بارداری می‌تواند باعث بروز عوارض مختلفی در بدن شود که یکی از آن‌ها درد تخمدان است. این درد ممکن است به‌صورت یک‌طرفه یا دوطرفه در ناحیه پایین شکم یا لگن احساس شود. اگرچه برخی از این دردها در دوران بارداری طبیعی هستند، اما ممکن است ناشی از بیماری‌ها یا مشکلات جدی نیز باشند. بنابراین، آگاهی از علل درد تخمدان در بارداری، شناخت علائم همراه و مراجعه سریع به پزشک اهمیت زیادی دارد. در این مقاله به بررسی انواع علت‌های درد تخمدان در بارداری، خطرات احتمالی و روش‌های درمان آن‌ها می‌پردازیم.
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، بهترین جراح متخصص زنان و زایمان به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
بهترین متخصص زنان درتهران
دکتر فاطمه صالحی، متخصص زنان و زایمان با فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، یکی از پزشکان برجسته و با تجربه در حوزه تخصصی خود در تهران هستند. ایشان بیش از ۱۵ سال تجربه حرفه‌ای در زمینه پزشکی و درمان‌های تخصصی زنان و زایمان دارند و به عنوان یکی از متخصصین برجسته در این زمینه شناخته می‌شوند.
دکتر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز کردند و موفق به دریافت مدرک پزشکی عمومی از این دانشگاه شدند. پس از آن، برای ادامه تحصیلات خود، تخصص زنان و زایمان را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندند. علاوه بر این، ایشان دوره فلوشیپ پریناتولوژی را نیز در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذرانده‌اند که این دوره به ایشان توانایی ارائه مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری، مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان و درمان‌های خاص مربوط به بارداری‌های پرخطر را می‌دهد.
آیا درد تخمدان در بارداری طبیعی است؟
در اوایل بارداری ممکن است درد تخمدان به‌طور موقت ظاهر شده و سپس برطرف شود، اما دردی که در طول کل دوران بارداری ادامه پیدا کند طبیعی نیست و ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکل جدی‌تری باشد. همچنین، از آنجایی که دوران بارداری بسیار حساس است، هر نوع دردی می‌تواند علامت یک مشکل مهم باشد. بنابراین، اگر باردار هستید و دچار درد تخمدان یا شکم شده‌اید، حتماً به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
علت درد تخمدان در بارداری چیست؟
عوامل متعددی در طول بارداری ممکن است موجب درد تخمدان شوند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
۱. بزرگ شدن رحم
از هفته دوازدهم بارداری به بعد، تمامی اعضای واقع در ناحیه لگن به‌منظور فراهم کردن فضای لازم برای رحم و جنین جا‌به‌جا می‌شوند. این تغییر می‌تواند منجر به درد تخمدان و انقباضات عضلانی در ناحیه شکم شود.
شایع‌ترین علت درد تخمدان در بارداری، بزرگ شدن رحم و فشار آن روی تخمدان‌ها و سایر اندام‌های لگنی است.
۲. کیست تخمدان
بسیاری از کیست‌های تخمدان بدون علامت و بی‌خطر هستند؛ اما در صورتی که اندازه آن‌ها بیش از حد بزرگ شود، احتمال پارگی یا پیچ‌خوردگی وجود دارد که می‌تواند در طول بارداری یا هنگام زایمان عوارضی ایجاد کند. علائم کیست تخمدان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد یک‌طرفه در ناحیه لگن
- احساس پری، سنگینی یا نفخ در شکم
- درد همراه با تب یا استفراغ
۳. پیچ خوردگی یا پارگی تخمدان
یکی از علل شایع پیچ‌خوردگی یا پارگی تخمدان، وجود کیست است. کیست‌های تخمدان می‌توانند تعادل و موقعیت طبیعی تخمدان را بر هم زده و احتمال پیچ‌خوردگی آن را افزایش دهند. علائم پیچ‌خوردگی تخمدان عبارت‌اند از:
- درد شدید لگن، که معمولاً یک‌طرفه است
- تب
- سرگیجه
- تنگی نفس یا نفس‌نفس زدن
۴. بارداری خارج از رحم
یکی از مراحل کلیدی در بارداری، حرکت تخمک بارور شده به سمت رحم و اتصال آن به دیواره رحم است. اما اگر این اتصال به جای رحم در بخش‌هایی مانند لوله فالوپ، دهانه رحم یا حفره لگن انجام شود، بارداری خارج رحمی رخ می‌دهد.
علائم بارداری خارج رحمی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید، معمولاً یک‌طرفه، در ناحیه شکم یا لگن
- خونریزی که ممکن است از پریود طبیعی شدیدتر یا سبک‌تر باشد
- احساس ضعف، سرگیجه یا بی‌هوش شدن
- مشکلات و ناراحتی‌های گوارشی
۵. تخمک‌گذاری
پس از بارور شدن یک تخمک سالم توسط اسپرم، هورمون‌های بارداری به تخمدان‌ها فرمان توقف تخمک‌گذاری را می‌دهند؛ اما در موارد بسیار نادر، ممکن است تخمک‌گذاری در دوران بارداری نیز رخ دهد و موجب درد خفیف در ناحیه تخمدان شود. این پدیده به قدری کم‌رخداد است که پزشکان هنوز نتوانسته‌اند علت دقیق بروز آن را به طور کامل شناسایی کنند.
۶. سندرم تخمدان تحریک‌پذیر
این وضعیت معمولاً در افرادی دیده می‌شود که تحت درمان‌های ناباروری قرار گرفته‌اند. در چنین شرایطی، ممکن است تخمدان‌ها به‌طور ناگهانی تعداد زیادی تخمک آزاد کنند و دچار التهاب شوند. هرچند این حالت نادر است، اما می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کرده و حتی جان فرد را به خطر بیندازد.
این سندرم معمولاً با علائم زیر همراه است:
- درد شکم
- نفخ
- تهوع
- تنگی نفس
برخی مشکلات جدی دیگر که می‌توانند باعث درد تخمدان در بارداری شوند و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند عبارت‌اند از: بارداری خارج رحمی، زایمان زودرس، سقط جنین، پیچ‌خوردگی تخمدان یا لوله فالوپ و پره‌اکلامپسی.
برای دریافت توضیحات کامل‌تر و مشاوره تخصصی در مورد درد تخمدان در بارداری و همچنین سایر سوالات مرتبط با سلامت زنان و زایمان، می‌توانید از طریق واتساپ با دکتر فاطمه صالحی در ارتباط باشید. دکتر صالحی با بیش از ۱۵ سال تجربه در حوزه زنان، زایمان و پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، آماده ارائه راهنمایی‌های دقیق و علمی در این زمینه هستند. ارتباط با ایشان از طریق واتساپ این امکان را فراهم می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و از توصیه‌های یک متخصص برجسته بهره‌مند شوید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، لطفاً از طریق شماره واتساپ مطب با دکتر صالحی تماس حاصل فرمایید.
دردهایی که ممکن است با درد تخمدان در بارداری اشتباه گرفته شوند
گاهی اوقات درد احساس‌شده در ناحیه شکم یا لگن مستقیماً از تخمدان‌ها منشأ نمی‌گیرد، بلکه ناشی از مشکلات دیگر است که درد آن به این بخش‌ها منتقل می‌شود و ممکن است فرد به اشتباه تصور کند دچار درد تخمدان در بارداری شده است. از جمله علل احتمالی این وضعیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. درد رباط گرد
رباط‌های گرد نوعی بافت همبند هستند که وظیفه نگه‌داشتن رحم در جای خود را بر عهده دارند. یکی از علل درد تخمدان در بارداری در سه‌ماهه دوم بارداری، کشش این رباط‌ها بر اثر بزرگ شدن رحم است. درد ناشی از کشیدگی رباط گرد معمولاً با تغییر وضعیت‌هایی مانند خوابیدن، بلند شدن یا نشستن طولانی‌مدت تشدید می‌شود.
۲. پره اکلامپسی
پره‌اکلامپسی یکی از عوارض بارداری است که با افزایش فشار خون، بالا رفتن سطح پروتئین در ادرار و بروز درد یک‌طرفه در شکم همراه می‌شود. این وضعیت معمولاً در میانه بارداری، یعنی پس از هفته بیستم، رخ داده و حدود ۸ درصد از زنان باردار در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علائم پره‌اکلامپسی عبارت‌اند از:
- تورم دست‌ها و صورت
- افزایش وزن ناگهانی
- سردرد
- تاری دید
- تنگی نفس
۳. پیچ خوردگی لوله فالوپ
پیچ‌خوردگی لوله فالوپ در دوران بارداری پدیده‌ای نادر است. افرادی که دچار این مشکل می‌شوند، معمولاً با علائمی مشابه بارداری خارج رحمی و احساس درد به پزشک مراجعه می‌کنند. تشخیص این وضعیت معمولاً از طریق سونوگرافی انجام می‌شود.
۴. زایمان زودرس
انقباض‌های رحمی در زایمان زودرس نیز ممکن است موجب درد در ناحیه تخمدان‌ها شوند. این درد معمولاً در تمام جهات احساس شده و شدت آن به حدی است که می‌تواند بسیار غیرقابل‌تحمل باشد.
۵. سقط جنین
سقط جنین زمانی رخ می‌دهد که جنین قبل از هفته بیستم بارداری از بین برود. علائم این وضعیت عبارت‌اند از:
- خونریزی واژینال
- درد در نواحی شکم، لگن و پایین کمر
- خروج بافت‌ها و ترشحات غیرطبیعی از واژن
۶. سنگ کلیوی
سنگ کلیه ممکن است درد شدیدی ایجاد کند که گاهی با درد تخمدان در بارداری اشتباه گرفته می‌شود. پزشک با انجام معاینه فیزیکی و بررسی دقیق محل درد، قادر است تشخیص دهد که منشا درد کلیه است یا تخمدان.
۷. مشکلات کیسه صفرا
تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است باعث بروز مشکلاتی در کیسه صفرا شود و جریان ترشح صفرای آن را کند یا مسدود کند. این موضوع می‌تواند منجر به غلیظ شدن مایع صفرا و تشکیل سنگ کیسه صفرا شود. علائم این مشکل عبارتند از:
- خارش پوست
- تهوع و استفراغ
- درد شدید در ناحیه شکم
- زردی پوست و چشم‌ها
8. آپاندیسیت
رشد رحم در دوران بارداری باعث جابه‌جایی و بالاتر رفتن موقعیت آپاندیس می‌شود. این تغییر محل، تشخیص آپاندیسیت (التهاب یا عفونت آپاندیس) که موجب درد شدید شکم است را دشوارتر می‌کند.
۹. عفونت مجرای ادرار
بارداری ریسک ابتلا به عفونت مجاری ادراری را بالا می‌برد. این به دلیل بزرگ شدن و افزایش وزن رحم است که درست بالای مثانه قرار گرفته و ممکن است جریان ادرار را مختل کند. علائم شایع این مشکل عبارت‌اند از:
- درد در ناحیه زیر شکم و مثانه
- وجود خون در ادرار
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
۱۰. فیبروم
فیبروم‌ها، تومورهای خوش‌خیم رحم، می‌توانند باعث درد در ناحیه تخمدان‌ها و لگن شوند. این توده‌ها ممکن است مسیر لانه‌گزینی تخمک در رحم را مسدود کنند.
۱۱. اندومتریوز
رحم به‌طور طبیعی دیواره‌ای از خون و ترشحات تولید می‌کند که به تخمک بارور کمک می‌کند راحت‌تر در رحم لانه‌گزینی کند. در افرادی که به اندومتریوز مبتلا هستند، این دیواره در نقاطی خارج از رحم مانند تخمدان رشد می‌کند. بافت‌های طبیعی دیواره رحم هر ماه در زمان پریود ریزش و دفع می‌شوند، اما بافت‌های اندومتریوز تجمع یافته و باعث دردهای شدید می‌گردند.
۱۲. جدا شدن جفت
جدا شدن جفت یک عارضه نادر ولی بسیار خطرناک است که معمولاً پس از هفته بیستم بارداری رخ می‌دهد. این وضعیت زمانی پیش می‌آید که جفت قبل از تولد یا در حین زایمان از دیواره رحم جدا شده و در نتیجه جنین اکسیژن و مواد مغذی لازم را دریافت نمی‌کند. هرچند جدا شدن جفت نسبتاً کم اتفاق می‌افتد و تنها یک نفر از هر ۱۰۰ زن باردار به آن مبتلا می‌شود، اما می‌تواند منجر به خونریزی شدید، نارسایی کلیوی و حتی مرگ مادر یا جنین گردد.
علت درد یک‌طرفه تخمدان در بارداری
درد تخمدان در بارداری ممکن است به صورت یک‌طرفه، دوطرفه یا به شکل درد عمومی در ناحیه شکم احساس شود. درد یک‌طرفه، به ویژه در سمت راست شکم و تخمدان، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد.
علت درد تخمدان چپ در بارداری
برخی از علل درد در ناحیه چپ پایین شکم و تخمدان چپ در دوران بارداری عبارتند از:
- لانه‌گزینی جنین
- سقط جنین
- کشیدگی رباط گرد
- کیست تخمدان یا پیچش آن
- جدا شدن جفت
- بارداری خارج رحمی
- عفونت مجاری ادراری
توجه داشته باشید که این مشکلات محدود به سمت چپ نیستند و ممکن است به طور تصادفی سمت چپ یا راست را تحت تأثیر قرار دهند.
علت درد تخمدان راست در بارداری
برخی از علل شایع درد در ناحیه راست شکم یا تخمدان راست شامل موارد زیر هستند:
- التهاب آپاندیس (آپاندیسیت)
- کشیدگی رباط گرد
- کیست تخمدان یا پیچش آن
- مشکلات مربوط به کیسه صفرا
- پره اکلامپسی
- عفونت مجاری ادراری
آیا درد تخمدان در بارداری نشان دهنده لانه گزینی است؟
لانه‌گزینی معمولاً بین ۶ تا ۱۲ روز پس از لقاح رخ می‌دهد (لقاح معمولاً ۱۱ تا ۲۱ روز پس از اولین روز آخرین پریود اتفاق می‌افتد) و در این فرآیند، تخمک بارور به دیواره داخلی رحم می‌چسبد. احساس درد در ناحیه تخمدان و انقباض‌های شکمی نزدیک زمان لانه‌گزینی طبیعی است، اما تا زمانی که نتیجه آزمایش بارداری مثبت نباشد، نمی‌توان با اطمینان گفت که این انقباض‌ها ناشی از بارداری هستند.
درمان درد تخمدان در بارداری
روش درمان درد تخمدان در بارداری بستگی مستقیم به علت زمینه‌ای آن دارد. به‌عنوان مثال، اگر درد به دلیل وجود کیست تخمدان باشد، پزشک با توجه به اندازه کیست، سن بارداری و وضعیت کیست (مانند ترکیدن یا پیچ‌خوردگی) تصمیم‌گیری می‌کند. همچنین در درمان مشکلاتی مانند سنگ کلیه، آپاندیسیت و سنگ کیسه صفرا معمولاً مسکن تجویز می‌شود.
اگردرد تخمدان در بارداری ناشی از بارداری خارج رحمی باشد، پزشک ممکن است داروی تزریقی «متوترکسات» را برای متوقف کردن رشد سلول‌ها تجویز کند. در صورت عدم پاسخ به دارو، جراحی لازم خواهد بود.
در مواردی که سقط جنین باعث درد شده است، پزشک ممکن است با دارو به دفع بافت‌های بارداری کمک کند و اگر دارو موثر نباشد، جراحی برای خارج کردن بافت‌ها انجام می‌شود.
برای درمان سنگ کلیه، پیچش تخمدان یا بارداری خارج رحمی نیز گاهی جراحی ضرورت پیدا می‌کند.
عوارض درد تخمدان در بارداری
از جمله عوارض درد تخمدان در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عوارض ناشی از پارگی کیست تخمدان
- خونریزی داخلی
- مرگ مادر و جنین
- کاهش خون‌رسانی به تخمدان
- پیچ‌خوردگی تخمدان
عوارض ناشی از پره اکلامپسی
- زایمان پیش از موعد
- جدا شدن جفت
- کمبود مواد مغذی و رشد ناکافی جنین
- بروز تشنج و کما
- آسیب به سایر اندام‌ها مانند قلب، کبد، کلیه، چشم و ریه
- بیماری‌های قلبی عروقی
- افزایش آنزیم‌های کبدی و کاهش تعداد پلاکت‌ها (سندرم هلپ)
عوارض ناشی از بارداری خارج رحمی
- پیچ‌خوردگی و پارگی لوله فالوپ
- خونریزی داخلی
- خطر مرگ بیمار
عوارض ناشی از زایمان زودرس
عوارض ممکن زایمان زودرس برای نوزاد تازه متولد شده شامل موارد زیر است:
- مشکلات بینایی و شنوایی
- اختلالات یادگیری
- تأخیر در رشد
- فلج مغزی
- مشکلات قلبی و تنفسی
عوارض ناشی از سقط جنین
- خونریزی زیاد
- تب و احساس لرز
- عفونت در رحم یا دهانه رحم
در صورتی که درد تخمدان در بارداری به دلیل مشکلات جدی‌ای مانند پارگی کیست، پیچ‌خوردگی تخمدان، پره‌اکلامپسی، بارداری خارج رحمی یا زایمان زودرس ایجاد شده باشد، پیگیری نکردن سریع و درمان به موقع می‌تواند خطرات جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد.
چگونه درد تخمدان در بارداری را در خانه مدیریت کنیم؟
برای درمان درد تخمدان در بارداری، نخست باید علت درد به‌درستی تشخیص داده شود. پزشک با انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم، علت اصلی درد را مشخص می‌کند.
لازم به تأکید است که درد در دوران بارداری غیرطبیعی بوده و نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. خوددرمانی و استفاده از روش‌های خانگی بدون نظر پزشک می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. با این حال، برخی روش‌های خانگی که همراه با درمان‌های پزشکی انجام شوند، می‌توانند به کاهش درد تخمدان در بارداری کمک کنند، از جمله:
- انجام حرکات کششی، یوگای مخصوص بارداری و تمرینات مدیتیشن
- استفاده از کمپرس گرم در محل درد
- دوش گرفتن با آب گرم
- مصرف آب کافی
- استراحت کافی
- تغییر مکرر وضعیت نشستن
- تغییر موقعیت به آرامی، به ویژه هنگام برخاستن از حالت نشسته
درد تخمدان راست در اوایل بارداری نشانه چیست؟
علائمی مانند لانه‌گزینی، کیست تخمدان، پارگی یا پیچ‌خوردگی تخمدان و کیست، بارداری خارج رحمی، پره‌اکلامپسی و مشکلات مرتبط با آپاندیس و کیسه صفرا می‌توانند در اوایل بارداری باعث درد در تخمدان راست شوند.
درد تخمدان در هفته اول بارداری نشانه چیست؟
درد تخمدان راست و جنسیت جنین ربطی به هم دارند؟
درد تخمدان چپ در بارداری نشانه چیست؟
کلام آخر
درد تخمدان در بارداری می‌تواند علل متعددی داشته باشد. در برخی موارد این درد تنها نشانه‌ای از آمادگی بدن برای حمایت از جنین است؛ اما در برخی شرایط، نیاز به بررسی دقیق‌تر توسط پزشک و درمان فوری دارد. عدم شناسایی به موقع علت درد و درمان نکردن آن ممکن است باعث بروز عوارض جدی و تهدیدکننده سلامت مادر و جنین شود.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
