آزمایش تیروئید بارداری چیست؟ | تفسیر و زمان انجام

آزمایش تیروئید بارداری برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های ترشح‌شده از غده تیروئید مادر انجام می‌شود. اختلال در تولید این هورمون‌ها می‌تواند سلامت مادر و رشد جنین را به خطر بیندازد. به همین دلیل، مادرانی که در معرض خطر بیماری‌های تیروئیدی هستند، باید به‌صورت منظم این آزمایش‌ها را انجام دهند.

اما سوال اینجاست که چه کسانی بیشتر در معرض این بیماری‌ها قرار دارند؟ آیا همه افراد باید آزمایش تیروئید بارداری را انجام دهند؟ این آزمایش‌ها باید در چه زمانی انجام شوند؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی

دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.

بهترین متخصص زنان درتهران

دکتر فاطمه صالحی، متخصص زنان و زایمان با فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، یکی از پزشکان برجسته و با تجربه در حوزه تخصصی خود در تهران هستند. ایشان بیش از ۱۵ سال تجربه حرفه‌ای در زمینه پزشکی و درمان‌های تخصصی زنان و زایمان دارند و به عنوان یکی از متخصصین برجسته در این زمینه شناخته می‌شوند.

دکتر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز کردند و موفق به دریافت مدرک پزشکی عمومی از این دانشگاه شدند. پس از آن، برای ادامه تحصیلات خود، تخصص زنان و زایمان را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندند. علاوه بر این، ایشان دوره فلوشیپ پریناتولوژی را نیز در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذرانده‌اند که این دوره به ایشان توانایی ارائه مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری، مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان و درمان‌های خاص مربوط به بارداری‌های پرخطر را می‌دهد.

آزمایش تیروئید بارداری چیست؟

آزمایش تیروئید بارداری برای بررسی عملکرد غده تیروئید انجام می‌شود. تیروئید، غده‌ای کوچک و پروانه‌ای شکل در نزدیکی گلو، هورمون‌های مهمی تولید می‌کند که نقش اساسی در تنظیم سوخت‌وساز، دمای بدن، تعادل وزن، قدرت عضلات و حتی خلق‌وخو دارند.

علت انجام آزمایش تیروئید در بارداری

رشد جنین و جفت در دوران بارداری به شدت وابسته به هورمون‌های تیروئید مادر است. در دوران بارداری، فعالیت غده تیروئید تغییراتی می‌کند که میزان تولید هورمون‌های مورد نیاز برای رشد جنین را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هر گونه تغییر در سطح هورمون‌ها، چه افزایش و چه کاهش، می‌تواند به سلامت جنین و مادر آسیب بزند.

برای مثال، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید درمان‌نشده می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• زایمان زودرس
• وزن کم نوزاد هنگام تولد
• سقط جنین
• مرده‌زایی
• جداشدن جفت قبل از زایمان (دکولمان)
• پره‌اکلامپسی
• نارسایی قلبی
• اختلالات ذهنی نوزاد
• افسردگی
• نازایی

انجام آزمایش‌های تیروئید در دوران بارداری به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات مرتبط با غده تیروئید را پیش از آسیب رسیدن به مادر و جنین شناسایی، کنترل و درمان کند. پزشک با استفاده از این آزمایش‌ها تغییرات هورمون‌های تیروئیدی را پیگیری کرده و با درمان به‌موقع، از آسیب‌های احتمالی به مادر و جنین جلوگیری می‌کند.

چه کسانی باید آزمایش تیروئید بارداری را بدهند؟

در حال حاضر، در بسیاری از کشورها از جمله ایران، آزمایش تیروئید بارداری جزء آزمایش‌های روتین دوران بارداری و پیش از آن نیست. این آزمایش تحت شرایط زیر انجام می‌شود:

• خانم‌هایی که باردارند یا قصد باردار شدن را دارند و به تشخیص پزشک، احتمال ابتلای آن‌ها به بیماری تیروئیدی زیاد است.
• خانم‌های بارداری که علائم کم‌کاری یا پرکاری تیروئید را تجربه می‌کنند.
• خانم‌های بارداری که به تشخیص پزشک مشکل تیروئیدی دارند و نیاز است که روند بهبود آن‌ها به طور مستمر از طریق آزمایش تیروئید بارداری کنترل شود.

عواملی که احتمال بیماری تیروئید بارداری را افزایش می‌دهند چیست؟

• سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری تیروئید
• ابتلا به بیماری‌های تیروئید مانند هاشیموتو، گریوز، پرکاری تیروئید و کم‌کاری تیروئید
• سن بالای ۳۰ سال
• ابتلا به دیابت نوع یک
• بیماری‌های خودایمنی
• سابقه پرتودرمانی سر یا گردن
• سابقه نازایی
• سابقه سقط جنین یا زایمان زودرس
• اضافه‌وزن
• زندگی در مناطقی که کمبود ید در میان ساکنان آن‌ها شایع است

برای دریافت توضیحات کامل‌تر و مشاوره تخصصی در مورد آزمایش تیروئید بارداری و همچنین سایر سوالات مرتبط با سلامت زنان و زایمان، می‌توانید از طریق واتساپ با دکتر فاطمه صالحی در ارتباط باشید. دکتر صالحی با بیش از ۱۵ سال تجربه در حوزه زنان، زایمان و پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، آماده ارائه راهنمایی‌های دقیق و علمی در این زمینه هستند. ارتباط با ایشان از طریق واتساپ این امکان را فراهم می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و از توصیه‌های یک متخصص برجسته بهره‌مند شوید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، لطفاً از طریق شماره واتساپ مطب با دکتر صالحی تماس حاصل فرمایید.

آیا پس از بارداری هم باید آزمایش تیروئید بدهیم؟

آزمایش تیروئید بعد از بارداری تنها برای خانم‌هایی انجام می‌شود که پس از زایمان علائم بیماری تیروئید دارند یا دارای عوامل خطر هستند. همچنین، «انجمن تیروئید آمریکا» (ATA) به پزشکان توصیه می‌کند که برای خانم‌هایی که دچار افسردگی پس از زایمان می‌شوند، درخواست انجام آزمایش تیروئید را بدهند.

آیا آزمایش تیروئید برای جنین هم لازم است؟

معمولاً آزمایش تیروئید برای جنین انجام نمی‌شود؛ اما اگر مادر به پرکاری تیروئید مبتلا باشد، ممکن است برای بررسی تأثیر احتمالی بیماری مادر روی جنین، آزمایش تیروئید جنین نیز انجام شود.

همچنین، اگر پزشک طی سونوگرافی به وجود گواتر در جنین مشکوک شود یا سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری «کم‌کاری مادرزادی تیروئید» (Dyshormonogenesis) وجود داشته باشد، از جنین نیز تست تیروئید گرفته می‌شود.

انواع آزمایش‌های تیروئید در بارداری

آزمایش‌های مختلفی برای بررسی وضعیت تیروئید در بارداری انجام می‌شود:

آزمایش اندازه‌گیری هورمون محرک تیروئید (TSH)

هورمون TSH (محرک ترشح تیروئید) توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود. این هورمون غده تیروئید را به ترشح هورمون‌هایی مانند T3 و T4 تحریک می‌کند. به همین دلیل، سنجش این هورمون یکی از اصلی‌ترین آزمایش‌های تیروئید در دوران بارداری است.

آزمایش اندازه‌گیری تری‌یدوتیرونین (T3)

هورمون T3 یکی از هورمون‌های مهم تولیدشده توسط غده تیروئید است. آزمایش T3 در دوران بارداری معمولاً رایج نیست و فقط در شرایط خاصی درخواست می‌شود.

آزمایش اندازه‌گیری تیروکسین (T4)

هورمون T4 نیز یکی از هورمون‌هایی است که توسط غده تیروئید ترشح می‌شود و در کنار هورمون T3 به تنظیم سوخت‌وساز بدن کمک می‌کند. اگر نتیجه آزمایش TSH نرمال نباشد، پزشک ممکن است آزمایش سطح هورمون T4 را نیز انجام دهد.

آزمایش آنتی‌بادی‌های ضدتیروئید

آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌های ساخته‌شده توسط سیستم ایمنی بدن هستند که به ویروس‌ها و باکتری‌ها واکنش نشان می‌دهند. گاهی اوقات، آنتی‌بادی‌های غده تیروئید به‌اشتباه سلول‌های سالم آن را هدف قرار می‌دهند و باعث ایجاد بیماری‌های خودایمنی تیروئیدی می‌شوند، مانند بیماری گریوز یا هاشیموتو.

برخی از آزمایش‌های مرتبط با آنتی‌بادی‌های ضدتیروئید که برای تشخیص این نوع بیماری‌ها انجام می‌شوند عبارت‌اند از:

• آنتی‌بادی تیروئید پراکسیداز (TPO AB)
• تیروگلوبولین آنتی‌بادی
• آنتی‌بادی گیرنده TSH

سایر آزمایش‌ها و روش‌های تشخیص تیروئید بارداری

یکی از روش‌های متداول برای بررسی بیماری‌های تیروئید، استفاده از «ید رادیواکتیو» است؛ اما این روش در دوران بارداری به دلیل خطرات احتمالی برای جنین، توصیه نمی‌شود. در عوض، سونوگرافی به‌عنوان یک روش بی‌خطر، قابل‌دسترس و مقرون‌به‌صرفه برای ارزیابی تیروئید در زنان باردار کاربرد دارد.

در صورتی‌که پزشک به وجود یک عفونت یا احتمال بدخیمی مشکوک باشد، ممکن است از روشی به نام «نمونه‌برداری با سوزن ظریف» یا FNA (آسپیراسیون سوزنی نودول‌های تیروئید) برای بررسی دقیق‌تر استفاده کند.

زمان و نحوه انجام آزمایش تیروئید بارداری

برای تجربه یک بارداری سالم بهتر است آزمایش تیروئید بارداری در زمان مناسب انجام شوند.

زمان انجام آزمایش تیروئید بارداری

خانم‌هایی که دچار کم‌کاری تیروئید هستند و داروی «لووتیروکسین» مصرف می‌کنند، باید بلافاصله پس از تأیید بارداری، آزمایش TSH انجام دهند. افرادی که با داروهای «تیوآمید» تحت درمان هستند یا دچار بیماری‌های خودایمنی تیروئید می‌باشند، لازم است به‌طور منظم سطح هورمون T4 را بررسی کنند.

در مورد خانم‌هایی که به کم کاری تیروئید،  چه به‌صورت شدید و چه خفیف، مبتلا هستند یا در معرض ابتلا قرار دارند، توصیه می‌شود تا میانه بارداری، هر چهار هفته یک‌بار آزمایش عملکرد تیروئید انجام دهند. همچنین در حوالی هفته ۳۰ بارداری، حداقل یک بار دیگر آزمایش تکرار شود.

برای زنان مبتلا به پرکاری تیروئید نیز، اندازه‌گیری سطح T4 و TSH باید در ابتدا هر ۲ تا ۴ هفته و پس از تثبیت شرایط، هر ۴ تا ۶ هفته یک‌بار ادامه یابد تا زمانی که سطح هورمون‌ها به محدوده طبیعی بازگردد.

آمادگی‌های لازم برای آزمایش تیروئید بارداری

آزمایش تیروئید بارداری معمولاً نیاز به آمادگی خاص یا ناشتایی ندارد؛ اما ممکن است پزشک آزمایش‌های دیگری را هم درخواست داده باشد که نیاز به چند ساعت ناشتایی دارند یا اینکه پزشک تشخیص بدهد که بهتر است برای آزمایش تیروئید هم ناشتا باشید.

همچنین، مصرف برخی داروها می‌تواند با نتیجه تست تداخل داشته باشد؛ بنابراین بهتر است قبل از مراجعه به آزمایشگاه درباره آمادگی‌های لازم با پزشک خود صحبت کنید و اطمینان حاصل کنید که همه شرایط لازم برای انجام آزمایش به درستی رعایت شده باشند.

بیشتر بدانید با دکتر فاطمه صالحی متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر و جنین (پریناتولوژی):

رنگ خون پریود

استفاده از بی بی چک

ارگاسم در زنان

درد ناف در بارداری

آزمایش تیروئید بارداری چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام آزمایش تیروئید بارداری، نمونه خون از شما گرفته می‌شود. در ابتدا، یک باند برای بستن دستگاه خون‌گیری دور بازو شما قرار می‌گیرد تا رگ‌ها پر از خون شوند. سپس با استفاده از یک سرنگ، نمونه خون از رگ گرفته می‌شود. بعد از نمونه‌گیری، با استفاده از چسب‌زخم یا پنبه و فشرا، محل نمونه‌گیری فشرده می‌شود تا خون به درستی ترکیده نشود و احتمال بروز خونریزی کاهش یابد.

آماده شدن جواب آزمایش تیروئید بارداری چقدر طول می‌کشد؟

زمانی که آزمایش تیروئید انجام می‌شود، نتیجه معمولاً بعد از یک تا دو روز آماده می‌شود.

چه مواردی روی آزمایش تیروئید بارداری تاثیر می‌گذارد؟

نتیجه آزمایش تیروئید ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار بگیرد که شامل موارد زیر هستند:

• ناشتایی: اگر آزمایش صبح زود و ناشتا انجام شود، ممکن است مقدار TSH بالاتر از حالتی باشد که آزمایش در طول روز و بدون ناشتایی انجام شده باشد، که این موضوع می‌تواند باعث نادرست تشخیص داده شدن مشکلات مربوط به تیروئید، مانند کم‌کاری خفیف شود.
• استرس: استرس می‌تواند بر میزان هورمون‌های تیروئید تأثیرگذار باشد و نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهد.
• کم‌خوابی: نقص خواب می‌تواند بر فعالیت تیروئید و هورمون‌های آن تأثیرگذار باشد.
• رژیم غذایی: مصرف برخی مواد غذایی مانند غذاهای حاوی ید می‌تواند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهد.
• مصرف برخی داروها: برخی داروها مانند لیتیوم، آمینودارون، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای بازدارنده کیناز، کلسیم کربنات، مکمل‌های حاوی ید، امپرازول و غیره نیز می‌توانند بر نتایج آزمایش تیروئید تأثیرگذار باشند.

قبل از انجام آزمایش تیروئید، بهتر است با پزشک خود درباره آمادگی‌های لازم برای آزمایش، از جمله مسائل ناشتایی و مصرف داروها صحبت کنید.

تفسیر آزمایش تیروئید بارداری

در ادامه، متن شما بازنویسی شده است تا روان‌تر و بدون استفاده از جدول باشد:

پس از دریافت نتیجه آزمایش از آزمایشگاه، حتماً آن را به پزشک خود نشان دهید. پزشک با تکیه بر دانش و تجربه‌اش می‌تواند نتایج را تفسیر کرده و در صورت وجود مشکل، درمان مناسب را برایتان آغاز کند.

میزان طبیعی هورمون‌های تیروئید در دوران بارداری بسته به مرحله بارداری متفاوت است. به طور کلی، در سه‌ماهه اول بارداری، سطح TSH بین ۰.۱ تا ۲.۵، در سه‌ماهه دوم بین ۰.۲ تا ۳، و در سه‌ماهه سوم بین ۰.۳ تا ۳ میکروواحد در میلی‌لیتر است. همچنین سطح طبیعی T4 آزاد در این سه دوره معمولاً بین حدود ۰.۸۶ تا ۱.۱۲ نانوگرم در دسی‌لیتر و سطح T3 آزاد بین ۱.۹ تا ۴.۱ پیکوگرم در میلی‌لیتر قرار دارد.

پزشک با بررسی این مقادیر می‌تواند تشخیص دهد که آیا عملکرد تیروئید طبیعی است یا خیر. به عنوان نمونه:

• اگر سطح TSH بالا باشد و سطح T3 و T4 پایین باشد، احتمال کم‌کاری تیروئید مطرح است.
• اگر فقط TSH افزایش یافته باشد اما سطح T3 و T4 طبیعی باشد، ممکن است با کم‌کاری خفیف تیروئید مواجه باشیم.
• در صورتی که TSH کاهش یافته ولی T3 و T4 در محدوده طبیعی باشند، احتمال پرکاری خفیف تیروئید وجود دارد.
• و در نهایت اگر سطح TSH پایین و هر دو هورمون T3 و T4 بالا باشند، معمولاً نشان‌دهنده پرکاری تیروئید است.

تفسیر این نتایج نیازمند نظر تخصصی پزشک است و نباید صرفاً بر اساس اعداد آزمایش تصمیم‌گیری کرد.

عدد نرمال T3، T4 و TSH در بارداری چقدر است؟

• عدد نرمال T3 در سه‌ماهه اول بین ۹۱/۱ تا ۵/۳
• در سه‌ماهه دوم بین ۸/۲ تا ۲/۴
• در سه‌ماهه سوم بین ۴/۲ تا ۱/۴ (pg/ml) است.
• عدد نرمال T4 در سه‌ماهه اول بین ۸۶/۰ تا ۷۷/۱،
• در سه‌ماهه دوم بین ۶۳/۰ تا ۲۹/۱
• در سه‌ماهه سوم بین ۶۶/۰ تا ۱۲/۱ (pg/ml) است.
• عدد نرمال TSH ‌ در سه‌ماهه اول بین ۱/۰ تا ۵/۲،
• در سه‌ماهه دوم بین ۲/۰ تا ۳ و
• در سه‌ماهه سوم بین ۳/۰ تا ۳ (µIU/ml) است.