کیست واژن: انواع، علل، علائم و درمان

آیا کیست واژن مسری است؟

بیشتر کیست‌های واژن از طریق تماس پوستی منتقل نمی‌شوند؛ اما در صورتی که منشأ آن‌ها یک عفونت مقاربتی باشد، خطر انتقال عفونت به فرد دیگر افزایش می‌یابد.

برای دریافت توضیحات کامل‌تر و مشاوره تخصصی در مورد علت کیست واژن و همچنین سایر سوالات مرتبط با سلامت زنان و زایمان، می‌توانید از طریق واتساپ با دکتر فاطمه صالحی در ارتباط باشید. دکتر صالحی با بیش از ۱۵ سال تجربه در حوزه زنان، زایمان و پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، آماده ارائه راهنمایی‌های دقیق و علمی در این زمینه هستند. ارتباط با ایشان از طریق واتساپ این امکان را فراهم می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و از توصیه‌های یک متخصص برجسته بهره‌مند شوید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، لطفاً از طریق شماره واتساپ مطب با دکتر صالحی تماس حاصل فرمایید.

انواع کیست واژن

کیست‌های واژن انواع مختلفی دارند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:

1. کیست انکلوزیونی (اینکلوژنی)

این نوع کیست رایج‌ترین نوع کیست واژن است. اندازه آن معمولاً کوچک بوده و در قسمت تحتانی پشت دیواره واژن ظاهر می‌شود.

2. کیست مجرای گارتنر

مجرای گارتنر بخشی از لگن است که در دوران جنینی تشکیل می‌شود و معمولاً پیش از تولد از بین می‌رود. در برخی موارد، این مجرا باقی مانده و در آینده موجب ایجاد کیست روی دیواره واژن می‌شود.

3. کیست مولرین

این نوع کیست روی دیواره واژن تشکیل شده و معمولاً حاوی ترشحات است. کیست‌های مولرین ناشی از بقایای مواد جنینی هستند که در دوران رشد جنین شکل می‌گیرند.

4. کیست بارتولن

غده‌های بارتولین، دو غده کوچک در نزدیکی ورودی واژن هستند که وظیفه ترشح مایع روان‌کننده را بر عهده دارند. در صورتی که این غده‌ها مسدود شوند، کیست بارتولین ایجاد می‌شود که به شکل دمل یا برآمدگی‌هایی پر از مایع یا چرک ظاهر می‌شود.

5. کیست سباسه

غده‌های سباسه در اطراف ناحیه خارجی واژن قرار دارند و مسئول تولید چربی هستند. اگر این غده‌ها مسدود شوند، کیست‌های سباسه که معمولاً زرد یا سفیدرنگ و حاوی ماده چرب هستند، به وجود می‌آیند.

6. سایر موارد

• کیست ناشی از اندومتریوز: در برخی موارد، بافت دیواره رحم در خارج از رحم (مانند تخمدان‌ها) رشد می‌کند که به آن «اندومتریوز» گفته می‌شود. این بافت‌ها گاهی در ناحیه خارجی واژن ظاهر شده و باعث ایجاد کیست می‌شوند.
• توده‌های خوش‌خیم واژن: توده‌هایی مانند «لیومیوما» (فیبروم واژن) و «پولیپ‌های واژن» از جمله موارد نادر و معمولاً بدون علامت هستند.
• سیستوسل و رکتوسل: در اثر زایمان یا ضعف عضلات اطراف واژن، دیواره‌های مثانه یا مقعد ممکن است به داخل واژن برآمده شوند. این وضعیت که به ترتیب «سیستوسل» و «رکتوسل» نام دارد، به‌دلیل ظاهرشان گاهی با کیست‌های واژن اشتباه گرفته می‌شوند، اما در واقعیت نوعی کیست محسوب نمی‌شوند.

علت کیست واژن

دلایل ایجاد کیست‌های واژن متفاوت است و هر نوع کیست می‌تواند به علت خاصی شکل بگیرد. از دلایل شایع بروز این کیست‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. آسیب و جراحت

شکاف‌ها و آسیب‌های ناشی از زایمان، تصادف یا ضربه می‌توانند موجب ایجاد کیست‌های انکلوزیونی، مجرای گارتنر و مولرین شوند.

2. انسداد غدد یا مجاری

انسداد غدد یا مجاری می‌تواند باعث تجمع ترشحات، چرک، چربی یا سایر مواد در این نواحی شود. این وضعیت معمولاً منجر به ایجاد کیست‌های سباسه و بارتولین می‌شود.

3. عفونت

برخی باکتری‌ها، از جمله باکتری‌های عامل عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا، می‌توانند موجب عفونت کیست‌های واژن و ایجاد دمل‌های چرکی (آبسه) شوند. همچنین، باکتری‌هایی مانند اشرشیا کولای که به‌طور طبیعی در روده وجود دارند، یا آسیب‌های ناحیه تناسلی نیز می‌توانند باعث ایجاد آبسه‌های بارتولین شوند.

علائم کیست واژن

علائم کیست واژن می‌تواند متفاوت باشد؛ برخی از کیست‌ها بدون نشانه بوده و تنها در معاینات دوره‌ای لگن توسط پزشک تشخیص داده می‌شوند. با این حال، در برخی موارد کیست‌ها عفونی شده و علائم آزاردهنده‌ای ایجاد می‌کنند. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برآمدگی‌های کوچک و قابل‌لمس در ناحیه واژن
• احساس درد و ناراحتی هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند رابطه جنسی، راه‌رفتن، ورزش، نشستن، خشک‌کردن واژن و استفاده از تامپون یا کاپ قاعدگی (به‌ویژه در کیست‌های بارتولین)
• بروز تب، درد شدید و التهاب در صورت عفونی شدن کیست و تشکیل آبسه

در حالی که برخی از کیست‌های واژن ممکن است بدون هیچ علامتی باشند، برخی دیگر می‌توانند درد و ناراحتی ایجاد کرده و بر انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارند.

عوارض کیست واژن

مهم‌ترین عارضه مرتبط با کیست واژن، عفونت و تشکیل آبسه است که می‌تواند منجر به قرمزی، درد و التهاب شدید شود. در برخی موارد، بزرگ شدن کیست نیز می‌تواند درد و ناراحتی را افزایش داده و خطر عفونت را بیشتر کند.

گاهی ممکن است کیست در اثر خشک شدن یا ترکیدن دچار کمی خونریزی شود.

با این حال، بروز عوارض جدی در اثر کیست‌های واژن بسیار نادر است. بیشتر کیست‌ها خوش‌خیم، کوچک و بدون ایجاد مشکل خاص در بلندمدت هستند.

کیست واژن چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص کیست واژن از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که عبارتند از:

1. معاینه لگن

پزشک ممکن است در حین معاینه لگن، توده‌ای سفت روی دیواره واژن احساس کند. در این صورت، او از بیمار درباره سابقه پزشکی و علائم موجود سوالاتی می‌پرسد و در صورت لزوم، آزمایش‌های تکمیلی برای تشخیص قطعی انجام می‌دهد.

2. بیوپسی

در آزمایش بیوپسی، نمونه‌ای از بافت کیست برداشته می‌شود تا از نظر احتمال وجود سرطان واژن بررسی گردد.

3. نمونه‌برداری از ترشحات

اگر پزشک به وجود عفونت‌های مقاربتی مشکوک باشد، ممکن است نمونه‌ای از ترشحات واژن یا دهانه رحم گرفته و برای بررسی‌های بیشتر آزمایش شود.

4. تصویربرداری

پزشکان از روش‌های تصویربرداری مانند ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی برای ارزیابی دقیق‌تر کیست‌های واژن استفاده می‌کنند.

درمان کیست واژن

روند تشخیص و درمان کیست واژن باید تحت نظر پزشک آغاز شود، حتی درمان‌های خانگی نیز باید به دقت بررسی و پیگیری شوند. این امر به‌ویژه مهم است زیرا کیست‌ها باید از نظر تغییر اندازه، شکل و همچنین خوش‌خیم یا بدخیم بودن مورد ارزیابی قرار گیرند.

درمان‌های مختلفی برای کیست واژن وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

1. وان آب گرم

نشستن در وان یا لگن حاوی آب گرم به مدت چند دقیقه می‌تواند به تسکین درد و ناراحتی ناشی از کیست کمک کند.

2. آنتی‌بیوتیک‌ها

در صورتی که کیست عفونی شده باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت تجویز می‌کند.

3. تخلیه کیست

اگر کیست بزرگ و پر از مایع باشد، پزشک ممکن است با وارد کردن لوله‌ای ریز، کیست را باز نگه دارد تا مایع درون آن به تدریج خشک شود. این لوله معمولاً بین ۴ تا ۶ هفته در محل کیست باقی می‌ماند.

4. جراحی مارسوپیالیزیشن (شکافتن کیست)

این روش بیشتر برای افرادی استفاده می‌شود که دچار کیست‌های مکرر هستند. پزشک با ایجاد یک شکاف کوچک، کیست را تخلیه کرده و لبه‌های آن را بخیه می‌زند تا کیست برای همیشه باز بماند.

5. عمل برداشتن غده

این روش نادر است و بیشتر برای درمان کیست‌های بارتولن در مواقع خاص استفاده می‌شود.

آیا کیست واژن قابل پیشگیری است؟

اغلب کیست‌های واژن، به‌ویژه آن‌هایی که ناشی از جراحت هستند، به‌طور طبیعی و خودبه‌خود ایجاد می‌شوند و قابل پیشگیری نیستند. با این حال، رعایت بهداشت فردی می‌تواند به جلوگیری از تشکیل و عفونی‌شدن این کیست‌ها کمک کند. همچنین، استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی می‌تواند از ایجاد کیست‌های ناشی از عفونت‌های مقاربتی جلوگیری نماید.

کلام آخر

کیست واژن معمولاً خطرناک نیست و ممکن است حتی بدون اینکه متوجه تشکیل آن شوید، به‌طور خودبه‌خود از بین برود. این کیست‌ها معمولاً به دلایلی همچون انسداد غدد و مجاری، عفونت یا جراحت ایجاد می‌شوند و در بیشتر موارد به راحتی قابل درمان هستند. رعایت بهداشت فردی در ناحیه واژن، همچنین رعایت بهداشت در روابط جنسی و استفاده از کاندوم می‌تواند خطر ابتلا به کیست واژن و عفونت‌های مربوطه را کاهش دهد.

در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.

با سپاس از شما و آرزوی بهترین‌ها برای سلامتی و شادی برای شما