روش‌های مختلفی برای تشخیص بارداری وجود دارد. یکی از این روش‌ها، آزمایش ادرار بارداری است که در آزمایشگاه روی نمونه ادرار انجام می‌شود. این آزمایش می‌تواند در مدت زمان کوتاهی وضعیت بارداری را تشخیص دهد. در این مقاله به بررسی نحوه انجام این آزمایش، نکات مهم قبل از انجام آن، نحوه تفسیر نتایج و موارد احتمالی خطا در جواب آزمایش پرداخته‌ایم.
آزمایش ادرار بارداری چیست؟
آزمایش ادرار بارداری یا گراویندکس (Gravindex) یک تست تشخیص بارداری است که در آزمایشگاه روی نمونه ادرار انجام می‌شود و قادر است بارداری یا عدم بارداری را تشخیص دهد. اساس این آزمایش، شناسایی هورمون hCG یا هورمون بارداری در نمونه ادرار است.
این آزمایش، در کنار تست بارداری خانگی (بی بی چک) و آزمایش خون بارداری، از جمله روش‌های معمول برای تشخیص زودهنگام بارداری در ماه اول محسوب می‌شود.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
علت انجام آزمایش ادرار بارداری چیست؟
رایج‌ترین دلیل انجام آزمایش ادرار بارداری، تشخیص بارداری یا عدم بارداری است. با این حال، این تست کاربردهای دیگری نیز دارد:
- شناسایی بارداری خارج رحمی
- ارزیابی خطر سقط جنین
- تشخیص برخی تومورهای تروفوبلاستیک
- شناسایی برخی تومورهای غیرتروفوبلاستیک
- تایید وجود تومورهای بیضه
چگونه بارداری از طریق آزمایش ادرار مشخص می‌شود؟
پس از انجام لقاح و لانه‌گزینی سلول تخم در دیواره رحم، بافتی به نام جفت شروع به تشکیل می‌کند. جفت وظیفه رساندن اکسیژن و مواد مغذی از بدن مادر به جنین را بر عهده دارد. سلول‌های جفت در آغاز تشکیل خود هورمونی به نام گونادوتروپین جفتی انسانی (hCG) تولید می‌کنند. این هورمون باعث افزایش ضخامت دیواره رحم می‌شود تا بتواند از جنین در حال شکل‌گیری محافظت کند.
در ۸ تا ۱۰ هفته ابتدایی بارداری، سطح هورمون hCG به سرعت افزایش می‌یابد و در هفته دهم بارداری به اوج خود می‌رسد، سپس به تدریج کاهش می‌یابد. در این مدت، این هورمون در خون و ادرار قابل شناسایی است.
آزمایش ادرار بارداری یا گراویندکس یک تست کیفی برای سنجش هورمون hCG در ادرار است. این تست نشان می‌دهد که آیا hCG در ادرار وجود دارد یا خیر، اما نمی‌تواند میزان آن را مشخص کند. حضور هورمون hCG در ادرار نشانه باردار بودن است.
آزمایش ادرار بارداری چگونه انجام می‌شود؟
آزمایش ادرار بارداری یک تست آگلوتیناسیون لاتکس است، به این معنا که از ذرات لاتکس برای ایجاد چسبندگی استفاده می‌شود. در این تست که در محیط آزمایشگاه انجام می‌شود، ذرات لاتکس متصل به آنتی‌بادی‌های ضد hCG را در معرض نمونه ادرار قرار می‌دهند. اگر هورمون hCG در ادرار وجود داشته باشد، مولکول‌های این هورمون به آنتی‌بادی‌ها متصل می‌شوند و تجمعی قابل مشاهده ایجاد می‌کنند. ذرات لاتکس باعث می‌شوند این تجمع به راحتی با چشم دیده شود و تکنسین آزمایشگاه بتواند وجود هورمون hCG را در ادرار تشخیص دهد.
چه زمانی پزشک درخواست انجام آزمایش ادرار بارداری را می‌دهد؟
در صورتی که تست بی بی چک جواب منفی یا مشکوک نشان دهد، اما پزشک همچنان به بارداری مشکوک باشد، ممکن است آزمایش ادرار بارداری را تجویز کند تا از صحت نتایج در محیط آزمایشگاهی اطمینان حاصل کند.
همچنین، در برخی موارد دیگر مانند احتمال وجود کیست تخمدان یا برخی تومورها، این تست ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
بهترین زمان انجام آزمایش ادرار بارداری چه زمانی است؟
برای انجام آزمایش ادرار بارداری باید حداقل یک روز پس از به تعویق افتادن پریود صبر کنید و سپس تست را انجام دهید، زیرا پیش از این زمان، میزان هورمون hCG در ادرار به حدی نرسیده است که در آزمایش قابل شناسایی باشد.
با این حال، توصیه می‌شود برای اطمینان بیشتر، حداقل یک هفته پس از به تعویق افتادن پریود صبر کنید و سپس آزمایش را انجام دهید، زیرا ممکن است در محاسبه روز پریود خود اشتباه کرده باشید یا پریود شما کمی نامنظم باشد. اگر نتیجه آزمایش منفی بود، یک هفته بعد آن را دوباره تکرار کنید.
آیا ممکن است جواب آزمایش ادرار بارداری غلط باشد؟
بله، گاهی ممکن است نتیجه تست بارداری شما به اشتباه مثبت یا منفی باشد. عوامل مختلفی می‌توانند بر نتیجه تست ادرار بارداری اثر بگذارند و باعث نتیجه مثبت یا منفی کاذب شوند، از جمله:
- رقیق بودن ادرار
- انجام زودهنگام تست (پیش از به تعویق افتادن پریود)
- وجود پروتئین در ادرار
- وجود خون در ادرار
- قدیمی بودن نمونه ادرار (آزمایش پس از یک یا دو روز از جمع‌آوری نمونه انجام شود)
- مصرف داروهای ترک اعتیاد
مثبت کاذب
نتیجه مثبت کاذب به این معناست که تست نشان می‌دهد شما باردار هستید، درحالی‌که در واقع این‌طور نیست و شما باردار نیستید. البته حوادث مثبت کاذب در این تست به‌ندرت رخ می‌دهند.
دفع مواد حاصل از تجزیه برخی داروها در ادرار می‌تواند باعث شود تست به‌طور کاذب مثبت شود. همچنین برخی بافت‌ها و توده‌های غیرطبیعی در بدن ممکن است موادی مشابه هورمون hCG تولید کنند که باعث می‌شود تست بارداری به اشتباه مثبت شود، مانند:
- داروهای ترک اعتیاد
- کیست تخمدان
- بارداری مولار
- تومور بیضه
- کارسینوم ریه (نوعی سرطان ریه)
- برخی از سایر انواع کارسینوما
منفی کاذب
منفی کاذب حالتی رایج‌تر است و به این معنی است که تست نشان می‌دهد شما منفی هستید، درحالی‌که در واقع باردار هستید. در موارد زیر ممکن است با نتیجه منفی کاذب روبرو شوید:
- استفاده از نمونه ادراری به جز اولین ادرار صبحگاهی
- رقیق بودن ادرار (به دلیل نوشیدن مایعات فراوان)
- انجام زودهنگام تست (اشتباه در محاسبه تاریخ به تعویق افتادن پریود)
برای اینکه تست ادرار بارداری مثبت شود، لازم است که میزان هورمون hCG در ادرار شما به حد قابل شناسایی رسیده باشد. در اوایل بارداری، غلظت هورمون hCG هنوز به اندازه کافی برای شناسایی در آزمایش نیست.
همچنین، اگر نمونه ادرار شما رقیق باشد، ممکن است با نتیجه منفی کاذب روبرو شوید. نمونه ادراری که در طول روز (به جز اولین ادرار صبحگاهی) و پس از نوشیدن مقدار زیاد آب جمع‌آوری می‌شود، معمولاً رقیق‌تر است و میزان هورمون hCG در آن به حد قابل شناسایی نمی‌رسد.
کلام آخر با دکتر فاطمه صالحی
آزمایش ادرار بارداری برای تشخیص بارداری یکی از آزمایش های متداول است. اغلب این آزمایش به دقت نتایج مثبت ارائه می‌دهد، اما یک نتیجه منفی نمی‌تواند به طور قطعی اطمینان دهد که شما باردار نیستید. بهتر است در صورت داشتن علائم بارداری و دریافت نتیجه منفی، با یک پزشک زنان مشورت کنید و احتمالاً آزمایش را پس از یک هفته دوباره انجام دهید.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
