درد ناف در بارداری برای بسیاری از زنان در دوران بارداری، به خصوص در فاز های دوم و سوم، با مشکل مواجه می کند. این ناراحتی ممکن است ناشی از فشار رحم، کشش پوست و عضلات شکم یا عوامل دیگر باشد. در این مقاله همراه با خانم دکتر فاطمه صالحی متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر، به علت های درد ناف در بارداری و رویکرد های درمانی آن پرداخته شده و راهنمایی هایی ارائه می شود که شما را در تصمیم گیری در مورد زمان مناسب برای مراجعه به پزشک به‌درستی راهنمایی می کند.
درد ناف در بارداری
بسیاری از زنان در دوره های سه ماهه دوم و سوم بارداری احساس درد ناف می کنند. این ناراحتی به‌طور عمده ناشی از تغییرات جسمانی به علت رشد جنین و افزایش اندازه رحم است و در اکثر مواقع نگران کننده نیست؛ اما در صورت همراه شدن با علائم دیگر، به ویژه در هفته های پایانی بارداری که شکم به بزرگترین اندازه خود می رسد، ممکن است این درد به شدت مزاحمت آورده شود.
درد ناف بعد از زایمان به طور خود به خود کمتر می شود. اگرچه این درد ناف در بارداری در اکثر مواقع مشکل جدی ای نیست، اما در هر صورت، ویژه در هفته های آخر بارداری، ممکن است ایجاد ایجاد ناراحتی غیرقابل تحملی شود.
در ادامه، با علت‌های درد ناف در بارداری، موارد مشکل زا، و روش های کنترل و مدیریت این درد، آشنا خواهیم شد.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
درد ناف در بارداری به چه عواملی بستگی دارد؟
ماه های آخر بارداری: هر چه به انتهای دوران بارداری نزدیک تر می شوید، اندازه رحم شما افزایش یافته و این می تواند به افزایش فشار منجر شود. نتیجتاً احتمال احساس درد شدید تر در این ماه ها افزایش می یابد.
تک قلو یا چندقلو: به دلیل بزرگ تر شدن رحم و کشیدگی پوست شکم که به عنوان مهمترین عامل درد ناف در بارداری محسوب می شود، در صورت باروری با دوقلو یا چندقلو، احتمال افزایش درد به شدت بیشتر است.
بدن شما در طول دوران بارداری تحت تغییرات چشم گیری قرار می گیرد. برخی از زنان هیچ گونه دردی در ناف احساس نمی کنند، در حالی که دیگران ممکن است در یک بارداری این درد را تجربه کنند ولی در بارداری بعدی آن را نداشته باشند. اگر با این شرایط آشنا هستید، نیازی به نگرانی نیست. درد ناف در بارداری متداول است و احتمالاً با بزرگ شدن شکم، به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم، ظاهر می‌شود.
علت درد ناف در دوران بارداری
دلیل ایجاد درد ناف در بارداری ممکن است به ساختار بدنی، وضعیت بارداری، و ویژگی‌های ارتجاعی پوست شما بستگی داشته باشد. همچنین، مجموعه‌ای از عوامل دیگر یا شرایط پزشکی نیز ممکن است در ظهور این درد دخیل باشند. اغلب اوقات، این درد به خطرناکی معروف نیست و معمولاً با گذر زمان یا پس از زایمان از بین می‌رود. برخی از علل رایج درد ناف در دوران بارداری شامل:
۱. فشار رحم
در سه ماهه اول بارداری، رحم ابتدا نسبتاً کوچک است و به بالاتر از استخوان لگن نمی رسد. با پیشرفت بارداری و بزرگ تر شدن رحم، تغییرات قابل ملاحظه‌ای رخ می دهد. افزایش اندازه رحم باعث فشار از داخل به شکم و ناف شما می شود. در سه ماهه سوم، رحم به بالاترین نقطه از ناف می رسد و با وزن مایع آمنیوتیک و جنین، به جلو فشار زیادی ایجاد می کند. این فشار ممکن است در انتهای دوران بارداری باعث بروز برون زدگی ناف شود. به هر حال، فشاری که رحم با بزرگ تر شدن به سایر قسمت های شکم اعمال می کند، ممکن است منجر به درد و ناراحتی در ناف گردد.
۲. کشش پوست و ماهیچه های شکم
افزایش وزن و تغییر مکان احشاء داخل شکم در دوران بارداری، منجر به کشیدگی پوست و ماهیچه های منطقه شکم می شود. کشش احشاء ممکن است به دلیل ایجاد دیاستاز رکتوس یا جدایی عضلات شکمی اتفاق بیفتد، زمانی که عضلات نیمه چپ و راست شکم از هم فاصله می گیرند. این پدیده ممکن است مستقیماً منجر به درد ناف نشود؛ اما با کاهش بافت بین رحم و ناف، حساسیت به فشار و لمس در این ناحیه افزایش یابد. کشش پوست همچنین ممکن است منجر به بروز درد و خارش موضعی در ناحیه ناف و اطراف آن گردد.
۳. بروز بیرون زدگی ناف
در بعضی از موارد، زنان در دوران بارداری تجربه بروز بیرون زدگی ناف می کنند. این وضعیت اتفاق می افتد زمانی که رحم باردار، ناف را به سمت بیرون پروانه می دهد. بروز بیرون زدگی ناف ممکن است باعث درد و حساسیت گردد. این وضعیت پس از زایمان به تدریج بهبود می یابد.
۴. پیرسینگ
در صورت داشتن پیرسینگ ناف، ممکن است لازم باشد آن را در دوران بارداری برداشت کنید. پیرسینگ روی پوستی که سفت شده و تحت فشار قرار گرفته، ممکن است باعث ایجاد پارگی شود. پارگی یا زخم در ناف نیز ممکن است خطر افزایش عفونت را ایجاد کند. اگر از گذشته کمتر از یک سال شده باشد، ممکن است محل پیرسینگ هنوز در حال بهبود باشد. بنابراین برای برداشتن آن، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
۵. فتق ناف
اگرچه فتق ممکن است به نظر خطرناک بیاید، اما به طور معمول به مادر باردار یا جنین آسیبی وارد نمی کند. فتق نافی زمانی ایجاد می شود که فشار داخل شکم باعث ورود قسمتی از روده به داخل حفره نافی می شود. در این موارد، ممکن است روده در آنجا گیر کند، ملتهب و دردآور شود. به دلیل افزایش فشار رحم در دوران بارداری، این اتفاق اغلب رخ می دهد. در بسیاری از موارد، پزشک ممکن است تصمیم گیری در مورد جراحی را به تأخیر بندازد، مگر اینکه فتق علائم قابل توجهی ایجاد کند. با این حال، اگر وجود انکارسره یا استرانگوله (گیر افتادن) فتق احتمالی باشد، جراحی ممکن است ضروری باشد.
انکارسره و استرانگوله شدن زمانی رخ می دهد که خون رسانی به بخشی از روده مختل می شود، که ممکن است منجر به مرگ بافت و عوارض دیگر شود. در این موارد، عمل جراحی برای مادر و جنین ممکن است خطرات کمتری داشته باشد.
۶. عفونت روده
در صورت وجود درد شکم در ناحیه ناف، ممکن است علامتی از عفونت روده یا گاستروانتریت باشد. در این حالت، معمولاً علائم دیگری از جمله تهوع، استفراغ، تب و اسهال نیز مشاهده می شود.
دکتر فاطمه صالحی متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر با مشاوره ای رایگان درمورد درد ناف در بارداری در خدمت شما مادران گرامیست.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
زمانی که درد ناف در بارداری حاصل از اقدامات خانگی قابل کنترل نیست، یا وقتی علائم خاصی نظیر تب، تهوع، ورم، انقباض یا خونریزی به وجود می‌آید، مهم است به زودی با پزشک تماس بگیرید. این علائم ممکن است نشان دهنده مشکلات جدی‌تر مانند عفونت یا فتق باشند که نیاز به ارزیابی و درمان توسط پزشک دارند. همچنین، در صورت احساس درد شدید، مشاوره و ارزیابی پزشکی ضروری است تا علت درد بررسی و برنامه درمانی مناسب اعمال گردد.
درمان درد ناف در بارداری
در صورتی که درد ناف در بارداری شما به علت عفونت باشد، احتمالاً پزشک به شما آنتی‌بیوتیک به صورت پماد یا خوراکی تجویز خواهد کرد. عموماً فتق ناف به مشکلات حادی ایجاد نمی‌کند و برای مدیریت آن از روش‌های حمایتی استفاده می‌شود؛ اما در حالت‌های نادر، امکان نیاز به جراحی وجود دارد. با این حال، پزشکان به طور معمول ترجیح می‌دهند عمل جراحی را تا زمان تولد نوزاد به تعویق بیاندازند، به منظور پیشگیری از عوارض و مشکلات احتمالی.
رژیم لاغری در عید نوروزبرای زن حامله
برای زنان باردار، مسائل مربوط به تغذیه و رژیم لاغری باید با دقت بسیار زیادی مدنظر قرار گیرد. زنان باردار باید مصرف غذاهایی که برای رشد و توسعه جنین لازم است را تامین کنند و در عین حال، نیازهای خود را نیز برآورده سازند. در زمان عید نوروز نیز، می‌توانید از راهکارهای زیر برای حفظ وزن سالم و کنترل مواردی مانند گرفتن وزن بیش از حد پرهیز کنید:
1. مصرف مواد غذایی با ارزش غذایی بالا: تمرکز بر مصرف مواد غذایی با ارزش غذایی بالا مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های سالم مانند ماهی، مرغ، حبوبات و لبنیات با کمترین میزان چربی اضافی می‌تواند کمک کننده باشد.
2. کنترل مصرف شکر و نمک: مصرف بیش از حد شکر و نمک می‌تواند مشکلات سلامتی را برای شما و جنینتان ایجاد کند. سعی کنید مصرف این دو ماده را محدود کنید.
3. مدیریت اندازه قسمت‌های غذا: کنترل میزان مصرف غذا و جلوگیری از خوردن بیش از حد می‌تواند کمک کننده باشد.
4. مصرف میوه‌های خشک با اندازه متعادل: مصرف میوه‌های خشک با اندازه متعادل و به میزان معقول می‌تواند گزینه خوبی باشد، اما باید توجه داشت که مصرف بیش از حد آنها نیز می‌تواند موجب افزایش وزن شود.
5. مطالعه برنامه‌های غذایی مناسب برای زنان باردار: مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه برای دریافت راهنمایی‌های خاص و مناسب برای شرایط بارداری می‌تواند کمک کننده باشد.
همچنین، مهمترین نکته این است که به نیازهای بدن خود و جنینتان توجه کنید و در صورت هرگونه مشکل یا سوال، با پزشک خود مشورت کنید.
راهکارهای خانگی برای کاهش درد ناف
درد ناف در بارداری ممکن است به صورت متناوب ظاهر شده و در برخی مواقع افزایش یابد. برخی از زنان این درد را در اواخر دوران بارداری با افزایش اندازه شکم تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است آن را زودتر احساس کنند. برخی اقدامات می‌توانند به کاهش درد و ناراحتی کمک کنند، از جمله:
1. استفاده از کمپرس گرم یا سرد: قرار دادن کمپرس گرم یا سرد در محل خارش‌دار یا دردآور می‌تواند به تسکین آن کمک کند. حتماً از قرار دادن کمپرس داغ یا یخی که مستقیماً به پوست ناف نزند، خودداری کنید تا از سوختگی یا حساسیت بیشتر در این ناحیه جلوگیری شود.
2. استفاده از ژل آلوئه‌ورا و لوسیون کالامین: ژل آلوئه‌ورا یا لوسیون کالامین می‌توانند به تسکین پوست حساس اطراف ناف کمک کنند.
3. ماساژ ناحیه ناف، به ویژه توسط همسر: اگر درد ناشی از فتق نافی نباشد، ماساژ نیز می‌تواند به تسکین آن کمک کند. تحقیقات نشان داده‌اند که ماساژ در دوران بارداری، به‌ویژه توسط همسر، می‌تواند دردهای کمر و لگنی را تا حد متوسطی کاهش دهد.
4. استفاده از وسایل حمایتی و نکات تسکین‌دهنده: برداشتن فشار از روی شکم ممکن است به کاهش درد کمک کند. به پهلو بخوابید و از بالش برای حمایت شکم و برداشتن فشار آن استفاده کنید. کمربندها و شکم‌بندهای بارداری نیز ممکن است به کاهش درد کمک کنند. همچنین استفاده از لوسیون‌های تسکین‌دهنده ایمن در دوران بارداری یا استفاده از کره کاکائو روی پوست خارش‌دار این ناحیه می‌تواند به شما کمک کند.
کلام آخر دکتر فاطمه صالحی
درد ناف در دوران بارداری، مشکلی است که بسیاری از زنان در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری با آن روبه‌رو می‌شوند. اکثر موارد درد ناف در بارداری بی‌خطر بوده و پس از زایمان به طور طبیعی از بین می‌رود. با این حال، ضروری است که درباره علل احتمالی این درد و مسائلی که نیازمند توجه و بررسی دقیق‌تر هستند، اطلاعات کسب کنید و با پزشک خود مشورت نمایید.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
