هیدروپس جنینی یا هیدروپس فتالیس چیست

هیدروپس جنینی یکی از مشکلات نادری است که ممکن است در دوران بارداری بروز کند. اگرچه در بسیاری از موارد این مشکل غیرقابل‌درمان یا پیشگیری است، اما پزشکان در برخی شرایط می‌توانند با تجویز داروهای خاص از بروز آن جلوگیری کنند. هیدروپس جنینی علیرغم نادر بودن، عوارض خطرناکی برای مادر و جنین به همراه دارد. در این مقاله به بررسی روش‌های تشخیص هیدروپس فتالیس، علل بروز و راه‌های درمان با  دکتر فاطمه صالحی جراح زنان و زایمان و زیبایی در تهران  می‌پردازیم.

هیدروپس جنینی یا هیدروپس فتالیس چیست؟

هیدروپس فتالیس یک وضعیت پزشکی نادر است که در آن، مایع متعدی درون رحم جمع می‌شود و باعث ایجاد حفره‌های بزرگ یا کیسه‌های سیال (هیدروسفالی) در مغز جنین می‌شود. این وضعیت معمولاً در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود. اگرچه دلایل دقیق بروز هیدروپس فتالیس هنوز کاملاً مشخص نیست، اما احتمالاً به عوامل ژنتیکی یا عوامل محیطی برمی‌گردد.

هیدروپس فتالیس می‌تواند منجر به مشکلات جدی برای جنین شود، از جمله اختلالات در توسعه مغزی و سایر اعضا، اختلالات حرکتی، مشکلات بینایی، و گاهی اوقات این وضعیت ممکن است باعث سقط جنین یا مشکلات دیگر در دوران تولد باشد. در صورت شناسایی هیدروپس جنینی، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است تا برنامه درمانی مناسب برای مادر و جنین تعیین شود.

میزان شیوع هیدروپس جنینی چقدر است؟

هیدروپس فتالیس یک وضعیت نادر است و شیوع آن کم است. بر اساس آمارها، حدود ۱ به ۲ در هر هزار بارداری ممکن است با این وضعیت مواجه شوند. اما باید توجه داشت که این آمارها ممکن است متغیر باشند و بسته به منطقه جغرافیایی و سایر عوامل مختلف، میزان شیوع آن متفاوت باشد.

آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍

دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.

انواع هیدروپس فتالیس

با توجه به علت جمع‌شدن غیرطبیعی مایعات در بدن، دو نوع اصلی هیدروپس وجود دارد:

۱. هیدروپس ایمنی:
هیدروپس جنینی ایمنی زمانی اتفاق می‌افتد که گروه خونی مادر Rh منفی و گروه خونی جنین Rh مثبت باشد و بین آن‌ها ناسازگاری وجود داشته باشد. این ناسازگاری می‌تواند منجر به جمع‌شدن غیرطبیعی مایعات در جنین شود که به عنوان هیدروپس فتالیس ایمنی شناخته می‌شود.

۲. هیدروپس غیرایمنی:
هیدروپس غیرایمنی، که رایج‌ترین نوع هیدروپس جنین است، زمانی رخ می‌دهد که بیماری‌های یا مشکلات زمینه‌ای دیگری بر توانایی بدن جنین در کنترل مایعات بدن اثر می‌گذارند.

علت هیدروپس جنینی چیست؟

هیدروپس فتالیس یک وضعیت پیچیده است که می‌تواند از مجموعه‌ای از عوامل ناشی شود. علت هیدروپس جنینی ممکن است بسته به نوع آن (ایمنی یا غیرایمنی) متفاوت باشد:

هیدروپس جنینی ایمنی:
در این نوع هیدروپس، ناسازگاری خونی بین مادر و جنین باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن مادر به‌اشتباه به گلبول‌های قرمز خون جنین حمله کند. این مسئله معمولاً در مواردی رخ می‌دهد که مادر گروه خونی Rh منفی و جنین گروه خونی Rh مثبت دارد.

هیدروپس جنینی غیرایمنی:
در این نوع، عوامل مختلفی می‌توانند باعث جمع‌شدن غیرطبیعی مایعات در بدن جنین شوند. این عوامل شامل امور زیر می‌شوند:
– کم‌خونی شدید و تالاسمی
– خون‌ریزی و هموراژی جنین
– نقص‌های قلبی یا ریوی
– اختلال‌های ژنتیکی و متابولیک مانند سندرم ترنر و بیماری گوشه
– عفونت‌های ویروسی و باکتریایی از جمله بیماری شاگاس، پاروویروس B19، سفلیس، هرپس، توکسوپلاسموز و CMV
– ناهنجاری‌های عروقی
– تومورها

در هر صورت، تشخیص و مداخله زودهنگام توسط پزشک متخصص اهمیت دارد تا مشکلات جنین و مادر در صورت وجود، کنترل شود و عوارض بیشتر از پیشگیری شود.

علائم هیدروپس جنینی چیست؟

علائم هیدروپس فتالیس ممکن است متفاوت باشند و بسته به شدت و میزان تأثیر آن بر جنین، متفاوت باشد. در بعضی موارد، هیدروپس جنینی بدون علائم خاصی تشخیص داده می‌شود و تنها با استفاده از تصویربرداری مانند سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. اما در موارد دیگر، ممکن است علائمی شامل موارد زیر مشاهده شود:

1. افزایش حجم شکم مادر: به دلیل جمع‌شدن مایع در رحم.

2. افزایش وزن جنین: به دلیل جمع‌شدن مایع در داخل بدن جنین.

3. اختلالات در تصویر سونوگرافی: در سونوگرافی، ممکن است کیست‌ها یا حفره‌های مایعی در مغز یا سایر اعضا مشاهده شود.

4. علائم کلینیکی در مادر: مادر ممکن است علائمی مانند درد شکمی، تنفس مشکل‌بار، یا سایر علائمی که به بروز مشکل در بارداری اشاره دارند، داشته باشد.

5. علائم خونریزی: در برخی موارد، خونریزی ناشی از اثرات هیدروپس جنینی مشاهده می‌شود که می‌تواند علائمی نظیر خونریزی داخل رحم یا خونریزی واژینال را به همراه داشته باشد.

در هر صورت، در صورت مشاهده هرگونه علائمی که به شکل ناگهانی در طول بارداری پدیدار شوند، توصیه می‌شود که مادر به پزشک خود مراجعه کند تا ارزیابی و مداخله لازم صورت گیرد.

روش تشخیص خیز جنینی یا هیدروپس فتالیس چیست؟

روش‌هایی که به تشخیص این مشکل یا ارزیابی شدت آن کمک می‌کنند، عبارت‌اند از:

1. سونوگرافی:
سونوگرافی به عنوان معمول‌ترین روش تشخیص هیدروپس فتالیس شناخته می‌شود. در طول این آزمون، با استفاده از امواج صوتی، ساختار داخلی بدن جنین و مقدار مایعات درون رحم بررسی می‌شود. ممکن است پزشک طی سونوگرافی‌های روتین دوران بارداری به طور اتفاقی به وجود این مشکل مشکوک شود.

2. آزمایش خون جنین:
در این آزمون، یک سرنگ بلند از طریق شکم مادر وارد شده و از طریق آن نمونه‌خون جنین از بند ناف یا یکی از رگ‌های جنین گرفته می‌شود. این نمونه‌خون برای بررسی ناهنجاری‌های ژنتیکی و عوامل دیگر استفاده می‌شود.

3. آمنیوسنتز:
در این روش، مایع جنینی (آمنیوتیک) از طریق سوزن به دست می‌آید. سلول‌های جنینی که در این مایع وجود دارند، مورد بررسی قرار می‌گیرند تا مشکلات و ناهنجاری‌های ممکن در جنین شناسایی شوند.

4. اکوی قلب جنین:
این روش تشخیصی به کمک اکوگرافی، نقص‌های احتمالی ناشی از هیدروپس را در قلب جنین مشاهده می‌کند. طی این روش، تصویر کاملی از ساختار قلب جنین به دست می‌آید که به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات محتمل را تشخیص دهد.

درمان خیز جنینی یا هیدروپس فتالیس چگونه است؟

روش‌های درمان هیدروپس جنینی به علت ایجاد آن بستگی دارد و می‌تواند در دو مرحله قبل و بعد از تولد انجام شود.

قبل از تولد:
در اکثر موارد، تا قبل از تولد نمی‌توان هیدروپس جنینی را درمان کرد. پزشک ممکن است با استفاده از روش‌های القای زایمان یا سزارین تلاش کند تا جنین را نجات دهد. در موارد خاصی که جنین به هیدروپس ایمنی مبتلا است، انتقال خون به جنین می‌تواند شانس زنده‌ماندن او را تا موعد زایمان افزایش دهد.

بعد از تولد:
روش‌های درمانی برای هیدروپس فتالیس بعد از تولد شامل موارد زیر می‌شود:
– استفاده از دستگاه اکسیژن یا ونتیلاتور برای کمک به نوزاد در تنفس.
– خارج‌کردن مایع اضافی از اطراف ریه‌ها، قلب یا داخل شکم نوزاد با استفاده از سرنگ.
– دادن داروها برای کنترل نارسایی‌های قلبی یا کمک به کلیه‌ها برای خارج‌کردن مایع اضافی از بدن.
– انتقال خون حاوی گلبول‌های قرمز سازگار با خون نوزاد در موارد هیدروپس ایمنی.
– درمان مشکلات زمینه‌ای که باعث بروز هیدروپس شده است؛ به عنوان مثال، مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت‌هایی مانند سفلیس.

تصمیم در مورد نوع و روش درمانی بر اساس شدت مشکل و وضعیت نوزاد توسط پزشک متخصص گرفته می‌شود.

عوارض هیدروپس جنینی برای مادر و جنین چیست؟

هیدروپس جنینی می‌تواند عوارض متنوعی برای مادر و جنین داشته باشد:

برای مادر:
1. اضافه وزن دردناک: هیدروپس فتالیس می‌تواند به افزایش وزن دردناک در ناحیه شکم و لگن مادر منجر شود که ممکن است باعث عدم راحتی و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره شود.

2. احتمال مشکلات زایمان: وجود هیدروپس جنینی می‌تواند باعث افزایش احتمال نیاز به مداخلات زایمانی خاصی مانند سزارین شود.

برای جنین:
1. تأثیرات بر رشد و توسعه: هیدروپس فتالیس می‌تواند باعث مشکلات در توسعه و رشد جنین، به ویژه در موارد شدیدتر، شود که ممکن است در مواردی منجر به مشکلات طولانی‌مدت یا حتی ناتوانی‌های دائمی شود.

2. احتمال خطرناک‌تر شدن وضعیت جنین: هیدروپس جنینی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی مانند نقص‌های قلبی، مشکلات تنفسی، مشکلات نورولوژیک و غیره در جنین شود که می‌تواند به خطر حیاتی جنین بیانجامد.

به طور کلی، هیدروپس جنینی یک وضعیت پیچیده است که می‌تواند به مادر و جنین عوارض جدی ایجاد کند. این موضوع نیازمند توجه و مداخله پزشکان متخصص است تا عوارض آن برای مادر و جنین حداقل شود.