افتادگی مثانه، که به آن سیستوسل نیز گفته میشود، وضعیتی است که در آن مثانه به داخل واژن حرکت میکند یا برآمده میشود. این مشکل زمانی رخ میدهد که عضلات و بافتهای حمایتی دیوارههای واژن و لگن ضعیف یا کشیده میشوند و توانایی نگه داشتن مثانه را از دست میدهند. در نتیجه، مثانه به داخل واژن وارد میشود و ممکن است بیرون بزند.
سیستوسل معمولاً بهدلیل عواملی چون زایمان طبیعی، یبوست مزمن، سرفههای شدید، بلند کردن اجسام سنگین، یا یائسگی رخ میدهد. علائم شایع این وضعیت شامل احساس فشار در ناحیه لگن، دشواری در ادرار کردن، بیاختیاری ادراری و احساس پر بودن یا سنگینی در واژن است. درمان این مشکل میتواند شامل روشهای غیرجراحی مانند استفاده از پساری، درمانهای دارویی یا جراحی برای اصلاح بافتهای ضعیف و بازگرداندن موقعیت طبیعی مثانه باشد. در این مقاله از مقاله از دکتر فاطمه صالحی متخصص سونوگرافی بیوفیزیکال، به بررسی دلایل افتادگی مثانه در خانم ها پرداختهایم. با ما همراه باشید.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه میدهد. اکنون شما میتوانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهرهمند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
علائم افتادگی مثانه چیست؟
در موارد خفیف پرولاپس مثانه، ممکن است علائم خاصی مشاهده نشود، اما در صورت بروز علائم، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس فشار یا پر بودن در ناحیه لگن و واژن
- ناراحتی هنگام کشیدگی، سرفه، یا بلند کردن اجسام سنگین
- احساس پر بودن مثانه پس از ادرار کردن
- عفونتهای مکرر دستگاه ادراری
- درد یا نشت ادرار در حین رابطه جنسی
- در موارد شدید، برآمدگی بافتی که از دهانه واژن بیرون میزند و ممکن است شبیه به نشستن روی شیء سفت باشد
علائم معمولاً پس از ایستادن طولانی مدت ظاهر میشوند و ممکن است هنگام دراز کشیدن کاهش یابند یا از بین بروند.
علت ایجاد افتادگی مثانه چیست؟
کف لگن از ماهیچهها، رباطها و بافتهای همبند تشکیل شده که نقش حمایت از مثانه و سایر اندامهای لگن را بر عهده دارند.
اتصالات بین عضلات کف لگن و رباطها میتوانند به مرور زمان ضعیف شوند. این ضعف معمولاً ناشی از آسیبهای زایمانی طبیعی یا کشیدگی مزمن عضلات کف لگن است. در این حالت، مثانه به سمت پایینتر از موقعیت طبیعی خود حرکت کرده و به داخل واژن بیرون میزند (پرولاپس قدامی). علل شایع افتادگی قدامی شامل موارد زیر است:
- بارداری و زایمان طبیعی
- اضافه وزن یا چاقی
- بلند کردن مکرر اجسام سنگین
- فشار هنگام اجابت مزاج
- سرفه مزمن یا برونشیت
این عوامل میتوانند خطر ابتلا به افتادگی قدامی را افزایش دهند.
زایمان:
زایمان طبیعی (واژینال) یکی از عوامل اصلی افزایش خطر ابتلا به پرولاپس مثانه است. در طول زایمان طبیعی، فشار زیادی بر عضلات کف لگن وارد میشود که این فشار میتواند باعث ضعف و کشیدگی این عضلات گردد. به خصوص اگر زایمان طولانی باشد یا نوزاد بزرگ باشد، این فشار میتواند آسیب بیشتری به عضلات و بافتهای کف لگن وارد کند، که در نهایت ممکن است منجر به افتادگی مثانه و دیگر ارگانهای لگنی شود.
افزایش سن:
افزایش سن یکی دیگر از عوامل مؤثر در بروز افتادگی قدامی مثانه است. با بالا رفتن سن، به ویژه پس از یائسگی، تولید هورمون استروژن کاهش مییابد. استروژن نقش مهمی در حفظ استحکام و تقویت عضلات کف لگن دارد، بنابراین کاهش سطح استروژن باعث ضعف عضلات و بافتهای همبند میشود. این ضعف میتواند منجر به کاهش حمایت از ارگانهای لگنی، از جمله مثانه، و در نتیجه بیرونزدگی مثانه شود. به همین دلیل، زنان مسنتر بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
هیسترکتومی یا برداشتن رحم:
برداشتن رحم (هیسترکتومی) میتواند به ضعیف شدن عضلات کف لگن و بافتهای حمایتی لگنی منجر شود. این جراحی، به ویژه در زنانی که دچار مشکلات لگنی یا پرولاپس هستند، ممکن است با کاهش حمایت عضلات کف لگن همراه باشد. حتی پس از این جراحی، چون رحم دیگر وجود ندارد که به عنوان یک عامل حمایتی برای مثانه و سایر ارگانهای لگنی عمل کند، فشار و کشیدگی اضافی روی این ارگانها ممکن است به بروز افتادگی مثانه منجر شود.
ژنتیک:
در برخی از زنان، به صورت ژنتیکی، بافت همبند و عضلات کف لگن ضعیفتر از حد معمول هستند. این ضعف ژنتیکی در بافت همبند و عضلات میتواند آنان را بیشتر در معرض ابتلا به مشکلاتی مانند شل شدن مثانه قرار دهد. اگر در خانواده فرد سابقهای از پرولاپس قدامی یا دیگر مشکلات لگنی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر خواهد بود.
چاقی:
چاقی و اضافه وزن از دیگر عوامل مؤثر در بروز جابهجایی مثانه است. زنان چاق یا دارای اضافه وزن فشار زیادی به عضلات کف لگن و ارگانهای داخلی بدن وارد میکنند. این فشار اضافی میتواند به مرور زمان باعث ضعیف شدن و کشیدگی بافتهای حمایتی و عضلات کف لگن شود. همچنین، چاقی ممکن است موجب افزایش فشار داخل شکم شود که این نیز به نوبه خود خطر شل شدن مثانه را افزایش میدهد. بنابراین، حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی میتواند در کاهش ریسک افتادگی مثانه مؤثر باشد.
چگونه میتوان از این بیماری پیشگیری کرد؟
برای کاهش خطر ابتلا به افتادگی مثانه، میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
1. انجام منظم تمرینات کگل: این تمرینات میتوانند به تقویت عضلات کف لگن کمک کنند، بهویژه بعد از زایمان. تقویت این عضلات میتواند از بروز سیستوسل پیشگیری کند.
2. درمان یبوست: پیشگیری و درمان یبوست از طریق مصرف غذاهای غنی از فیبر میتواند به جلوگیری از فشار اضافی بر روی عضلات کف لگن و کاهش خطر افتادگی مثانه کمک کند.
3. اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین: هنگام بلند کردن اجسام، سعی کنید از کمر استفاده نکنید و به جای آن از پاها برای بلند کردن استفاده کنید تا فشار کمتری به عضلات کف لگن وارد شود.
4. درمان سرفه مزمن: در صورت ابتلا به سرفه مزمن یا برونشیت، درمان آن را پیگیری کنید. همچنین، ترک سیگار به کاهش سرفههای مزمن و پیشگیری از آسیب به عضلات کف لگن کمک خواهد کرد.
5. مراقبت از وزن مناسب: برای جلوگیری از اضافه وزن، با پزشک خود مشورت کنید تا وزن مناسب خود را تعیین کرده و راهکارهایی برای کاهش وزن در صورت نیاز دریافت کنید. کاهش وزن میتواند فشار اضافی بر روی ارگانهای لگنی را کاهش دهد و خطر ابتلا به بیرونزدگی مثانه را کاهش دهد.
پرولاپس مثانه چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک میتواند پرولاپس مثانه در درجات ۲ و ۳ را از طریق علائم و معاینه بالینی واژن تشخیص دهد، زیرا بخش افتاده مثانه در این مراحل قابل مشاهده است. در برخی موارد، آزمایشهای تکمیلی نیز ممکن است برای بررسی یا رد مشکلات در سایر بخشهای دستگاه ادراری ضروری باشد.
افتادگی مثانه چگونه درمان میشود؟
روشهای درمان افتادگی مثانه، بسته به شدت بیماری، میتواند از مراقبتهای ساده و بدون نیاز به درمان تا جراحی در موارد پیشرفته متغیر باشد. اگر افتادگی خفیف باشد و علائم آن چندان آزاردهنده نباشد، پزشک ممکن است تنها توصیههایی مانند اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین یا کاهش فشار بر عضلات کف لگن ارائه دهد.
در مواردی که علائم متوسط و قابل توجه باشند، پزشک ممکن است استفاده از **پساری** را پیشنهاد کند. این وسیله که داخل واژن قرار میگیرد، برای نگهداشتن مثانه در جای خود طراحی شده و در اندازهها و اشکال مختلف برای راحتی بیمار در دسترس است. پساری باید بهطور منظم برداشته و تمیز شود تا از عفونت یا ایجاد زخم پیشگیری شود.
برای افتادگیهای شدید، جراحی ممکن است ضروری باشد. این عمل جراحی معمولاً توسط متخصص زنان و زایمان یا اورولوژی انجام میشود. در یکی از رایجترین روشهای جراحی، پزشک با ایجاد برشی در دیواره واژن، بافتهای جداکننده اندامها را تقویت میکند تا مثانه در جایگاه طبیعی خود قرار گیرد. دوره بستری پس از جراحی معمولاً چند روز است و بهبودی کامل حدود ۴ تا ۶ هفته طول میکشد.
جمع بندی
افتادگی مثانه یا پرولاپس مثانه حالتی است که در آن مثانه به دلیل ضعف عضلات و بافتهای حمایتکننده لگن، به سمت واژن جابهجا یا برآمده میشود. این مشکل میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و در برخی موارد حتی به درمان فوری نیاز داشته باشد.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنینها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب میشود. هدف من ایجاد تجربههای ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانوادهاش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانوادهها ایفا میکنم، پیش میروم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
