قرصهای ضدبارداری موجود در بازار عمدتاً از نوع قرص ضد بارداری ال دی (Low Dose) هستند که حاوی مقدار کمی از هورمون‌ها می‌باشند. قرص ضد بارداری ال دی یکی از رایج‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری محسوب می‌شوند. این قرص‌ها با ترکیبی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون (گاهی تنها پروژسترون)، تخمک‌گذاری را متوقف می‌کنند.
زنانی که به تغییرات هورمونی حساسیت بیشتری دارند یا مستعد ریزش موی هورمونی هستند، ممکن است در حین مصرف این قرص‌ها یا چند هفته پس از قطع مصرف، درجات مختلفی از ریزش مو را تجربه کنند. با این حال، قرصهای ضدبارداری می‌توانند برای درمان ریزش موی آندروژنیک در زنان نیز تجویز شوند. در این متن به بررسی تأثیر قرص ضد بارداری ال دی و سایر روش‌های پیشگیری از بارداری بر رشد و ریزش مو می‌پردازیم.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
روش‌های پیشگیری از بارداری چگونه باعث ریزش مو و کم شدن حجم مو می‌شوند؟
هر نوع روش هورمونی پیشگیری از بارداری، از جمله قرصهای ضدبارداری، برچسب‌های ضدبارداری، حلقه‌های واژینال، آمپول‌های ضدبارداری و ایمپلنت‌ها ممکن است موجب ریزش مو شوند. عاملی که در این موارد باعث ریزش مو می‌شود، پروژستین است. برخلاف پروژسترون طبیعی، پروژستین (پروژسترون مصنوعی) فعالیت آندروژنی دارد؛ به این معنا که شبیه هورمون‌های مردانه عمل می‌کند. این فعالیت آندروژنی ممکن است منجر به عوارضی از جمله ریزش مو شود. برخی از انواع پروژستین نیز اثرات آندروژنی بیشتری نسبت به سایرین دارند.
قرص ضد بارداری چگونه کار می‌کنند و چه تأثیری بر مو دارند؟
مو به طور طبیعی یک چرخه رشد دارد که شامل سه مرحله است. آناژن، فاز فعال چرخه رشد مو است که طی آن مو از فولیکول رشد می‌کند و ممکن است ۲ تا ۷ سال طول بکشد. کاتاژن، مرحله میانی است که رشد مو در آن متوقف می‌شود و حدود ۱۰ تا ۲۰ روز طول می‌کشد. تلوژن، مرحله استراحت است که در آن موها رشد نمی‌کنند. در این مرحله، روزانه بین ۲۵ تا ۱۰۰ تار مو می‌ریزد و این فاز می‌تواند تا حدود ۱۰۰ روز ادامه یابد.
قرصهای ضدبارداری به دلیل اثرات آندروژنی می‌توانند باعث شوند موها سریع‌تر از فاز فعال به فاز استراحت وارد شوند. این نوع ریزش مو به نام تلوژن افلوویوم شناخته می‌شود و می‌تواند منجر به ریزش تعداد زیادی از موها شود.
اگر در خانواده شما سابقه طاسی وجود داشته باشد، مصرف قرصهای ضدبارداری ممکن است این روند را تسریع کند.
کدام قرص های ضد بارداری باعث ریزش مو می‌شوند؟
همه قرصهای ضدبارداری، حتی قرصهای با دوز هورمون پایین مانند قرص ضد بارداری ال دی، حاوی هورمون‌هایی هستند که می‌توانند باعث ریزش مو شوند. این شامل هر دو نوع قرصهای ترکیبی و پروژسترونی می‌شود. قرص‌هایی که کمترین اثر را روی ریزش مو دارند عبارتند از نورژستیمات، نوراتیندرون (نورتیسترون)، دزوژسترل (دزوسپتیو) و اتینودیول دی‌استات.
این قرص‌ها به دلیل داشتن شاخص آندروژنی پایین، فعالیت آندروژنی کمی دارند. همان‌طور که اشاره شد، آندروژن‌ها هورمون‌هایی هستند که می‌توانند موها را وارد فاز ریزش کنند و در این فاز نگه دارند، که موجب ریزش موی ناشی از مصرف روش‌های ضدبارداری می‌شود.
چه کسانی در معرض خطر ریزش مو ناشی از قرص ضد بارداری ال دی هستند؟
برخی عوامل دیگر که می‌توانند باعث ریزش مو شوند یا آن را تشدید کنند، افراد را بیشتر مستعد ریزش موی ناشی از قرصهای ضدبارداری می‌کنند. انجمن آکادمی پوست آمریکا (AADA) اعلام کرده است افرادی که عوامل زیر را دارند بیشتر در معرض ریزش مو هستند:
- ریزش موی آندروژنیک ارثی: این بیماری ارثی مرتبط با هورمون، باعث کوچک‌شدن فولیکول مو و توقف رشد آن می‌شود.
- افزایش سن: با افزایش سن، رشد مو در اکثر افراد کند می‌شود. در برخی افراد، فولیکول‌های مو رشد مو را متوقف می‌کنند که این امر باعث نازک‌شدن موها می‌شود.
- درمان سرطان: شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌توانند باعث ریزش همه یا بخشی از موهای فرد شوند.
- زایمان، بیماری یا یک اتفاق استرس‌زا: هر نوع استرس می‌تواند باعث افزایش ریزش مو شود. پس از پایان موقعیت استرس‌زا، در اکثر افراد، حجم موها پس از ۶ تا ۹ ماه به حالت قبلی خود بازمی‌گردد.
- استفاده از محصولاتی که به مو آسیب می‌زنند: رنگ‌کردن، فرکردن و صاف‌کردن دائمی مو می‌توانند آسیب‌هایی ایجاد کنند که منجر به ریزش مو شوند.
- کشیدن موها به عقب: مدل موهایی که باعث کشیده‌شدن مداوم پوست سر می‌شوند، می‌توانند باعث ریزش مداوم موها شوند.
- ابتلا به عفونت پوست سر: عفونت‌های پوست سر که باعث التهاب و ایجاد پوسته روی سر می‌شوند، می‌توانند باعث ریزش مو و طاسی شوند.
- عدم تعادل هورمونی: شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا افزایش هورمون‌های مردانه می‌توانند باعث نازک‌شدن موها شوند.
- بیماری تیروئید: این وضعیت می‌تواند باعث نازک‌شدن و ریزش دسته‌ای موها شود.
- کمبود پروتئین، آهن، بیوتین یا روی: هریک از کمبودهای تغذیه‌ای می‌توانند باعث ریزش مو شوند.
پس از قطع انواع روش‌های پیشگیری از بارداری، ریزش مو تا چند وقت ادامه دارد؟
هرگونه ریزش مو که به دلیل استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری ایجاد شده باشد، باید تقریباً ۶ ماه پس از قطع این روش‌ها متوقف شود.
بلافاصله پس از قطع روش پیشگیری از بارداری، ممکن است ریزش شدیدی اتفاق بیفتد. این ریزش به دلیل استرس هورمونی ناشی از قطع دارو – تلوژن افلوویوم – رخ می‌دهد. پس از قطع مصرف قرص‌ها، با بازگشت هورمون‌ها به سطح اولیه خود، ریزش شدید مو رخ می‌دهد، اما پس از آن موها به زودی دوباره وارد فاز رشد می‌شوند.
البته لازم به ذکر است که اکثر زنان پس از قطع قرصهای ضدبارداری، ریزش مو را تجربه نمی‌کنند.
کدام یک از قرصهای ضدبارداری کمترین احتمال ریزش مو را دارند؟
قرص‌هایی که پروژسترون با فعالیت آندروژنی پایین دارند (قرصهای ال دی پروژستینی)، کمترین احتمال ایجاد ریزش مو را دارند. این قرص‌ها شامل نورژستیمات، نوراتیندرون (نورتیسترون)، دزوژسترل (دزوسپتیو) و اتینودیول دی‌استات هستند.
آیا می‌توان از قرصهای ضدبارداری برای رویش مجدد مو استفاده کرد؟
برخلاف موارد ذکر شده، در برخی شرایط، قرصهای ضدبارداری می‌توانند به کنترل ریزش مو کمک کنند. در مواردی که عدم تعادل هورمونی وجود دارد و تستوسترون بیش از حد در بدن تولید می‌شود، افزایش استروژن می‌تواند به کنترل ریزش مو کمک کند. در این شرایط، قرصهای ترکیبی ضدبارداری (قرصهای ال دی ترکیبی) می‌توانند مفید باشند. با این حال، استفاده از این قرص‌ها برای هر نوعی از ریزش مو با دلایل مختلف، مناسب و مؤثر نیست.
آیا مردان هم می‌توانند برای رویش مو از قرصهای ضدبارداری استفاده کنند؟
استفاده از قرصهای ضدبارداری خوراکی برای رشد مو در مردان هرگز توصیه نمی‌شود و هیچ دستورالعملی برای این کار وجود ندارد. به‌هم‌خوردن تعادل هورمونی و افزایش سطح استروژن در بدن مردان می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند.
استفاده از قرصهای ضدبارداری برای رویش ریش و سبیل
همان‌طور که گفته شد، مصرف قرصهای ضدبارداری خوراکی برای مردان توصیه نمی‌شود و تأیید نشده است. این قرص‌ها نه تنها برای رویش ریش و سبیل در مردان مؤثر نیستند، بلکه می‌توانند عوارضی ناشی از به‌هم‌خوردن تعادل هورمونی در بدن آن‌ها ایجاد کنند.
طرز استفاده قرص ضدبارداری برای رویش مو
تنها از قرصهای ضدبارداری با شاخص آندروژنیک پایین می‌توان به‌منظور درمان ریزش مو استفاده کرد. استفاده از قرصهای ضدبارداری با شاخص آندروژنیک بالا ممکن است وضعیت را بدتر کند یا ریزش مو را تحریک کند، به‌ویژه اگر ریزش مویی که به دلیل دیگری ایجاد شده است، موجود باشد. استفاده از این قرص‌ها برای درمان ریزش مو تنها با مشورت پزشک مؤثر بوده و باید تحت نظر پزشک متخصص صورت گیرد؛ زیرا ممکن است تغییرات هورمونی را در بدن شما ایجاد کرده و مشکلات جدی را برای شما به وجود آورد. همچنین، ممکن است درمان مناسبی برای ریزش موی شما نباشد.
عوارض استفاده از قرصهای ضدبارداری برای رویش مو
عوارض استفاده از قرصهای ضدبارداری برای مو در خانم‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نوسانات خلقی
- تغییرات در چرخه قاعدگی
- افزایش خونریزی
- تهوع
- حساسیت در پستان‌ها
- افزایش وزن
- سردرد
- آکنه
- افزایش خطر لخته‌شدن خون، حمله قلبی و سکته مغزی
عوارض استفاده از قرصهای ضدبارداری برای مو در آقایان ممکن است شامل عوارض زیر باشد:
- ناباروری
- بزرگ‌شدن سینه
- اختلال در نعوظ
- کاهش میل جنسی
- احساس خستگی
- کاهش توده عضلانی
- پوکی استخوان
- اختلال در تمرکز
برای جلوگیری از ریزش مو در اثر قرصهای ضدبارداری چه کاری باید انجام داد؟
ریزش موی ناشی از مصرف قرصهای ضدبارداری مانند قرص ضد بارداری ال دی، معمولاً نگران‌کننده نیست و معمولاً تا چند ماه پس از قطع مصرف بهبود می‌یابد. با این‌حال، می‌توان برای جلوگیری از ایجاد این مشکل، از انواع قرص‌ها با شاخص عملکرد آندروژنیک پایین استفاده کرد. در این مورد باید با پزشکتان برای انتخاب گزینه مناسب مشورت کنید. اگر ریزش مو متوقف نشود یا رویش مجدد آغاز نشود، با پزشکتان در مورد استفاده از ماینوکسیدیل ۲% مشورت کنید، که باعث انتقال سریع‌تر فولیکول‌ها به فاز رشد می‌شود.
هنگام مصرف قرصهای ضدبارداری، رعایت موارد دیگری که شما را مستعد ریزش مو می‌کنند نیز می‌تواند در جلوگیری از ریزش مو مؤثر باشد.
کلام آخر با دکتر فاطمه صالحی
قرص ضد بارداری ال دی هم ممکن است باعث ریزش مو شوند و هم برای رویش مو مورد استفاده قرار گیرند. این اثر بسته به شرایط فرد متفاوت است. اگر حین یا پس از مصرف قرصهای ضدبارداری دچار ریزش مو شده‌اید یا اگر به علت دیگری ریزش مو را تجربه می‌کنید و به دنبال راه‌حلی برای آن می‌گردید، حتماً با پزشک مشورت کنید تا درمان مناسب برای شکایت شما باتوجه به شرایط شما برایتان تجویز شود. فراموش نکنید که ریزش موی ناشی از مصرف قرصهای ضدبارداری نگران‌کننده نیست و معمولاً پس از چند ماه برطرف می‌شود.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
