بستن لوله در خانم ها یا توبکتومی

جراحی توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها یکی از روش‌های جلوگیری از بارداری در خانم‌ها است که برای بستن لوله‌های رحم انجام می‌شود. این عمل در برخی کشورها با محدودیت‌های قانونی همراه است، اما این محدودیت به این معنا نیست که توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها کاملاً غیرمجاز است؛ بلکه افرادی که مطابق با شرایط تعیین شده توسط کمیته‌های تخصصی پزشکی هستند، می‌توانند این عمل را انجام دهند.

به طور کلی، انجام جراحی‌های دائمی جلوگیری از بارداری مانند وازکتومی و توبکتومی نیازمند آگاهی کامل از عوارض، روش انجام عمل و احتمال موفقیت آن‌ها است. به همین دلیل، در این مقاله قصد داریم درباره انواع روش‌های بستن لوله، شرایط مناسب برای انجام این عمل، مزایا و معایب آن، احتمال موفقیت و امکانات بازگشت آن بحث کنیم.

توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها چیست؟

توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها یک روش جراحی است که برای جلوگیری دائمی از بارداری انجام می‌شود. این عمل به طور عمده شامل بستن یا قطع لوله‌های رحم است که منجر به ایجاد مانعی برای رسیدن تخمک به رحم و اتصال آن با اسپرم می‌شود. این روش معمولاً برای زنانی که تصمیم گرفته‌اند دیگر نخواهند باردار شوند، به کار می‌رود و از آن به عنوان یکی از روش‌های پایدار و موثر جلوگیری از بارداری استفاده می‌شود.

آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍

دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.

انواع روش‌های بستن لوله رحم در خانم ها یا توبکتومی

روش‌های مختلف توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها به شرح زیر هستند:

1. روش انعقاد دوقطبی:
در این روش، پزشک با استفاده از جریان الکتریکی، بخش‌های مختلفی از لوله رحم را می‌سوزاند.

2. روش فیمبریکتومی:
در این روش، پزشک بخش “فیمبریا” را که نزدیک‌ترین قسمت لوله فالوپ به تخمدان است، برمی‌دارد.

3. روش ایروینگ (بخیه):
در این روش، ابتدا دو بخیه روی لوله زده می‌شود و سپس لوله از محلی که بین دو بخیه قرار دارد قطع می‌شود و انتهای باقی‌مانده لوله به پشت رحم وصل می‌شود.

4. روش انعقاد تک‌قطبی:
در این روش، با استفاده از جریان الکتریکی، لوله رحم از محلی که سوختگی ایجاد می‌شود به دو قسمت تقسیم می‌شود.

5. روش استفاده از گیره:
در این روش، با استفاده از گیره‌ای محکم که روی لوله بسته شده است، مسیر عبور تخمک‌ها مسدود می‌شود.

6. روش استفاده از حلقه:
در این روش، از حلقه‌ای پلاستیکی که دور لوله بسته شده است برای انسداد استفاده می‌شود.

7. روش Pomeroy:
در این روش، با استفاده از بخیه، حلقه‌ای روی لوله ساخته می‌شود و سپس انتهای بخش‌های باقی‌مانده لوله سوزانده می‌شود.

8. روش Essure یا استفاده از فنر:
در این روش، دو فنر داخل لوله‌ها کار گذاشته می‌شود که اطراف آنها بافت زخمی ایجاد می‌کند و لوله‌ها را مسدود می‌کند.

9. روش استفاده از سیلیکون:
در این روش، ابتدا بخش کوچکی از لوله‌ها حرارت داده شده و سپس قطعات بسیار کوچک سیلیکونی در آن‌ها کار گذاشته می‌شود که بافت زخمی ایجاد می‌کند و مسیر عبور اسپرم‌ها را مسدود می‌کند.

در طول عمل توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها چه اتفاقی می‌افتد؟

گفتیم که طی عمل توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها، لوله‌های فالوپ با روش‌های مختلفی بسته می‌شوند؛‌ اما جراح چطور به لوله‌های فالوپ دسترسی پیدا می‌کند؟ روش‌های مختلفی برای دسترسی به لوله‌ها وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

روش لاپاروسکوپی

در روش لاپاروسکوپی، ابتدا بی‌هوشی عمومی به بیمار اعطا می‌شود. سپس جراح یک برش کوچک پایین ناف ایجاد می‌کند. از طریق این برش، گاز کربن‌دی‌اکسید وارد شکم می‌شود که باعث بهبود دیده شدن محل جراحی می‌گردد.

سپس دستگاه لاپاروسکوپ (یک ابزار باریک و کوچک مجهز به دوربین مخصوص پزشکی و چراغ) از طریق برش ایجادشده وارد لوله فالوپ می‌شود و پزشک با استفاده از آن می‌تواند داخل لوله را مشاهده کند. سپس با استفاده از ابزارهای مناسب، لوله‌ها بسته یا قطع می‌شوند، به کمک روش‌هایی که در بخش قبل توضیح داده شده‌اند.

این کار یا از طریق دستگاه لاپاروسکوپ یا از طریق ایجاد یک برش دیگر در قسمت بالایی ناحیه تناسلی انجام می‌شود. پس از بستن لوله‌های رحم، دستگاه لاپاروسکوپ خارج می‌شود و محل برش با بخیه مخصوص بسته می‌شود.

این عمل حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. برای اینکه زخم و خون‌ریزی کمتری رخ دهد و دوره نقاهت کوتاهتری داشته باشد، برش ایجادشده خیلی کوچک است. افرادی که تحت لاپاروسکوپی قرار می‌گیرند، معمولاً همان روز به خانه باز می‌گردند و نیاز به بستری ندارند.

روش مینی لاپاروتومی

در روش مینی لاپاروتومی، بیشترین استفاده از آن در حین یا پس از زایمان است و برخلاف لاپاروسکوپی، برش مورد استفاده در این روش کوچکتر است. در این روش، جراح یک برش کوچک بالای ناحیه تناسلی ایجاد می‌کند. سپس لوله‌های رحمی را از داخل این برش بالا می‌آورد و آن‌ها را مسدود می‌کند. در نهایت، لوله‌ها دوباره به جای خود برمی‌گردند و شکم بسته می‌شود.

در مقابل، در روش لاپاروسکوپی، پزشک از دستگاه لاپاروسکوپ (یک دوربین مخصوص) برای انجام عمل استفاده می‌کند و برش کوچکی ایجاد می‌شود.

استفاده از مینی لاپاروتومی معمولاً در شرایط خاصی مانند افرادی که اخیراً جراحی شکم یا لگن داشته‌اند، افراد چاق و افرادی که سابقه ابتلا به بیماری التهابی لگن (PID) را دارند، مناسب است. این روش ممکن است زمان بیشتری نیاز داشته باشد ولی برای برخی افراد با شرایط خاص، گزینه مناسبی است.

روش هیستروسکوپی

روش هیستروسکوپی (Essure) یکی از روش‌های غیرتهاجمی برای عقیم‌سازی است که معمولاً جایگزین روش‌های جراحی مانند لاپاروسکوپی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، فنرهای بسیار کوچکی به لوله‌های فالوپ که از تخمدان به رحم می‌رسند، وارد می‌شوند و با ایجاد شرایط انعقاد خون، لوله‌ها را مسدود می‌کنند.

بعد از این عمل، بیماران باید حداقل ۳ ماه و تا زمانی که انعقاد خون در لوله‌ها کامل شود، از روش‌های پیشگیری دیگر استفاده کنند. مزیت اصلی این روش نسبت به روش‌های دیگر، عدم نیاز به بی‌هوشی یا حتی بی‌حسی موضعی است و این عمل در حدود ۱۰ دقیقه به اتمام می‌رسد.

روش سالپنژکتومی برای پیشگیری از بارداری

روش سالپنژکتومی یا برداشتن لوله‌ها برای پیشگیری از بارداری، به‌کار گرفته می‌شود در صورتی که عمل توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها به‌طور موفقیت‌آمیز انجام نشده باشد. در این روش، لوله‌های رحم کاملاً برداشته می‌شوند، به‌طوری‌که این عمل غیرقابل‌بازگشت است.

برخلاف توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها که به‌صورت قابل‌بازگشت است و احتمال بازگشت لوله‌های رحم وجود دارد، سالپنژکتومی یک روش دائمی برای پیشگیری از بارداری است و بعد از انجام آن، امکان بازگشت به وضعیت قبلی وجود ندارد.

روش هیسترکتومی

هیسترکتومی یک عمل جراحی است که در آن رحم به‌صورت کامل برداشته می‌شود. این عمل باعث می‌شود که افراد دیگر پریود نشوند و امکان بارداری برای آن‌ها وجود نداشته باشد. هیسترکتومی عمدتاً برای درمان بیماری‌هایی مانند پریودهای سنگین، درد مزمن لگن، تومورهای غیرسرطانی و سرطان‌های رحم، تخمدان و دهانه رحم استفاده می‌شود.

از آنجا که هیسترکتومی یک روش بسیار تهاجمی است و دوره نقاهت آن طولانی است، فقط برای افرادی که درمان‌های دیگر موجود نتیجه مطلوبی نداده باشند و بدنشان از سایر روش‌ها پاسخ نمی‌دهد، توصیه می‌شود.

شرایط لازم برای انجام توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها

توبکتومی، یک روش جراحی است که برای بریدن یا بستن لوله‌های فالوپ برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌شود. این روش در برخی شرایط خاص توصیه می‌شود. شرایط لازم برای انجام توبکتومی عبارتند از:

1. بیماری‌های کلیوی مانند نارسایی مزمن کلیه و گلومرولونفریت.
2. مسائل مربوط به سلامت زنان و مامایی، از جمله سابقه پارگی رحم، سزارین‌های متعدد (بیش از دو سزارین)، و سن بالای 35 سال با حداقل سه فرزند سالم یا سن بالای 35 سال با حداقل سه زایمان سالم.
3. بیماری‌های مغز و اعصاب مانند سابقه سکته، تومور مغزی غیرقابل جراحی، و بیماری پارکینسون.
4. بیماری‌های تنفسی از جمله فشار خون ریوی، بیماری مزمن ریوی شدید، و فیبروز ریه.
5. سرطان‌ها.
6. بیماری‌های خونی مزمن.
7. بیماری‌های پوستی مانند لوپوس، تبخال تناسلی، و پسوریازیس.
8. بیماری‌های روانی اعم از ناتوانی ذهنی، دوقطبی، اسکیزوفرنی، و زوال عقل.
9. بیماری‌های عفونی مثل ایدز.
10. مسائل گوارشی.
11. اختلالات ژنتیکی صعب‌العلاج.
12. مسائل قلبی.

قبل از انجام هرگونه تصمیمی، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید و اطمینان حاصل کنید که توبکتومی مناسب و منطبق با شرایط شما است. همچنین، ممکن است نیاز به تشخیص از دیگر تخصص‌های پزشکی و مشورت با یک کمیته پزشکی داشته باشید تا تصمیم نهایی برای انجام این عمل گرفته شود.

آیا توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها قابل برگشت است؟

بله، در برخی موارد، توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها قابل برگشت است، اما این وابسته به عوامل متعددی از جمله سن، نحوه انجام عمل، و وضعیت بقایای لوله‌ها می‌باشد. افرادی که قطع یا مسدود کردن بخش کوچکی از لوله‌های فالوپ را تجربه کرده‌اند ممکن است بتوانند با موفقیت عمل برگشت را انجام دهند.

با این حال، این موضوع نباید باعث شود که بدون در نظر گرفتن مسائل و با امید به عمل برگشت، خود را به جراحی بسپارید. پیش از انجام هرگونه تصمیمی، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید و از امکانات و مشکلات مرتبط با عمل برگشت توبکتومی آگاه شوید.

احتمال بارداری بعد از توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها چقدر است؟

احتمال بارداری بعد از توبکتومی به طور معمول بسیار پایین است. بر اساس آمارهای موجود، از هر 1000 نفری که این عمل را انجام می‌دهند، فقط یک نفر در سال بعد از عمل باردار می‌شود. اما باید توجه داشت که این آمارها متغیر و بستگی به عوامل مختلفی دارند.

روش انجام عمل یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند موفقیت عمل را تضمین کند. روش‌هایی که باعث آسیب کمتری به لوله‌ها می‌شوند، ممکن است شانس موفقیت بالاتری داشته باشند. همچنین، سن فرد نیز نقش مهمی در موفقیت عمل دارد؛ به عنوان مثال، افرادی که جوان‌تر هستند، احتمال شکست عمل کمتری دارند.

علاوه بر این، باید به عوامل دیگری مانند وضعیت سلامتی عمومی فرد، مسائل پزشکی پیشین و وضعیت لوله‌های فالوپ توجه کرد. این عوامل می‌توانند تأثیر مهمی در میزان موفقیت و احتمال بارداری بعد از توبکتومی داشته باشند. بنابراین، مشاوره با پزشک متخصص و ارزیابی دقیق وضعیت فرد قبل از انجام عمل ضروری است.

مزایا و معایب توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها

توبکتومی یک روش باروری دائمی است که مزایا و معایب خاص خود را دارد. در زیر به برخی از مزایا و معایب این روش اشاره شده است:

مزایا:
1. اثربخشی: توبکتومی به عنوان یک روش باروری دائمی شناخته می‌شود و بعد از انجام آن، احتمال بارداری به حداقل می‌رسد.
2. عملیات غیرقابل انعطاف: این روش مطمئن و دائمی است، بنابراین نیازی به استفاده از روش‌های پیشگیری مانند قرص‌های ضد بارداری یا دیافراگم‌ها نیست.
3. عمل غیرجراحی: روش‌های مدرن توبکتومی، مانند هیستروسکوپی، اغلب به صورت عملیات غیرجراحی انجام می‌شوند و نیازی به بستری شدن در بیمارستان برای مدت طولانی نیست.

معایب:
1. غیرقابل برگشت: یکی از معایب اصلی توبکتومی این است که این روش قابلیت برگشت ندارد. بنابراین، پس از انجام این عمل، بارداری دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود.
2. عوارض جراحی: همچنین، همه روش‌های توبکتومی ممکن است با عوارض جراحی مانند خونریزی، عفونت و تحریک ناخواسته دستگاه تناسلی همراه باشند.
3. مسائل روانی: برخی افراد ممکن است پس از انجام توبکتومی با مشکلات روانی مواجه شوند، مانند افسردگی یا استرس ناشی از عدم توانایی برای بارداری در آینده.
4. هزینه: هزینه توبکتومی ممکن است بالا باشد، به ویژه اگر از روش‌های پیشرفته‌تری مانند هیستروسکوپی استفاده شود و این هزینه ممکن است توسط بیمه پوشش داده نشود.

روش‌های جایگزین توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها

افرادی که پس از انجام توبکتومی پشیمان شده‌اند یا دوست دارند گزینه‌های دیگری را برای جلوگیری از بارداری امتحان کنند، می‌توانند به روش‌های جایگزینی که شما ذکر کرده‌اید مراجعه کنند. به طور کلی، روش‌های جایگزین توبکتومی عبارتند از:

1. وازکتومی (وازکتومی برعکس): این عمل جراحی که برای بازگرداندن جریان اسپرم به داخل مایع منی به کار می‌رود. با انجام این عمل، احتمال بارداری به صورت معمولی با حفظ اسپرم و امکان تولید مایع منی از سوی مردان ادامه دارد.

2. قرص‌های ضدبارداری: از جمله گزینه‌های محبوب برای جلوگیری از بارداری است. این قرص‌ها می‌توانند برای افرادی که ترجیح می‌دهند فرصت داشته باشند تا در آینده باردار شوند، یا برای کسانی که بعد از توقف مصرف آن‌ها به راحتی بارداری را برقرار کنند، مناسب باشند.

3. استفاده از کاندوم: این روش جلوگیری از بارداری اثربخش و بدون عوارض جانبی برای هر دو نفر از جفت است.

4. IUD (وسیله تنظیم بارداری درون رحم): این دستگاه به صورت غیرجراحی درون رحم قرار می‌گیرد و به مدت چند سال می‌تواند از بارداری جلوگیری کند.

5. ایمپلنت (درج وسیله تنظیم بارداری در بازو یا سایر مناطق بدن): این گزینه نیز یک روش موثر جلوگیری از بارداری است که به مدت چند سال اثربخشی دارد.

همه این گزینه‌ها مزایا و معایب خود را دارند و بسته به وضعیت شما، نیاز‌هایتان و توصیه‌های پزشک ممکن است یکی را انتخاب کنید. اهمیت مشاوره با پزشک خود نیز برای انتخاب بهترین روش برای شما بسیار مهم است.

مقایسه وازکتومی و توبکتومی

وازکتومی و توبکتومی هر دو روش‌های جراحی برای بستن لوله‌های رحم هستند و هر کدام از آن‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه، مقایسه‌ای از این دو روش ارائه می‌شود:

۱. وازکتومی (وازکتومی برعکس):
مزایا:
– جراحی کمتری نسبت به توبکتومی دارد و به‌طور معمول زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره کمتری نیاز دارد.
– عمل جراحی غیرقابل برگشت است که برای افرادی که اطمینان دارند دیگر نمی‌خواهند بچه داشته باشند مناسب است.
– بعضی افراد پس از انجام وازکتومی احتمال افزایش لذت جنسی را گزارش داده‌اند.

معایب:
– امکان بازگشت وازکتومی کمتر است، بنابراین اگر شخص بعداً تصمیم به بچه داشتن بگیرد، احتمال بارداری کمتر است.
– در برخی موارد، ممکن است بعد از وازکتومی افزایش درد جنسی یا عوارض دیگر ایجاد شود.
– این روش نمی‌تواند برای مردانی که احتمال دارد در آینده بخواهند بچه داشته باشند، مناسب باشد.

۲. توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها:
مزایا:
– این عمل جراحی می‌تواند قابل برگشت باشد؛ بنابراین، افرادی که احتمال دارد در آینده بخواهند بچه داشته باشند، هنوز این گزینه را در نظر خواهند گرفت.
– احتمال آسیب به لگن کمتر است و زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره ممکن است کمتر باشد.

معایب:
– احتمال بازگشت توبکتومی کمتر از وازکتومی است و ممکن است موجب بارداری ناخواسته شود.
– این عمل جراحی نیاز به جراحی بیشتری دارد و ممکن است زمان بیشتری برای بهبودی نیاز باشد.
– برخی از افراد پس از انجام توبکتومی احتمال کاهش لذت جنسی یا عوارض دیگر را گزارش داده‌اند.

به هر حال، تصمیم درباره استفاده از هر یک از این روش‌ها باید با توجه به وضعیت شخصی و نیازهای فردی گرفته شود و مهمترین نکته این است که قبل از انجام هرگونه تصمیمی، با پزشک خود مشاوره کنید.

آیا توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها بر رابطه جنسی اثر دارد؟

درست است که توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها فقط مسیر ورود آزادانه اسپرم‌ها را مسدود می‌کند و تأثیری بر میل جنسی و مقدار هورمون‌ها ندارد. این عمل جراحی تنها با بستن یا برداشتن بخش‌هایی از لوله‌های رحمی انجام می‌شود که اسپرم‌ها را از ورود به رحم و دسترسی به تخمک‌ها منع می‌کند.

به عبارت دیگر، این روش تأثیری بر فعالیت هورمونی و عملکرد تخمدان‌ها یا تولید هورمون‌های جنسی ندارد. از این رو، میل جنسی و مقدار هورمون‌ها بعد از انجام توبکتومی به‌طور طبیعی باقی می‌ماند و تحت تأثیر این عمل جراحی قرار نمی‌گیرد.

کلام آخر 

توبکتومی یا بستن لوله در خانم ها یکی از روش‌های دائمی برای پیشگیری از بارداری است که می‌تواند برای افرادی که دیگر نمی‌خواهند بچه داشته باشند یا دلایل پزشکی خاصی برای جلوگیری از بارداری دارند، مناسب باشد. این عمل جراحی با بستن لوله‌های رحمی انجام می‌شود که اسپرم‌ها نمی‌توانند با تخمک‌ها لقاح داشته باشند.

از جمله مواردی که ممکن است به عنوان دلیل برای انجام توبکتومی مطرح شود، می‌توان به بیماری‌هایی اشاره کرد که می‌توانند جان فرد را در طول بارداری به خطر بیندازند، اختلالات ژنتیکی که ممکن است از طریق بارداری به نسل‌های آینده منتقل شوند، و مشکلات روانی و روانپزشکی که ممکن است از داشتن یک بارداری سالم جلوگیری کنند. در هر صورت، تصمیم نهایی برای انجام توبکتومی باید با مشاوره و توجه به نظر پزشک تخصصی شما و شرایط شخصیتان گرفته شود.

در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.

با سپاس از شما و آرزوی بهترین‌ها برای سلامتی و شادی برای شما