراه باشد که نیاز به مداخله پزشکی دارد.
- عفونت‌های داخلی: با وجود جراحی یا داروهایی که در سقط استفاده می‌شوند، خطر عفونت‌های داخلی مانند التهاب رحم افزایش می‌یابد.
- آسیب به رحم یا دیگر اعضای داخلی: در برخی موارد، انجام سقط می‌تواند منجر به آسیب دیدگی رحم یا دیگر اعضای داخلی شود.
2. عوارض روانی:
- افسردگی و اضطراب: برخی از زنان پس از سقط جنین با احساسات افسردگی، اضطراب و ترس مواجه می‌شوند که نیاز به پشتیبانی روانی دارند.
- احساس گناه و تردید: برخی از زنان ممکن است پس از سقط احساس گناه یا تردید کنند که نیاز به پشتیبانی روانی دارند.
همچنین، عوارض سقط جنین می‌تواند به ویژه در صورتی که در محیط ناشی از سقط غیرقانونی انجام شود، جدی‌تر باشد و نیاز به مداخله پزشکی فوری داشته باشد. برای هرگونه سوال یا نیاز به اطلاعات بیشتر، مشاوره با پزشک متخصص مناسب توصیه می‌شود.
بارداری مجدد پس از سقط جنین عمدی
سقط جنین به طور کلی بر توان باروری فرد اثر منفی نمی‌گذارد و بسیاری از افراد پس از آن موفق به بچه‌دار شدن شده‌اند. با این حال، در صورتی که سقط عمدی با عوارضی مانند عفونت رحم همراه باشد، احتمال دارد که عفونت به لوله‌های رحم و تخمدان‌ها منتقل شود و باعث بروز بیماری‌های التهابی لگن گردد. در این شرایط، احتمال بروز بارداری خارج رحم و ناباروری وجود دارد.
احتمال بروز عوارض جدی مانند عفونت پس از سقط جنین که بارداری مجدد را با مشکل مواجه کند، بسیار کم است. اما اگر سقط به‌صورت غیراصولی یا غیرقانونی انجام شود، احتمال ایجاد این عوارض و نازایی برای فرد بسیار زیاد است.
چه مدت بعد از سقط جنین می‌توان دوباره باردار شد؟
هر چه سن بارداری حین سقط جنین عمدی بیشتر باشد، زمان لازم برای برگشت میزان هورمون‌ها به حالت عادی و تخمک‌گذاری دوباره بیشتر می‌شود. اگرچه زمان تخمک‌گذاری پس از سقط ممکن است در افراد و چرخه‌های قاعدگی مختلف متفاوت باشد، به‌طور معمول تخمک‌گذاری مجدد حدود دو هفته بعد از سقط روی می‌دهد. این به این معنی است که بیشتر افراد می‌توانند قبل از شروع دوره پریود بعدی خود دوباره باردار شوند.
از طرف دیگر، پزشکان به افرادی که سقط داشته‌اند توصیه می‌کنند حداقل تا پایان دوره پریود بعدی خود صبر کنند و سپس اقدام به بارداری نمایند. همچنین افرادی که به دلیل بیماری زمینه‌ای یا مشکل خاصی سقط داشته‌اند، بهتر است تا زمانی که مشکل آن‌ها رفع نشده است، از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنند.
کلام آخر
سقط جنین عمدی در قانون ایران زیر شرایطی مجاز است: در صورتی که بارداری برای مادر خطرناک باشد، جنین دارای نقص‌های غیرقابل‌درمان باشد یا اگر ادامه بارداری منجر به فوت هم جنین و هم مادر شود. این سقط جنین با استفاده از روش‌های مختلف از جمله روش‌های دارویی و جراحی انجام می‌شود.
عوارض این روش‌ها اگر توسط پزشک و در شرایط استاندارد انجام شوند، به طور کلی خفیف هستند و افراد می‌توانند دوباره باردار شوند. اما سقط جنین غیرقانونی که در محیط‌های غیراستاندارد و توسط افراد غیرمتخصص انجام شود، می‌تواند به عوارض جبران‌ناپذیری مانند نازایی، شوک و حتی مرگ فرد منجر شود.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
