چسبندگی لوله رحم یکی از مشکلات رایج در سلامت زنان است که می‌تواند منجر به نازایی شود. اما چه عواملی باعث بروز این مشکل می‌شوند؟ آیا نازایی ناشی از چسبندگی رحم قابل درمان است یا یک وضعیت دائمی محسوب می‌شود؟ و چگونه می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد؟ در این مقاله به این پرسش‌ها پاسخ خواهیم داد.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
بهترین متخصص زنان درتهران
دکتر فاطمه صالحی، متخصص زنان و زایمان با فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، یکی از پزشکان برجسته و با تجربه در حوزه تخصصی خود در تهران هستند. ایشان بیش از ۱۵ سال تجربه حرفه‌ای در زمینه پزشکی و درمان‌های تخصصی زنان و زایمان دارند و به عنوان یکی از متخصصین برجسته در این زمینه شناخته می‌شوند.
دکتر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز کردند و موفق به دریافت مدرک پزشکی عمومی از این دانشگاه شدند. پس از آن، برای ادامه تحصیلات خود، تخصص زنان و زایمان را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندند. علاوه بر این، ایشان دوره فلوشیپ پریناتولوژی را نیز در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذرانده‌اند که این دوره به ایشان توانایی ارائه مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری، مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان و درمان‌های خاص مربوط به بارداری‌های پرخطر را می‌دهد.
چسبندگی لوله رحم چیست؟
لوله‌های فالوپ که رحم را به تخمدان‌ها متصل می‌کنند، نقشی مهم در روند بارداری دارند. هر ماه یکی از تخمدان‌ها تخمکی آزاد می‌کند که وارد لوله فالوپ می‌شود. درصورت حضور اسپرم در این مسیر، لقاح رخ می‌دهد. تخمک لقاح‌یافته که حالا «رویان» نام دارد، از طریق لوله فالوپ به رحم بازمی‌گردد و در دیواره رحم لانه‌گزینی کرده و رشد خود را آغاز می‌کند.
گاهی به دلایل مختلف، لوله‌های فالوپ دچار آسیب شده و در اثر زخم‌های ناشی از این آسیب، چسبندگی یا انسداد در لوله‌ها ایجاد می‌شود. این شرایط می‌تواند مانع حرکت تخمک و اسپرم شده و روند بارداری را با مشکل مواجه کند.
چسبندگی لوله رحم چقدر رایج است؟
بر اساس پژوهش‌ها، حدود ۲۵٪ از زنان به نوعی دچار چسبندگی در رحم یا لوله‌های فالوپ هستند. بااین‌حال، برخی عوامل می‌توانند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهند. آگاهی از این عوامل می‌تواند در پیشگیری و تشخیص زودهنگام چسبندگی موثر باشد.
علائم چسبندگی لوله رحم
چسبندگی لوله رحم اغلب بدون علائم واضح است و ممکن است تنها نشانه آن نازایی باشد؛ یعنی عدم بارداری پس از یک سال تلاش. در برخی موارد، بارداری خارج رحمی (رشد تخمک لقاح‌یافته داخل لوله فالوپ) می‌تواند اولین علامت چسبندگی باشد. البته بارداری خارج رحمی همیشه به معنای وجود چسبندگی نیست و می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد.
اگر چسبندگی منجر به تجمع مایع درون لوله‌ها (هیدروسالپنکس) شود، ممکن است علائم زیر نیز ظاهر شوند:
- درد لگنی مداوم یا دوره‌ای که در زمان قاعدگی یا پس از آن تشدید می‌شود.
- ترشحات غیرطبیعی واژن که ممکن است چسبناک یا رنگ‌پریده باشند.
علت چسبندگی لوله رحم
اصلی‌ترین عامل انسداد لوله‌های رحم، ایجاد بافت‌های زخم و چسبندگی‌هایی است که به دلایل مختلف در دیواره این لوله‌ها شکل می‌گیرند.
چسبندگی لوله رحم مانع از حرکت آزادانه اسپرم و تخمک می‌شود. در نتیجه، یا لقاح انجام نمی‌گیرد یا تخمک بارورشده نمی‌تواند به رحم برسد و در آنجا لانه‌گزینی کند.
عوامل خطر چسبندگی رحم
برخی عوامل می‌توانند خطر ایجاد زخم و چسبندگی در لوله‌های رحم را افزایش دهند، از جمله:
- ابتلا به عفونت‌های مقاربتی درمان‌نشده مانند کلامیدیا و سوزاک
- بیماری التهابی لگن (معمولاً ناشی از عدم درمان عفونت‌های مقاربتی)
- ایجاد بافت زخم پس از جراحی در لگن، رحم، آپاندیس یا لوله‌های فالوپ
- تجمع بافت در افراد مبتلا به اندومتریوز
- سابقه بارداری خارج‌رحمی که ممکن است منجر به ایجاد زخم در لوله‌ها شود
- فیبروز (رشد غیرطبیعی بافت‌ها، به‌ویژه در محل اتصال لوله‌ها به رحم)
- انجام عمل بستن لوله‌های رحم
عفونت‌های مقاربتی درمان‌نشده می‌توانند موجب التهاب و در نهایت چسبندگی در لوله‌های رحم شوند.
برای دریافت توضیحات کامل‌تر و مشاوره تخصصی در مورد چسبندگی لوله رحم و همچنین سایر سوالات مرتبط با سلامت زنان و زایمان، می‌توانید از طریق واتساپ با دکتر فاطمه صالحی در ارتباط باشید. دکتر صالحی با بیش از ۱۵ سال تجربه در حوزه زنان، زایمان و پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، آماده ارائه راهنمایی‌های دقیق و علمی در این زمینه هستند. ارتباط با ایشان از طریق واتساپ این امکان را فراهم می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و از توصیه‌های یک متخصص برجسته بهره‌مند شوید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، لطفاً از طریق شماره واتساپ مطب با دکتر صالحی تماس حاصل فرمایید.
عوارض چسبندگی لوله رحم
از جمله عوارض چسبندگی لوله رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. نازایی
چسبندگی و انسداد لوله‌های رحم می‌تواند مانع از بارداری شود، زیرا:
- اسپرم قادر به رسیدن به تخمک و بارور کردن آن نخواهد بود.
- حتی در صورت وقوع لقاح، رویان ممکن است نتواند به رحم منتقل شده و لانه‌گزینی کند.
2. بارداری خارج‌رحمی
در برخی موارد، رویان به جای انتقال به رحم، درون لوله فالوپ رشد می‌کند. این وضعیت که به آن بارداری خارج‌رحمی می‌گویند، در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند خطرناک باشد.
3. هیدروسالپنکس
چسبندگی‌های لوله رحم گاهی موجب تجمع مایع درون لوله مسدود شده و در نتیجه تورم آن می‌شود؛ این عارضه که «هیدروسالپنکس» نام دارد، می‌تواند بر باروری تأثیر منفی بگذارد.
چسبندگی لوله رحم و نازایی
برای وقوع بارداری، اسپرم باید در لوله فالوپ با تخمک ترکیب شود. درصورتی‌که لوله‌های رحم مسدود باشند، تخمک قادر نخواهد بود مسیر طبیعی خود را از تخمدان به لوله‌ها یا از لوله‌ها به رحم طی کند؛ در نتیجه احتمال بارداری کاهش می‌یابد. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از موارد ناباروری به انسداد لوله‌های رحم مرتبط است.
اگر انسداد در نزدیکی رحم باشد، احتمال بارداری کمی بیشتر خواهد بود؛ اما درصورتی‌که این انسداد در قسمت انتهایی لوله و نزدیک به تخمک ایجاد شده باشد، شانس بارداری کمتر می‌شود. درمان این نوع نازایی به میزان آسیب‌دیدگی لوله‌ها و علت اصلی ایجاد آن بستگی دارد.
آیا در صورت بسته بودن فقط یک لوله رحمی، امکان بارداری وجود دارد؟
هر ماه، یکی از تخمدان‌ها به‌طور تصادفی تخمک آزاد می‌کند. در برخی خانم‌ها ممکن است در یک ماه دو تخمک و از هر دو تخمدان آزاد شود. بنابراین، درصورتی‌که تنها یکی از لوله‌های فالوپ دچار چسبندگی باشد و لوله دیگر سالم بماند، یا اگر انسداد لوله‌ها جزئی باشد، احتمال بارداری همچنان وجود دارد.
پزشکان برای افزایش شانس بارداری از طریق لوله سالم، معمولاً داروهای مخصوص درمان نازایی تجویز می‌کنند. در برخی موارد نیز بسته به شرایط بیمار، روش لقاح مصنوعی (IVF) توصیه می‌شود.
البته این نوع بارداری با ریسک‌هایی همراه است. به‌عنوان مثال، چسبندگی لوله‌ها ممکن است منجر به بروز هیدروسالپنکس شود؛ در این حالت، مایع جمع‌شده در لوله‌ها می‌تواند در دوران بارداری وارد رحم شده و عوارضی ایجاد کند. هیدروسالپنکس همچنین ممکن است شانس موفقیت IVF را کاهش دهد. علاوه‌براین، در چنین شرایطی احتمال بارداری خارج‌رحمی نیز افزایش می‌یابد.
تشخیص چسبندگی لوله رحم
روش‌های تشخیص چسبندگی لوله رحم عبارت‌اند از:
۱. سونوگرافی
سونوگرافی معمولاً قادر به مشاهده مستقیم انسداد لوله‌های فالوپ نیست؛ اما درصورتی‌که چسبندگی منجر به هیدروسالپنکس و التهاب لوله‌ها شده باشد، لوله‌ها در تصویر سونوگرافی بزرگ‌تر و گاهی شبیه به سوسیس دیده می‌شوند. در این شرایط، پزشک احتمال چسبندگی لوله‌ها را مطرح کرده و انجام آزمایش‌های تکمیلی را توصیه می‌کند.
۲. هیستروسالپینگوگرافی (HSG)
این روش رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص چسبندگی لوله رحم است. در این روش، پزشک با تزریق ماده حاجب به رحم و استفاده از اشعه ایکس، مسیر عبور این ماده را بررسی می‌کند. اگر ماده حاجب از لوله‌ها عبور کرده و وارد حفره لگن شود، نشان می‌دهد که لوله‌ها باز هستند. در غیر این صورت، احتمال انسداد لوله‌ها مطرح می‌شود.
۳. لاپاراسکوپی
در مواردی که نتیجه آزمایش HSG مثبت باشد، برای تأیید نهایی از لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. در این روش، پزشک با ایجاد دو برش کوچک روی شکم، دوربین مخصوص (لاپاراسکوپ) را وارد شکم کرده و از لوله‌ها تصویربرداری می‌کند. در برخی موارد، برای بررسی دقیق‌تر لوله‌ها، ماده حاجب نیز تزریق می‌شود.
۴. سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی
در کنار روش‌های رایج، گاهی پزشک برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت لوله‌های رحم از تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته مانند سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی نیز استفاده می‌کند.
درمان چسبندگی لوله رحمی
انتخاب روش درمان چسبندگی لوله رحم به عوامل مختلفی از جمله سن بیمار، شدت انسداد و وضعیت کلی سلامتی فرد بستگی دارد.
۱. مصرف آنتی‌بیوتیک
اگر چسبندگی لوله‌ها ناشی از عفونت باشد، پزشک ابتدا آنتی‌بیوتیک‌هایی برای کنترل یا درمان عفونت تجویز می‌کند. با این حال، مصرف آنتی‌بیوتیک به‌تنهایی قادر به رفع چسبندگی نخواهد بود و در اکثر موارد، نیاز به جراحی نیز وجود دارد.
۲. رفع انسداد لوله رحم با بالون یا فنر
این روش بیشتر برای انسدادهای نزدیک به رحم استفاده می‌شود. در این روش، پزشک یک سوند باریک را از طریق واژن وارد رحم کرده و با کمک اشعه ایکس یا سونوگرافی، محل دقیق انسداد شناسایی می‌شود. سپس یک بالون کوچک یا فنر باریک وارد لوله فالوپ می‌شود تا انسداد برطرف شود.
۳. عمل برگشت توبکتومی
در این جراحی، پزشک انسدادهای ایجاد شده به‌دنبال عمل توبکتومی را برداشته و دو انتهای لوله فالوپ را به یکدیگر متصل می‌کند. این جراحی به‌ویژه برای خانم‌هایی که عمل توبکتومی به روش‌های حلقه یا کلیپس انجام داده‌اند، مناسب است.
۴. درمان هیدروسالپنکس ناشی از چسبندگی
اگر چسبندگی منجر به بروز هیدروسالپنکس شده باشد، دو روش درمانی برای آن وجود دارد:
- برداشتن لوله‌ها (سالپنژکتومی): در این روش، بخشی از لوله فالوپ برداشته می‌شود.
- ترمیم (سالپنگوستومی): در این روش، جراح یک دهانه جدید در نزدیکی تخمدان و روی لوله فالوپ باز می‌کند تا تخمک‌ها از مسیر جدید وارد لوله شوند.
۵. درمان نازایی ناشی از چسبندگی لوله رحم با IVF
در سال‌های اخیر از روش لقاح مصنوعی (IVF) به‌عنوان یک روش مکمل در کنار سالپنگوستومی برای درمان ناباروری ناشی از چسبندگی لوله‌ها استفاده می‌شود. این روش می‌تواند شانس موفقیت سالپنگوستومی را افزایش دهد.
اگرچه IVF روش اصلی درمان چسبندگی لوله‌ها نیست، اما به‌عنوان یک جایگزین موقت برای لوله‌های آسیب‌دیده به کار گرفته می‌شود. در مواردی که قبل از درمان از IVF استفاده شود، احتمال نشت مایعات از لوله‌ها به رحم و بروز مشکلاتی نظیر عدم لانه‌گزینی یا سقط‌جنین وجود دارد.
آیا درمان خانگی چسبندگی لوله امکان پذیر است؟
هیچ درمان خانگی قطعی برای چسبندگی لوله رحم وجود ندارد، اما برخی راهکارها می‌توانند به تسریع روند درمان کمک کرده و از بروز چسبندگی پیشگیری کنند. این راهکارها عبارت‌اند از:
- ترک سیگار و الکل: استفاده از این مواد می‌تواند خطر بروز چسبندگی را افزایش دهد، بنابراین ترک آن‌ها می‌تواند در بهبود وضعیت کمک‌کننده باشد.
- کاهش استرس: استرس مزمن می‌تواند بر سلامت عمومی بدن تاثیر منفی بگذارد. مدیریت استرس از طریق روش‌های مختلف مانند مدیتیشن و تنفس عمیق می‌تواند مفید باشد.
- ورزش‌کردن: فعالیت بدنی منظم می‌تواند به بهبود سلامت عمومی بدن و سیستم تناسلی کمک کند.
- مصرف امگا ۳ و ویتامین سی: این مواد مغذی می‌توانند خواص ضدالتهابی داشته و به بهبود فرآیندهای ترمیم بافت‌ها کمک کنند.
- مصرف زردچوبه: زردچوبه دارای خاصیت ضدالتهابی است و می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود وضعیت چسبندگی کمک کند.
- منوال تراپی (درمان‌های دستی فیزیوتراپی): این روش درمانی می‌تواند به کاهش چسبندگی‌ها و بهبود وضعیت سلامت لگن کمک کند.
کلام آخر
چسبندگی لوله رحم معمولاً ناشی از عفونت‌های مقاربتی درمان‌نشده است. این عفونت‌ها باعث التهاب و انسداد در لوله‌ها می‌شوند، که مانع از حرکت طبیعی تخمک‌ها و فرآیند بارداری می‌شود. چسبندگی رحم می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند نازایی، بارداری خارج‌رحمی و تجمع مایع در لوله‌ها شود. درمان این مشکل، همراه با روش‌هایی مانند IVF، می‌تواند شانس بارداری را افزایش دهد.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
