عفونت ادراری در بارداری، در صورت عدم درمان به‌موقع یا بی‌توجهی به مراقبت‌های لازم، ممکن است آسیب‌هایی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. با وجود مراقبت‌های زنان برای جلوگیری از بروز عفونت ادراری در بارداری، بسیاری از آن‌ها با این مشکل مواجه می‌شوند. بنابراین، لازم است درباره ماهیت این بیماری، نحوه درمان آن و زمان‌های ضروری برای مراجعه به پزشک اطلاعات کافی داشته باشند.
در این مقاله، دکتر فاطمه صالحی بهترین پزشک زنان و زایمان در تهران به توضیح تمام مواردی که یک خانم باید درباره عفونت ادراری در دوران بارداری بداند، می‌پردازد. پس از مطالعه این مقاله، علاوه بر آشنایی با علائم عفونت ادراری در بارداری، به‌خوبی خواهید دانست که برای درمان آن چه اقداماتی لازم است.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی😍
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
چرا عفونت ادراری در بارداری رخ می‌دهد؟
در دوران بارداری، تغییراتی در بدن خانم‌ها ایجاد می‌شود که آن‌ها را بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های عفونی دستگاه مجاری ادراری قرار می‌دهد. تغییرات هورمونی و ساختاری در این دوره باعث ایستایی ادرار (توقف ادرار) و برگشت یا ریفلاکس ادراری می‌شود؛ یعنی هنگام ادرار کردن، بخشی از ادرار به‌جای خروج از مثانه، به پیشابراه و سپس به سمت حالب و کلیه برمی‌گردد.
علاوه بر تغییرات دوران بارداری، به دلیل کوتاه بودن مجاری ادراری در زنان (تقریباً ۳ تا ۴ سانتی‌متر) و مشکلات بهداشتی ناشی از بزرگ شدن شکم، خطر ابتلا به عفونت ادراری، بیشتر از نوع باکتریایی، در دوران بارداری افزایش می‌یابد. بنابراین، داشتن اطلاعات دقیق و کامل درباره ساختار مجاری ادراری، علائم عفونت ادراری در بارداری، خطرات آن و روش‌های درمان بسیار مهم است. خوشبختانه، درمان عفونت ادراری در بارداری دشوار نیست و معمولاً نتایج رضایت‌بخشی دارد.
اگرچه همراهی بارداری با عفونت‌های مجاری ادراری به‌ندرت موجب بروز خطرات جبران‌ناپذیری برای جنین و مادر می‌شود، اما پس از کم‌خونی، عفونت ادراری در دوران بارداری یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که زنان را در این دوره درگیر می‌کند و در صورت عدم درمان، مشکلات جدی برای جنین و مادر ایجاد می‌شود. به طور کلی، احتمال بروز عفونت ادراری در بارداری حدود ۸ درصد است.
علت عفونت ادراری در بارداری
تغییرات به وجود آمده در بدن
به طور کلی، زنان بیشتر از مردان دچار عفونت‌های مجاری ادراری می‌شوند. دلیل این امر، کوتاه‌تر بودن طول مجاری ادراری در زنان نسبت به مردان است که باعث می‌شود باکتری‌ها راحت‌تر وارد مجاری شوند.
در دوران بارداری، احتمال ابتلا به این بیماری به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد شده در بدن بیشتر از حالت عادی است.
بزرگ شدن رحم
همچنین بزرگ شدن رحم باعث وارد آمدن فشار بیشتری به مثانه و مجاری ادرار می‌شود، و در نتیجه مثانه و مجاری ادرار به‌درستی و کامل تخلیه نمی‌شوند و مقداری از ادرار همراه با باکتری‌ها به داخل مجاری بازمی‌گردد. بنابراین، زنانی که بارداری چندقلویی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری در بارداری قرار دارند.
باکتری‌های انتقال‌یافته از روده
باکتری‌ها می‌توانند از قسمت‌های مختلف بدن وارد مجاری ادراری شوند. یکی از منابع رایج این باکتری‌ها، روده است؛ به‌ویژه به دلیل نزدیکی دهانه مجاری ادرار به مقعد. شستشو و تمیز کردن ناحیه تناسلی از جلو به عقب پس از هر بار اجابت مزاج می‌تواند به جلوگیری از ورود باکتری‌های روده به ناحیه ادراری کمک کند.
مقاربت
نزدیکی در دوران بارداری مشکلی ندارد، مگر اینکه پزشک توصیه به خودداری کرده باشد. اما گاهی نزدیکی می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها به مجاری ادراری و واژن شود. حتی عمل دخول می‌تواند باکتری‌های روده موجود در اطراف مقعد و واژن را وارد مجاری ادراری کند.
اگرچه ممکن است این راهکار برای همه مطلوب نباشد، اما دفع ادرار بلافاصله قبل و بعد از رابطه جنسی می‌تواند به دفع باکتری‌ها از مجاری ادراری کمک کند. همچنین شست‌وشوی ناحیه تناسلی در حمام پس از نزدیکی می‌تواند به از بین بردن باکتری‌های موجود در آن ناحیه کمک کند.
استرپتوکوک‌های گروه B
این باکتری‌ها که معمولاً در روده قرار دارند و از آن‌جا منشأ می‌گیرند، احتمال ابتلا به عفونت ادراری در حاملگی را افزایش می‌دهند. پزشک معمولاً با انجام یک آزمایش میزان حضور این باکتری‌ها را در روده خانم باردار بررسی می‌کند و در صورت لزوم، با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مجاز سعی در کنترل آن‌ها دارد.
علائم عفونت ادراری در بارداری
بدن زنان با یکدیگر متفاوت است؛ بنابراین حتماً هر درد یا احساس خاصی که در بدن خود دارید را با پزشکتان در میان بگذارید. به‌ویژه اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید:
- احساس سوزش در حین ادرار کردن
- تکرر ادرار در بارداری (افزایش تعداد دفعات نیاز به دفع ادرار در دوران بارداری نسبت به حالت عادی طبیعی است. اما اگر این دفعات به‌طور غیرعادی زیاد شده و شما را آزار می‌دهد، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.)
- احساس نیاز شدید به دفع ادرار، در حالی که مقدار ادرار بسیار کم است
- ادرار کدر، تیره، حاوی خون یا با بوی تند و زننده
- تب خفیف
- احساس درد یا ناراحتی در قسمت پایینی شکم
- احساس درد در یک یا هر دو پهلو، درد در قسمت پشت و کمر که می‌تواند نشانه عفونت شدید کلیه باشد و نیاز به درمان فوری دارد
- لرز، تهوع، استفراغ و تب شدید که می‌تواند از نشانه‌های عفونت کلیه باشد.
خطرات و عوارض عفونت ادراری در بارداری
عدم درمان عفونت ادراری در حاملگی می‌تواند دوران بارداری شما را با مشکلات جدی و آزاردهنده‌ای مواجه کند، از جمله:
- عفونت کلیوی
- زایمان زودرس
- سپسیس (عفونت منتشره در خون)
همچنین ممکن است کودک متولدشده از مادری که عفونت ادراری در بارداری‌اش درمان نشده باشد، با کمبود وزن مواجه شود.
تشخیص عفونت ادراری در بارداری
انجام آزمایش و کشت ادرار یکی از آزمایش‌های معمول برای تشکیل پرونده بارداری است. پزشک در اولین ویزیت به منظور اطمینان از عدم ابتلا به عفونت ادراری، درخواست انجام آزمایش ادرار و کشت را می‌دهد. بعد از این اقدام، پزشک در هر بار ویزیت با شما صحبت کرده و بررسی‌های روتین و متداول دوران بارداری را انجام می‌دهد. پزشک ممکن است:
- درباره بروز هر یک از علائم عفونت‌های ادراری از شما سوال کند
- شما را از نظر هرگونه درد یا ناراحتی در قسمت‌های مختلف بدن معاینه کند
- در صورت مشاهده علائمی مبنی بر وجود عفونت، آزمایش ادرار جدیدی تجویز کند
آزمایش‌های لازم برای تشخیص علت عفونت ادراری در بارداری
اگر پزشک احتمال وجود عفونت در بدن شما را تشخیص دهد، معمولاً شما را به انجام دو آزمایش زیر ارجاع می‌دهد:
آزمایش ادرار: در این آزمایش، نمونه ادرار تحت میکروسکوپ بررسی می‌شود تا وجود عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها شناسایی گردد.
آزمایش کشت: در این آزمایش، نمونه ادرار در محیط آزمایشگاهی کشت داده می‌شود و نوع باکتری مشخص می‌شود. این آزمایش به انتخاب داروی مناسب برای از بین بردن باکتری‌ها کمک می‌کند.
درمان عفونت ادراری در بارداری
زنان باردار باید در صورت مواجه شدن با هر یک از علائم عفونت ادراری، به پزشک خود مراجعه کنند. عدم درمان عفونت ادراری در بارداری می‌تواند مشکلات جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. پزشک معالج ممکن است یکی از داروهای زیر را برای درمان عفونت ادراری در حاملگی تجویز کند:
مصرف آنتی‌بیوتیک
درمان عفونت ادراری در بارداری معمولاً به مدت ۷ تا ۱۴ روز طول می‌کشد و آنتی‌بیوتیک‌ها داروی اصلی برای این درمان هستند. پزشک ممکن است یکی از داروهای زیر را به عنوان آنتی‌بیوتیک تجویز کند:
- آموکسی‌سیلین
- آمپی‌سیلین
- سفالوسپورین
- نیتروفورانتوئین
- تریمتوپریم-سولفامتوکسازول (مصرف آن در سه‌ماهه اول و سوم ممنوع است)
کالج آمریکایی زنان و زایمان (ACOG) توصیه می‌کند که زنان باردار از مصرف نیتروفورانتوئین و تریمتوپریم-سولفامتوکسازول در سه‌ماهه اول و سوم بارداری خودداری کنند، زیرا این آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است در این دوره‌ها موجب ناهنجاری‌ها یا آسیب به جنین شوند.
با این حال، طبق بررسی‌های انجام‌شده در سال ۲۰۱۵، نیتروفورانتوئین و تریمتوپریم-سولفامتوکسازول در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری عموماً به‌عنوان داروهایی بی‌خطر شناخته شده‌اند و معمولاً آسیبی برای جنین ندارند. البته مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها در هفته‌های پایانی بارداری می‌تواند باعث بروز زردی در نوزاد تازه متولد شده شود.
کلام آخر
در نظر داشته باشید که عفونت ادراری در بارداری می‌تواند آسیب‌های جدی برای شما و کودک‌تان ایجاد کند. بنابراین، مهم است که با علائم عفونت ادراری آشنا شوید و در صورت بروز هر یک از این علائم، فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
درمان عفونت ادراری معمولاً ساده و قابل‌کنترل است. با این حال، هرگز بدون هماهنگی با پزشک خود از تجویزهای دوستان، آشنایان یا منابع آنلاین استفاده نکنید. توصیه‌های اطرافیان یا درمان‌های خانگی ممکن است با داروهایی که در حال مصرف آن‌ها هستید تداخل داشته باشند یا با شرایط بدن شما سازگار نباشند. بنابراین، خصوصاً در دوران بارداری، بدون نظر پزشک خود از مصرف دارو، مکمل یا درمان‌های خانگی خودداری کنید.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
