مصرف قرص آهن در بارداری، به ویژه برای خانم‌های باردار مبتلا به کم‌خونی، از اهمیت زیادی برخوردار است. بیشتر آهن موجود در بدن در هموگلوبین یافت می‌شود، که وظیفه حمل اکسیژن به تمام بافت‌ها و اندام‌های بدن را بر عهده دارد. وقتی میزان آهن در خون کافی نباشد، سطح هموگلوبین کاهش می‌یابد و این می‌تواند به کاهش اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها منجر شود. در دوران بارداری، حجم خون در بدن به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و بخش زیادی از این خون به سمت جنین و جفت منتقل می‌شود. کمبود آهن در بارداری می‌تواند به نقص عملکرد سیستم ایمنی جنین و تأثیر بر رشد سیستم عصبی نوزاد منجر شود.
اما سوال این است که قرص آهن از هفته چندم بارداری باید مصرف شود و چه فواید و عوارضی برای خانم‌های باردار دارد؟ در این مقاله از دکتر فاطمه صالحی پزشک متخصص زنان در تهران، به بررسی این موضوعات و پاسخ به سوالات شما در مورد مصرف مکمل آهن در بارداری خواهیم پرداخت.
منظور از کمبود آهن در بارداری چیست؟
به‌طور کلی، زنان باردار و شیرده به حدود ۲۰ تا ۳۰ میلی‌گرم آهن در روز نیاز دارند. در اوایل و انتهای بارداری، سطح هموگلوبین مادران باردار باید بالای ۱۱ گرم در دسی‌لیتر باشد. در دوره بین ۳ تا ۶ ماهگی بارداری، معمولاً سطح هموگلوبین به طور طبیعی به ۵ تا ۱۰ گرم در دسی‌لیتر کاهش می‌یابد. اگر سطح هموگلوبین کمتر از این مقدار باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی برای سنجش میزان آهن تجویز کند.
به‌طور معمول، کمبود هموگلوبین با کمبود آهن ارتباط مستقیم دارد. با این حال، در برخی شرایط، سطح هموگلوبین و آهن خون ممکن است در محدوده نرمال باشد، اما ذخیره آهن بدن کمتر از حد طبیعی باشد. در این موارد، فرد ممکن است به کمبود آهن پنهان دچار شده باشد.
قرص آهن در بارداری برای چیست؟
کم‌خونی ناشی از فقر آهن در بارداری می‌تواند به ضعف سیستم ایمنی نوزاد منجر شده و خطر ابتلا به عفونت‌ها را افزایش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که مادرانی که با کمبود آهن مواجه هستند، معمولاً نوزادانی با وزن کمتر به دنیا می‌آورند.
در طول بارداری، تقریباً نیمی از آهن دریافتی به سمت جنین و جفت در حال رشد منتقل می‌شود، در حالی که نیمی دیگر برای افزایش حجم خون در سیستم گردش خون مادر مورد استفاده قرار می‌گیرد و از او در برابر خونریزی‌های زایمان محافظت می‌کند. در زایمان طبیعی، حدود ۵۰۰ میلی‌لیتر و در زایمان سزارین، حدود ۱۰۰۰ میلی‌لیتر خون از بدن خارج می‌شود، که این امر می‌تواند منجر به کاهش ناگهانی حجم خون در بدن شود.
مصرف مکمل آهن در بارداری به تأمین خون بیشتر کمک کرده و از بروز کم‌خونی پس از زایمان جلوگیری می‌کند. با پر کردن ذخایر آهن، این مکمل به حفظ سطح مناسب آهن در بدن و کاهش خطر کم‌خونی بعد از زایمان کمک می‌کند. در ادامه، به بررسی دلایل مصرف قرص آهن در بارداری خواهیم پرداخت.
- بهبود وزن گیری نوزاد
- کمک به رشد سیستم عصبی نوزاد
- جلوگیری از نقص سیستم ایمنی بدن نوزاد
- جلوگیری از کمبود آهن در نوزاد
- کاهش خطر ابتلا به کم‌خونی بعد از زایمان
- کاهش خطر نیاز به انتقال خون در زمان زایمان
قرص آهن در بارداری چه موقع مصرف شود؟
زمان شروع مصرف قرص آهن در بارداری بستگی به شرایط هر فرد دارد. به‌طور کلی، به دلیل نیازهای نوزاد در حال رشد و دو برابر شدن میزان خون در بدن مادر، نیاز به آهن در بارداری افزایش می‌یابد. آمارها نشان می‌دهد که حدود ۴۰ درصد از زنان باردار با کمبود آهن مواجه هستند. طبق دستورالعمل وزارت بهداشت، تمامی زنان باردار باید از پایان ماه چهارم بارداری، روزانه یک عدد قرص آهن مصرف کنند و این روند را تا سه ماه پس از زایمان ادامه دهند.
اگر با کمبود آهن مواجه هستید و قصد باردار شدن دارید، توصیه می‌شود از زمانی که تصمیم به بارداری گرفته‌اید، تا سه ماه اول بارداری قرص آهن مصرف کنید. در صورتی که مصرف قرص آهن موجب بروز تهوع می‌شود، می‌توانید آن را همراه با غذا مصرف کنید تا عوارض آن کاهش یابد.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
آیا همه خانم‌های باردار باید از قرص آهن استفاده کنند؟
بسیاری از خانم‌های باردار بدون مشورت با پزشک یا مشاور متخصص، از همان ابتدا به مصرف قرص آهن می‌پردازند، با این تصور که بدن در دوران بارداری به آهن بیشتری نیاز دارد. اما واقعیت این است که تنها کسانی که به کم‌خونی مبتلا هستند، به مصرف قرص آهن نیاز دارند. افراد بدون کم‌خونی می‌توانند از پایان ماه چهارم بارداری قرص آهن را شروع کنند تا ذخایر آهن بدن خود را برای زایمان تأمین کرده و از مشکلات بعد از زایمان جلوگیری کنند.
باید توجه داشت که کم‌خونی خفیف معمولاً مشکلی برای نوزاد ایجاد نمی‌کند، اما بسیاری از خانم‌ها پس از زایمان به کم‌خونی دچار می‌شوند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که مصرف قرص آهن تحت نظارت پزشک انجام شود تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
عوارض قرص آهن در بارداری
قرص آهن، با همه مزایای قابل توجهی که برای خانم‌های باردار دارد، باید به‌طور متعادل و در حد نیاز مصرف شود. همان‌طور که کمبود آهن می‌تواند مشکلات زیادی برای مادران باردار ایجاد کند، مصرف بیش از حد آهن نیز می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. همچنین، برخی از خانم‌ها ممکن است به قرص آهن حساسیت نشان دهند و دچار مشکلاتی مانند یبوست، حالت تهوع، استفراغ و اسهال شوند. مصرف قرص آهن با معده خالی نیز ممکن است به پوشش معده آسیب برساند و خطر بروز مشکلات گوارشی را افزایش دهد. به همین دلیل، توصیه می‌شود مصرف قرص آهن تحت نظر پزشک انجام شده و از راهکارهایی مانند مصرف آن همراه با غذا برای کاهش عوارض استفاده شود.
برخی متخصصان پیشنهاد می‌کنند که به جای مصرف روزانه مکمل‌های آهن، این قرص‌ها را در دوزهای بالاتر و به‌صورت ۱ یا ۲ بار در هفته مصرف کنید. این روش می‌تواند به کاهش عوارض جانبی ناشی از مصرف روزانه قرص آهن کمک کرده و مشکلات کمتری برای خانم‌ها به همراه داشته باشد. با این حال، اهمیت مصرف آهن در بارداری همچنان بسیار زیاد است و باید به‌منظور افزایش ذخایر آهن و پیشگیری از کمبود آهن به‌ویژه تحت نظر پزشک ادامه یابد.
نکاتی برای مصرف صحیح قرص آهن در بارداری
قبل از بارداری، حتماً از وضعیت سطح آهن و هموگلوبین خون خود مطلع شوید و در صورت نیاز، مصرف مکمل‌های آهن را شروع کنید. هنگام مصرف قرص آهن، به میزان دوز آهن موجود در آن توجه کنید.
ممکن است مصرف قرص آهن در سه ماهه اول بارداری موجب تهوع صبحگاهی شود. در این صورت، می‌توانید برای چند هفته صبر کنید و سپس از این مکمل‌ها در سه ماهه دوم و سوم استفاده کنید.
اگر مصرف قرص آهن باعث تشدید یبوست شما می‌شود، می‌توانید غذاهای غنی از آهن و فیبر مانند اسفناج، لوبیا و غلات سبوس‌دار را به رژیم غذایی خود اضافه کنید و مصرف قرص آهن را کاهش دهید.
پس از زایمان، مصرف قرص آهن را متوقف نکنید و تا چند هفته به مصرف آن ادامه دهید تا از مشکلات ناشی از خون‌ریزی جلوگیری شود.
قرص آهن در بارداری تا کی مصرف شود؟
اگر قصد بارداری دارید، مشاوره با یک پزشک عمومی در مورد مصرف آهن مفید است. مصرف مکمل آهن از قبل از بارداری تا سه ماه پس از زایمان می‌تواند به پیشگیری از کم‌خونی در این دوره کمک کند. مهم‌ترین زمان برای مصرف قرص آهن، ماه‌های دوم و سوم بارداری است، زمانی که نیاز به خون برای جنین و بدن شما بیشتر است.
بهترین قرص آهن در بارداری چیست؟
بهترین قرص آهن در بارداری، قرصی است که حاوی نوعی آهن باشد که به‌خوبی از طریق روده جذب می‌شود و همراه با ویتامین C و ویتامین B12 قدرت جذب بالاتری دارد.
سخن نهایی
کمبود آهن در بارداری بسیار رایج است و می‌تواند مشکلات جدی برای سلامت مادر و جنین به‌وجود آورد. اگر قصد باردار شدن دارید یا از کمبود آهن رنج می‌برید، می‌توانید با یکی از متخصصین داخلی یا متخصصین زنان مشورت کنید تا اطلاعات لازم در مورد مصرف و نحوه مصرف آهن را دریافت کنید.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
