ترکیدن کیست تخمدان یکی از نگرانی‌های رایج در میان خانم‌هاست. اگرچه این اتفاق گاهی می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به مراجعه فوری به پزشک داشته باشد، اما در بسیاری از موارد قابل‌کنترل است و مشکل جدی ایجاد نمی‌کند. در این مقاله به بررسی انواع کیست‌های تخمدان، از جمله کیست‌های خطرناک و بی‌خطر، خواهیم پرداخت. همچنین توضیح می‌دهیم که ترکیدن کیست در چه شرایطی ممکن است خطرناک شود و چگونه می‌توان از بروز عوارض جدی آن پیشگیری کرد.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
ترکیدن کیست تخمدان
کیست تخمدان کیسه کوچکی است که حاوی مایع بوده و بر روی تخمدان‌ها یا درون آن‌ها تشکیل می‌شود. برخی از کیست‌های تخمدان به‌طور طبیعی در جریان چرخه قاعدگی شکل می‌گیرند، رشد می‌کنند، می‌ترکند و باعث خونریزی می‌شوند. اما برخی دیگر از انواع کیست‌ها غیرطبیعی هستند و ممکن است علائم ناخوشایند و حتی خطرناک ایجاد کنند.
وقتی کیست می‌ترکد چه اتفاقی می‌افتد؟
ترکیدن کیست تخمدان همیشه خطرناک نیست و بدن در بسیاری از موارد می‌تواند این مشکل را بدون علائم خاصی مدیریت کند. در برخی مواقع، کیست ممکن است تنها علائم خفیفی ایجاد کند که با مصرف دارو به‌راحتی کنترل می‌شوند. اما در برخی دیگر از موارد، ترکیدن کیست می‌تواند منجر به بروز علائم شدید و ناخوشایند شود که نیاز به مراجعه فوری به بیمارستان دارد.
هنگامی که کیست تخمدان می‌ترکد، بدن محتویات آن را که شامل خون، ترشحات یا سایر مایعات است، جذب می‌کند. گاهی این محتویات به درون حفره لگن و شکم تخلیه می‌شوند. مدت‌زمان جذب محتویات کیست توسط بدن بسته به نوع و شدت آن، می‌تواند از ۲۴ ساعت تا چند هفته طول بکشد.
پارگی کدام کیست‌ها خطرناک‌تر است؟
کیست‌های تخمدان بر اساس مواد تشکیل‌دهنده به دو نوع ساده و پیچیده تقسیم می‌شوند:
کیست‌های ساده: این نوع کیست‌ها حاوی مایع هستند. در برخی موارد، در جریان تخمک‌گذاری، فولیکول (پوسته محافظ تخمک) به‌جای آزاد کردن تخمک، رشد کرده و به کیست تبدیل می‌شود. این کیست‌ها که معمولاً بی‌خطر هستند، به‌عنوان کیست‌های «فانکشنال» نیز شناخته می‌شوند.
کیست‌های پیچیده (Complex): این نوع کیست‌ها کمتر شایع هستند و مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها ممکن است شامل خون، مواد جامد و مایعات باشد. برخلاف کیست‌های ساده، کیست‌های پیچیده با چرخه قاعدگی ارتباطی ندارند. ترکیدن این کیست‌ها نسبت به کیست‌های ساده خطرناک‌تر است و می‌تواند علائم شدیدتری ایجاد کند. از جمله کیست‌های پیچیده می‌توان به کیست‌های اندومتریوز، کیست شکلاتی، کیست درموئید و کیست آدنوما اشاره کرد.
آیا پارگی کیست تخمدان یک موضوع اورژانسی است؟
پارگی کیست تخمدان همیشه نیاز به درمان فوری ندارد. در بسیاری از موارد، ترکیدن کیست تنها باعث درد خفیفی در ناحیه شکم و لگن می‌شود که با استفاده از کمپرس گرم، استراحت و مصرف مسکن‌ها قابل تسکین است.
با این حال، در برخی مواقع درد ناشی از ترکیدن کیست می‌تواند شدید و مداوم باشد، به‌طوری که انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کند. در این شرایط، مراجعه به اورژانس ضروری است. همچنین، اگر درد با علائم غیرمعمولی مانند کمردرد شدید یا تب همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر موارد پارگی کیست تخمدان جدی نیستند و با مراقبت‌های خانگی بهبود می‌یابند. اما در مواردی که علائم پارگی شدید باشد، احتمال خونریزی داخلی وجود دارد و مراجعه فوری به اورژانس الزامی است.
علائم ترکیدن کیست تخمدان
یکی از علائم رایج ترکیدن کیست تخمدان، درد شدید و ناگهانی در ناحیه شکم، لگن و پایین کمر است. البته لازم به ذکر است که هر درد شکمی یا کمردردی به دلیل ترکیدن کیست تخمدان نیست و همیشه جای نگرانی ندارد؛ با این حال، چنین علائمی طبیعی نیستند و برای تشخیص سریع علت و درمان، مراجعه به پزشک ضروری است.
دیگر علائم ترکیدن کیست تخمدان شامل موارد زیر است:
- لکه‌بینی و خونریزی
- درد شدید و ناگهانی در ناحیه شکم یا کمر
- ضعف و سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- احساس سرما
- نفخ
- احساس پری یا سنگینی در لگن
- تب
علت پارگی کیست تخمدان
دلیل مشخصی برای ترکیدن کیست تخمدان وجود ندارد، اما برخی عوامل مانند فعالیت بدنی شدید، ورزش‌های سنگین، رابطه جنسی خشن، و مشکل در دفع مدفوع می‌توانند احتمال پارگی کیست را افزایش دهند. در موارد نادر، پارگی کیست ممکن است به دلیل وجود سرطان باشد.
تشخیص ترکیدگی کیست تخمدان
گاهی علائم کیست تخمدان شبیه به نشانه‌های سایر بیماری‌ها مانند آپاندیسیت، سنگ کلیه، التهاب لگن یا بارداری خارج رحمی است. به همین دلیل، اگر پزشک پس از بررسی علائم به پارگی کیست تخمدان مشکوک شود، برای اطمینان از اینکه علائم ناشی از مشکل دیگری نیست، آزمایش‌های مختلفی را انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر است:
- معاینه فیزیکی: پزشک در معاینه لگن به دنبال نشانه‌های ناهنجاری در بافت‌های واژن و دهانه رحم است.
- سونوگرافی: از طریق سونوگرافی، پزشک می‌تواند اندازه و محل دقیق کیست‌ها را بررسی کند.
- تست بارداری: این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا مشخص کند آیا بارداری عامل ایجاد کیست بوده است یا خیر.
- آزمایش خون: این آزمایش برای بررسی سطح آهن خون و احتمال وجود علائم سرطان انجام می‌شود.
- آزمایش ادرار: این آزمایش به پزشک در شناسایی پروتئین‌های ادرار و دلایل احتمالی دیگر درد کمک می‌کند.
- آزمایش کشت ترشحات تناسلی: برای تشخیص عفونت لگن که ممکن است علائمی مشابه با پارگی کیست ایجاد کند، این آزمایش انجام می‌شود.
- سی‌تی‌اسکن: پزشک از طریق این روش تصاویری دقیق از لگن به‌دست می‌آورد تا جزئیات بیشتری را بررسی کند.
درمان پارگی کیست تخمدان
درمان پارگی کیست تخمدان بسته به شدت علائم و وضعیت بیمار متفاوت است. در بسیاری از موارد، پارگی کیست تخمدان بدون نیاز به مداخله جدی بهبود می‌یابد، اما در مواردی که علائم شدید یا خطرناک هستند، اقدامات درمانی خاصی لازم است. روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
1. استراحت و مسکن‌ها: اگر علائم خفیف باشند، پزشک ممکن است توصیه کند که بیمار استراحت کرده و از داروهای مسکن برای کاهش درد استفاده کند. این درمان معمولاً برای پارگی‌های کوچک و بدون عوارض انجام می‌شود.
2. داروهای ضدالتهاب: در برخی موارد، پزشک داروهای ضدالتهابی تجویز می‌کند تا درد و التهاب را کاهش دهد.
3. نظارت و پیگیری: ممکن است پزشک بخواهد وضعیت بیمار را با سونوگرافی‌های مکرر کنترل کند تا از بهبود کامل اطمینان حاصل کند.
4. جراحی: در صورتی که پارگی کیست باعث خونریزی شدید داخلی یا عوارض دیگر شده باشد، نیاز به جراحی وجود دارد. لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی (جراحی باز) ممکن است برای برداشتن کیست یا متوقف کردن خونریزی انجام شود.
5. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر عفونت تشخیص داده شود، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
6. تزریق مایعات: در مواردی که بیمار دچار کم‌خونی یا افت فشار خون شده باشد، تزریق مایعات یا خون ضروری است.
در هر صورت، درمان به شدت علائم و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد و پزشک با توجه به این عوامل، روش مناسب را انتخاب می‌کند.
عوارض و خطرات ترکیدن کیست تخمدان
ترکیدن بسیاری از کیست‌های تخمدان بدون عوارض جدی اتفاق می‌افتد، اما در برخی موارد می‌تواند باعث بروز مشکلات خطرناکی شود. این عوارض شامل موارد زیر هستند:
1. مسمومیت خونی (سپسیس):
اگر کیست تخمدان به علت عفونت لگنی ایجاد شده باشد، ترکیدن آن می‌تواند عفونت را به خون منتقل کرده و سیستم ایمنی را به واکنش وادارد. این وضعیت که به نام “سپسیس” نیز شناخته می‌شود، بسیار خطرناک است و می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد. بیماری التهابی لگن، که اغلب ناشی از عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا است، یکی از علل رایج ایجاد کیست‌های عفونی در تخمدان است.
2. خونریزی شدید داخلی:
ترکیدن کیست‌هایی که در نزدیکی رگ‌های اصلی قرار دارند، ممکن است منجر به خونریزی داخلی شود. در صورتی که این خونریزی به‌موقع کنترل نشود، می‌تواند به خونریزی داخل شکم و عوارض جدی منجر شود.
کلام آخر
اکثر اوقات، ترکیدن کیست تخمدان خطرناک نیست و عوارض آن با استفاده از داروهای مسکن قابل کنترل است. با این حال، این موضوع به این معنا نیست که در صورت بروز علائم خفیف، نیازی به مراجعه به پزشک نیست. اگر علائم ناشی از ترکیدن کیست را تجربه می‌کنید، ضروری است که به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید تا سونوگرافی و سایر آزمایش‌های لازم انجام شود و از بروز عوارض جدی جلوگیری گردد.
در موارد نادر که ترکیدن کیست تخمدان منجر به عوارض شدید می‌شود، مراجعه به‌موقع به اورژانس می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
