در دوران بارداری، بدن دچار تغییرات و تحولاتی گسترده می‌شود. یکی از این تغییرات مهم، ویار بارداری است که ممکن است حتی قبل از آنکه فرد متوجه بارداری خود شود، خود را نشان دهد. تغییرات شدید در اشتها، تمایل ناگهانی به غذاهای خاص و حساسیت به برخی بوها و مزه‌ها از جمله علائم اولیه بارداری هستند که می‌توانند آزاردهنده باشند. بسیاری از زنان درباره این ویارها نگران‌اند و می‌پرسند که آیا این وضعیت تا پایان بارداری ادامه خواهد داشت، آیا برای جنین خطری دارد و چگونه می‌توان با علائم آزاردهنده ویار مانند حالت تهوع مقابله کرد.
در این مقاله از دکتر فاطمه صالحی، به بررسی کامل ویار بارداری خواهیم پرداخت و نکاتی درباره علت‌های ایجاد آن، علائم، زمان شروع و پایان، و راه‌های درمان آن ارائه خواهیم کرد.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
ویار بارداری چیست؟
زنی که نیمه‌شب در آشپزخانه به دنبال بستنی و لواشک می‌گردد یا در وسط روز ناگهان هوس زردآلو و شکلات می‌کند، با یکی از ویژگی‌های رایج ویار بارداری روبه‌رو است. ویار معمولاً با هوس‌های عجیب و میل شدید به مصرف مواد غذایی مختلف یا ترکیب‌های غیرمعمول خود را نشان می‌دهد.
با این حال، تجربه ویار در دوران بارداری برای هر زن می‌تواند متفاوت باشد. گاهی ممکن است فرد نسبت به بو و طعم غذایی که قبلاً با عشق می‌خورد، احساس نفرت پیدا کند یا به مواد غیرخوراکی (مانند خاک و گچ) و مواد فاقد ارزش غذایی (مانند یخ و جوش شیرین) تمایل شدیدی پیدا کند.
علت ویار در بارداری چیست؟
دلیل دقیق بروز ویار بارداری هنوز به‌طور کامل مشخص نشده و تحقیقات کافی در این زمینه انجام نشده است. پژوهشگران هنوز نتوانسته‌اند علت دقیق این تغییرات را تعیین کنند. با این حال، چندین نظریه درباره علت ویار بارداری وجود دارد که هیچ‌کدام به‌طور علمی تأیید نشده‌اند. دلایلی که تصور می‌شود می‌توانند دلیل ایجاد علائم ویار باشند عبارت‌اند از:
۱. تغییرات هورمونی
در دوران بارداری، به‌ویژه در سه‌ماهه اول، تغییرات هورمونی گسترده و شدیدی در بدن رخ می‌دهد که بسیار بیشتر از تغییرات روحی و جسمی ناشی از تغییرات هورمونی در دوران PMS (سندرم پیش از قاعدگی) است. یکی از نظریه‌های مطرح شده درباره علت ویار، نوسانات هورمونی است که می‌تواند تأثیر زیادی بر احساسات و حس شما نسبت به غذاها و بوها داشته باشد و خلق‌وخوی شما را تغییر دهد.
برای مثال، ترشح هورمون HCG (هورمونی که پس از لانه‌گزینی جنین در رحم توسط سلول‌های جفت تولید می‌شود) می‌تواند منجر به ویار صبحگاهی شود. ویار صبحگاهی به حالت تهوع و استفراغی گفته می‌شود که به‌ویژه در سه‌ماهه اول بارداری رخ می‌دهد و برخلاف نامش، ممکن است در تمام ساعات روز مشاهده شود.
علاوه بر این، تغییرات هورمونی می‌تواند بر طعم دهان تأثیر گذاشته و باعث تغییر در مزه غذاها (مثل طعم شور یا فلزی) شود. این تغییرات می‌توانند بر نحوه درک طعم غذاها توسط فرد تأثیرگذار باشند.
۲. تیز شدن حس بویایی
بسیاری از خانم‌های باردار در دوران بارداری، افزایش حس بویایی را تجربه می‌کنند. بو نقش مهمی در تحریک میل به خوردن غذا دارد. زمانی که حس بویایی فرد تقویت می‌شود، بوهای تند و ناخوشایند می‌توانند بیشتر از قبل آزاردهنده به نظر برسند، در حالی که بوهای خوشایند می‌توانند میل به خوردن غذا را تقویت کنند. این تغییرات در حس بویایی می‌تواند بر تجربه غذا خوردن و ترجیحات غذایی تأثیر زیادی بگذارد.
۳. تغییر نیازهای غذایی بدن
در دوران بارداری، بدن نیاز بیشتری به کلسیم و آهن پیدا می‌کند. یکی از فرضیه‌ها این است که تغییرات در نیازهای غذایی بدن می‌تواند به تغییرات در اشتها منجر شود تا این نیازها برطرف شوند. بر اساس این فرضیه، به عنوان مثال، اگر بدن به کلسیم نیاز داشته باشد، مغز ممکن است با تحریک فرد به مصرف غذاهایی مانند بستنی که غنی از کلسیم است، تلاش کند تا این نیاز را تأمین کند. با این حال، هنوز شواهد کافی برای تأیید این فرضیه وجود ندارد.
۴. تلاش بدن برای رفع تهوع بارداری
یکی از فرضیه‌های مطرح شده در مقالات علمی درباره دلیل ویار در دوران بارداری این است که بدن از طریق ویار تلاش می‌کند علائم ناخوشایندی مانند تهوع صبحگاهی و استفراغ را کاهش دهد. به عنوان مثال، شکلات حاوی ترکیباتی است که ممکن است به کاهش تهوع کمک کند، بنابراین بدن با ایجاد ویار به شکلات، سعی در مقابله با علائم تهوع و استفراغ دارد.
هرچند که شروع علائم تهوع و ویار معمولاً همزمان است و این فرضیه تا حدی منطقی به نظر می‌رسد، اما هنوز نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد. دلیل آن این است که اثرگذاری بسیاری از مواد غذایی در کاهش علائم تهوع ممکن است زمان‌بر باشد و به سرعت قابل مشاهده نباشد.
۵. فرهنگ غذایی جامعه
شاید عجیب به نظر برسد، اما فرهنگ غذایی نیز یکی دیگر از عواملی است که محققان بر این باورند ممکن است در بروز ویار بارداری نقش داشته باشد. به عنوان مثال، بسیاری از افرادی که در فرهنگ آمریکایی بزرگ شده‌اند، در دوران PMS و بارداری تمایل زیادی به مصرف شکلات دارند، در حالی که بسیاری از خانم‌های ژاپنی در این دوران به خوردن برنج اشتیاق بیشتری پیدا می‌کنند. این تفاوت‌ها ممکن است نشان‌دهنده تأثیرات فرهنگی بر ترجیحات غذایی و تجربه ویار در دوران بارداری باشد.
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
انواع ویار بارداری
علائم ویار حاملگی می‌توانند به شکل‌های مختلفی ظاهر شوند. انواع ویار بارداری شامل موارد زیر است:
میل شدید به خوردن برخی غذاهای خاص: برخی زنان ممکن است تمایل شدیدی به مصرف غذاهای خاص پیدا کنند که ممکن است قبلاً از آن‌ها خوششان نمی‌آمد یا حتی هرگز آن‌ها را امتحان نکرده باشند.
تنفر از بو و طعم غذاها: در دوران بارداری، ممکن است برخی بوها و طعم‌های خاص باعث احساس نفرت و عدم تحمل شوند، حتی اگر این بوها و طعم‌ها قبلاً مشکلی نداشته باشند.
انحراف اشتها یا پیکا: این حالت شامل میل به خوردن مواد غیرمتداول و غیرخوراکی مانند یخ، گچ، خاک یا سایر مواد فاقد ارزش غذایی است. این نوع ویار به نام “پیکا” شناخته می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده نیازهای تغذیه‌ای خاص یا مشکلات دیگر باشد.
ویار بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟
ویار می‌تواند در هر زمانی از دوران بارداری آغاز شود، اما معمولاً بیشتر زنان از سه‌ماهه اول (تقریباً از هفته پنجم بارداری) علائم آن را تجربه می‌کنند. این علائم معمولاً در طول سه‌ماهه دوم شدت بیشتری پیدا می‌کنند، سپس در سه‌ماهه سوم به تدریج کاهش می‌یابند و پس از زایمان به‌طور کامل برطرف می‌شوند.
چه عواملی ویار حاملگی را تشدید می‌کنند؟
عوامل زیر می‌توانند علائم ویار حاملگی، به‌ویژه نوعی که با تنفر غذایی همراه است، تشدید کنند:
قرار گرفتن در معرض غذاها و بوها: مواجهه با غذاها یا بوهایی که موجب تحریک احساسات ویار می‌شود.
بارداری چندقلو: بارداری با چندین جنین می‌تواند علائم ویار را افزایش دهد.
بارداری اول: تجربه اولین بارداری ممکن است با شدت بیشتری از علائم ویار همراه باشد.
سابقه ویار شدید در بارداری‌های قبلی: داشتن تجربه ویار شدید در بارداری‌های گذشته می‌تواند به تشدید علائم در بارداری‌های آینده منجر شود.
ابتلا به بیماری یا تهوع حرکت: افرادی که به تهوع در وسایل نقلیه یا بیماری‌های خاص مبتلا هستند.
ابتلا به سردردهای میگرنی: میگرن‌های مکرر ممکن است به شدت علائم ویار افزوده و وضعیت را پیچیده‌تر کنند.
سابقه خانوادگی ویار شدید: وجود سابقه خانوادگی از ویار شدید می‌تواند ریسک ابتلا به علائم شدیدتر را افزایش دهد.
سابقه تهوع هنگام مصرف قرص‌های ضدبارداری: تجربه تهوع هنگام مصرف قرص‌های ضدبارداری می‌تواند به تشدید علائم ویار در بارداری منجر شود.
چاقی: شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۳۰ ممکن است به بروز علائم شدیدتر ویار منجر شود.
استرس: استرس و فشار روانی می‌تواند به تشدید علائم ویار کمک کند.
آیا ویار بارداری خطرناک است؟
گاهی اوقات، تجربه‌ی ویار در بارداری به‌تنهایی خطر جدی برای مادر و جنین به همراه ندارد، مشروط بر اینکه رژیم غذایی مادر به‌خوبی متنوع و حاوی مواد مغذی مختلف باشد. با این حال، ویار شدید می‌تواند مانع دریافت کافی مواد مغذی لازم برای مادر و جنین شود.
در برخی موارد، ویار شدید بارداری ممکن است به اختلالی به نام “پیکا” تبدیل شود، که در آن فرد تمایل به خوردن چیزهای غیرخوراکی مانند الکل، خاک، گچ یا جوش شیرین پیدا می‌کند. پیکا می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد، زیرا مواد غیرخوراکی ممکن است حاوی سموم، انگل‌ها یا مواد مضر باشند.
برخی از مشکلاتی که پیکا ممکن است برای جنین ایجاد کند شامل موارد زیر است:
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- محدودیت در رشد جنین داخل رحم
- اختلالات یادگیری و مشکلات رفتاری در آینده
- زایمان زودرس
- مرگ جنین یا مادر (در موارد شدید که پیکا بدون درمان رها شده باشد)
علاوه بر این، پیکا ممکن است نشانه‌ای از کمبود مواد معدنی یا کم‌خونی باشد که نیاز به بررسی و درمان دارد. به‌عنوان مثال، تمایل به خوردن خاک یا یخ ممکن است نشانه‌ای از کمبود آهن باشد و باید به‌سرعت درمان شود.
آیا ارتباطی بین ویار بارداری و جنسیت جنین وجود دارد؟
ارتباط بین ویار بارداری و جنسیت جنین موضوعی است که در تحقیقات علمی به‌طور قطعی اثبات نشده است. با این حال، باورهای رایج و مطالعات غیررسمی وجود دارند که ممکن است به این مسئله اشاره کنند:
1. باورها و افسانه‌ها: در بسیاری از فرهنگ‌ها، باورهای سنتی وجود دارد که تغییرات در ویار بارداری می‌تواند به جنسیت جنین مرتبط باشد. مثلاً برخی معتقدند که اگر مادر دچار ویار شدید و تمایل به خوردن غذاهای خاصی دارد، ممکن است نشان‌دهنده جنسیت خاصی باشد. به‌عنوان مثال، برخی از مردم باور دارند که ویار شدید می‌تواند نشانه‌ای از بارداری به دختر باشد.
2. مطالعات علمی: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که زنان باردار با جنین‌های دختر ممکن است بیشتر دچار ویار شوند، در حالی که این نتایج هنوز به‌طور قطعی ثابت نشده‌اند و نیاز به تحقیقات بیشتری دارند. ویار بارداری به‌طور کلی به تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی مربوط می‌شود، و این تغییرات می‌توانند به‌طور متفاوت در هر بارداری تجربه شوند.
در نهایت، در حالی که برخی از شواهد غیررسمی ممکن است به ارتباط بین ویار و جنسیت جنین اشاره کنند، هنوز تحقیقات علمی قطعی در این زمینه وجود ندارد. عواملی مانند تغییرات هورمونی، وضعیت سلامت عمومی و ژنتیک ممکن است نقش مهم‌تری در بروز ویار داشته باشند.
کلام آخر
ویار بارداری یکی از نخستین و رایج‌ترین علائمی است که زنان باردار تجربه می‌کنند. در بیشتر موارد، ویار مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. اما اگر ویار شما به حدی شدید است که مانع از دریافت تغذیه مناسب و سالم می‌شود یا با علائم نگران‌کننده دیگری مثل تهوع شدید همراه است، مشاوره با یک متخصص زنان می‌تواند مفید باشد.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
