پلی‌داکتیلی یا انگشت اضافه نوزاد به وضعیتی گفته می‌شود که در آن نوزاد با بیش از پنج انگشت در هر دست یا پا متولد می‌شود. این ناهنجاری یکی از شایع‌ترین نواقص مادرزادی است و معمولاً برای نوزاد هیچ خطری ایجاد نمی‌کند. بیشتر پزشکان بر این باورند که انگشت اضافی باید برداشته شود. بسته به محل قرارگیری انگشت و اینکه آیا دارای استخوان و رباط است یا نه، برداشتن آن می‌تواند از طریق بستن نخ یا انجام جراحی ساده صورت گیرد. علت دقیق بروز این ناهنجاری هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی می‌توانند نقش مؤثری در ایجاد آن داشته باشند.
تجربه، امداد و مراقبتی با عشق
با دکتر فاطمه صالحی
متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ فوق تخصصی طب مادر
آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی
دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.
بهترین متخصص زنان درتهران
دکتر فاطمه صالحی، متخصص زنان و زایمان با فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، یکی از پزشکان برجسته و با تجربه در حوزه تخصصی خود در تهران هستند. ایشان بیش از ۱۵ سال تجربه حرفه‌ای در زمینه پزشکی و درمان‌های تخصصی زنان و زایمان دارند و به عنوان یکی از متخصصین برجسته در این زمینه شناخته می‌شوند.
دکتر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز کردند و موفق به دریافت مدرک پزشکی عمومی از این دانشگاه شدند. پس از آن، برای ادامه تحصیلات خود، تخصص زنان و زایمان را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندند. علاوه بر این، ایشان دوره فلوشیپ پریناتولوژی را نیز در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذرانده‌اند که این دوره به ایشان توانایی ارائه مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری، مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان و درمان‌های خاص مربوط به بارداری‌های پرخطر را می‌دهد.
انگشت اضافه نوزاد چند نوع دارد؟
پرانگشتی به‌طور کلی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شود:
- پلی‌داکتیلی ایزوله: زمانی که انگشت اضافه نوزاد بدون وجود اختلالات یا بیماری‌های دیگر در نوزاد مشاهده می‌شود، به آن پلی‌داکتیلی ایزوله گفته می‌شود.
- پلی‌داکتیلی سندرومی: در صورتی که انگشت اضافه نوزاد همراه با اختلالات یا بیماری‌های ژنتیکی دیگر باشد، به آن پلی‌داکتیلی سندرومی گفته می‌شود.
نوع درمان هر کدام از این دو نوع پلی‌داکتیلی با توجه به محل قرارگیری انگشت اضافه نوزاد متفاوت است. از نظر محل قرارگیری، پلی‌داکتیلی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- انگشت اضافه کناره‌ای یا پس محوری
- انگشت اضافه پیش محوری یا شست دوتایی
- انگشت اضافه مرکزی
درمان و پیچیدگی آن بستگی زیادی به نوع پلی‌داکتیلی و محل دقیق انگشت اضافه دارد که نوزاد با آن متولد شده است.
انگشت اضافه کناره‌ای (پس محوری)
انگشت اضافه کناره‌ای یا پس محوری (Postaxial) رایج‌ترین نوع پلی‌داکتیلی است. در این نوع، انگشت اضافه نوزاد در قسمت بیرونی دست یا پا و نزدیک به انگشت کوچک قرار دارد. زمانی که این عارضه در دست مشاهده شود، به آن اولنار (Ulnar) گفته می‌شود.
انگشت اضافه پیش محوری (شست دوتایی)
در پلی‌داکتیلی پیش‌محوری یا Preaxial، انگشت اضافی در دست یا پا نزدیک به شست یا در کنار آن شکل می‌گیرد. زمانی که این عارضه در دست مشاهده شود، به آن رادیال (Radial) گفته می‌شود.
انگشت اضافه مرکزی
در این نوع پلی‌داکتیلی، انگشت اضافی در بین انگشتان میانی دست یا پا ظاهر می‌شود. این نوع نادرترین شکل پلی‌داکتیلی است و معمولاً درمان آن پیچیده‌تر از سایر انواع است. جراحی‌های مربوط به این نوع، به دلیل پیچیدگی‌های خاص خود، معمولاً دشوارتر هستند.
روش‌های درمان انگشت اضافه
درمان پرانگشتی معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و بهترین زمان برای انجام آن پیش از دو سالگی نوزاد است. روش درمان این عارضه بسته به نوع انگشت اضافه نوزاد متفاوت است. به طور کلی، اگر انگشت اضافه نوزاد فقط بافت نرم و ساده‌ای داشته باشد، ممکن است درمان از طریق بستن محل اتصال آن با نخ انجام شود. اما اگر انگشت اضافه دارای بافت سخت و استخوان باشد یا در مرکز دست یا پا قرار گرفته باشد، احتمالاً نیاز به عمل جراحی خواهد بود.
بستن با نخ یا بخیه
این روش درمانی زمانی استفاده می‌شود که انگشت اضافه نوزاد فاقد بافت سخت مانند استخوان باشد و تنها از طریق یک پوست نازک به بدن نوزاد متصل باشد. این تکنیک، یک روش رایج و موفق است که توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. در این روش، نخ یا بخیه‌ای به دور قاعده انگشت اضافه نوزاد بسته می‌شود تا خون‌رسانی به آن متوقف گردد. با قطع خون‌رسانی، انگشت اضافه به تدریج چروکیده شده و به طور طبیعی می‌افتد، مشابه با فرآیند جدا شدن بند ناف پس از تولد.
جراحی انگشت اضافه
لازم به ذکر است که جراحی به معنای قطع عضو یا ایجاد آسیب دائمی برای نوزاد نیست، بلکه تنها انگشت اضافه نوزاد برداشته می‌شود. این روش جراحی امکان کنترل دقیق‌تری بر برداشتن انگشت اضافه نوزاد را فراهم می‌کند و می‌تواند عوارض احتمالی را به حداقل برساند.
نوع جراحی پلی‌داکتیلی پیش‌محوری بسته به شدت و محل انگشت اضافه متفاوت است. اما به‌طور کلی، مراحل جراحی به شرح زیر است:
- بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی.
- ایجاد برش در پوست برای دسترسی به انگشت اضافه نوزاد و ساختارهای زیرین.
- جدا کردن انگشت اضافه از سایر انگشتان، استخوان‌ها، رباط‌ها، عروق خونی و اعصاب.
- بستن عروق خونی و اعصاب.
- بازسازی و ترمیم بافت‌های باقی‌مانده.
- بخیه زدن محل برش.
علت انگشت اضافه نوزاد چیست؟
علت دقیق بروز این عارضه هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. برخی نوزادان به دلیل بیماری‌های ژنتیکی به این عارضه مبتلا می‌شوند، در حالی که برخی دیگر بدون هیچ مشکل ژنتیکی به این وضعیت دچار می‌گردند. تحقیقی که در سال ۲۰۱۸ انجام شده است، دلایل اصلی و ژنتیکی این عارضه را بررسی کرده است. با این حال، نکته مهم این است که این عارضه به هیچ‌وجه تهدیدی برای آینده نوزاد ندارد و در اکثر موارد، درمان آن ساده و سریع است.
از طرف دیگر، این ناهنجاری می‌تواند غیرژنتیکی و اکتسابی باشد. در این موارد، عوامل محیطی نقش قابل توجهی در بروز این عارضه دارند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ بر روی ۴۵۹ کودک در لهستان که به پرانگشتی در ناحیه نزدیک به انگشت شست مبتلا بودند، نشان داد که موارد زیر با شیوع بالاتر این عارضه ارتباط دارند:
- مادران دیابتی
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- فرزندان دوم به بعد
- کودکانی که مادرانشان در سه ماه اول بارداری دچار عفونت دستگاه تنفسی فوقانی شده بودند
- کودکانی که مادرانشان سابقه بیماری صرع داشتند
- جنین‌هایی که در معرض داروی تالیدومید قرار گرفته بودند
عوارض درمان نشدن انگشت اضافه نوزاد
همان‌طور که اشاره شد، درمان این عارضه در بیشتر موارد با چالش خاصی همراه نیست و کودک می‌تواند بدون هیچ مشکلی به زندگی عادی خود ادامه دهد. اگر انگشت اضافه نوزاد به‌صورت ایزوله باشد، معمولاً مشکلی از نظر حرکتی یا عملکردی برای کودک ایجاد نمی‌کند، اما عدم درمان آن می‌تواند باعث بروز مشکلات روانی و روحی در آینده کودک شود.
به‌طور کلی، نظر پزشکان و متخصصان بر این است که پلی‌داکتیلی درمان شود. در صورتی که به هر دلیلی درمان این عارضه انجام نشود، کودک ممکن است در آینده با مشکلات مختلفی روبه‌رو شود که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات ظاهری: انگشت اضافه ممکن است از نظر ظاهری برای کودک و اطرافیان او ناخوشایند باشد و تأثیر منفی بر اعتماد به نفس او بگذارد. در نتیجه، ممکن است به مرور زمان مشکلات روحی مانند افسردگی، گوشه‌گیری و سایر مشکلات روانی ایجاد شود.
- مشکلات عملکردی: انگشت اضافه ممکن است محدودیت‌هایی در حرکات دست یا پا ایجاد کند و از آنجا که ممکن است در پوشیدن کفش یا لباس‌های دلخواه کودک اختلال ایجاد کند، مشکلاتی را برای او به همراه داشته باشد.
- درد و ناراحتی: در برخی موارد، انگشت اضافه نوزاد می‌تواند باعث درد یا ناراحتی به‌ویژه هنگام پوشیدن کفش یا گرفتن اشیاء شود.
- عفونت: انگشت اضافه به دلیل چین‌های پوستی بیشتر ممکن است مستعد ابتلا به عفونت باشد.
- مشکلات رشد: در موارد نادر، وجود انگشت اضافه ممکن است بر رشد طبیعی انگشتان مجاور تأثیر بگذارد.
در برخی موارد نادر، انگشت اضافه نوزاد ممکن است کاملاً شکل گرفته و دارای استخوان، مفصل و حتی ناخن باشد. اگرچه در چنین مواردی ممکن است مشکلی از نظر عملکردی برای کودک ایجاد نشود، اما همچنان بر ظاهر او تأثیرگذار است. به‌طور کلی، توصیه می‌شود که پُر‌انگشتی، به‌ویژه در موارد شدیدتر و برای جلوگیری از عوارض ذکر شده، درمان شود.
آیا داشتن انگشت اضافی خطرناک است؟
این عارضه به‌طور معمول مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. با این حال، در صورتی که همراه با سایر بیماری‌های ژنتیکی زمینه‌ای باشد، نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتر و بررسی دقیق‌تری برای ارزیابی وضعیت وجود دارد.
آیا تشخیص پلی‌داکتیلی یا انگشت اضافه در دوره بارداری امکان‌پذیر است؟
بله، این عارضه ممکن است با استفاده از سونوگرافی پس از ماه سوم بارداری تشخیص داده شود.
بهترین سن برای درمان انگشت اضافه کدام است؟
معمولاً بهترین زمان برای انجام اقدامات لازم پیش از دو سالگی است. این اقدامات بسته به تشخیص پزشک و نوع پلی‌داکتیلی می‌تواند شامل یک عمل سرپایی سریع یا جراحی همراه با بیهوشی باشد.
کلام اخر
پلی‌داکتیلی یا انگشت اضافه نوزاد ، یکی از ناهنجاری‌های مادرزادی رایج است که می‌تواند به‌صورت ایزوله یا همراه با اختلالات دیگر بروز پیدا کند. این عارضه معمولاً خطرات جدی برای نوزاد ندارد و در بیشتر موارد درمان آن ساده است. تشخیص به‌موقع و اقدامات درمانی در مراحل اولیه زندگی، به‌ویژه پیش از دو سالگی، می‌تواند از بروز مشکلات ظاهری و عملکردی در آینده کودک جلوگیری کند. اگرچه در اکثر موارد، درمان پلی‌داکتیلی با جراحی یا روش‌های ساده مانند بستن نخ برای قطع خون‌رسانی به انگشت اضافه انجام می‌شود، در برخی موارد پیچیده‌تر، نیاز به جراحی‌های تخصصی‌تری وجود دارد. به‌طور کلی، درمان این عارضه توصیه می‌شود تا از بروز مشکلات روحی، اجتماعی و عملکردی در آینده کودک جلوگیری شود.
در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.
