بیماری های رایج کودکان و راه‌های درمان آنها

بیماری های رایج کودکان شامل مجموعه‌ای از بیماری‌هایی است که در سنین پایین شایع‌تر هستند و معمولاً به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر، تماس با سایر کودکان در مهدکودک یا مدرسه، و عوامل محیطی رخ می‌دهند. این بیماری‌ها می‌توانند ویروسی، باکتریایی یا ناشی از آلرژی و حساسیت باشند.

تمامی کودکان حق دارند از مراقبت‌های پزشکی باکیفیت برخوردار شوند. به عنوان والدین یا سرپرست کودک، آگاهی از بیماری های رایج کودکان و جدیدترین دستورالعمل‌های درمانی اهمیت زیادی دارد تا اطمینان حاصل کنید که فرزندتان بهترین مراقبت ممکن را دریافت می‌کند.

اطلاعات ارائه‌شده از آکادمی پزشکی اطفال آمریکا شامل برخی بیماری های رایج کودکان و روش‌های درمانی تاییدشده آن‌هاست. درمان‌هایی که در این مقاله مورد بحث قرار می‌گیرند، بر اساس شواهد علمی و بهترین روش‌های درمانی معتبر هستند. با این حال، ممکن است در برخی شرایط، متخصص اطفال روش درمانی متفاوتی برای فرزند شما تجویز کند، به ویژه اگر کودک شما مشکلات یا آلرژی خاصی داشته باشد. پزشک متخصص اطفال هرگونه تغییر در درمان را با شما به اشتراک خواهد گذاشت. اگر سوالی در مورد نحوه مراقبت از فرزندتان دارید، حتما آن را با پزشک متخصص اطفال خود مطرح کنید.

آفر ویژه دکتر فاطمه صالحی

دکتر فاطمه صالحی، متخصص پریناتولوژی با فوق تخصص در حوزه مراقبت و درمان زنان باردار و نوزادان، خدمات خود را در تهران ارائه می‌دهد. اکنون شما می‌توانید با ارتباط از طریق واتساپ، وی را جهت گرفتن وقت مشاوره ملاقات کرده و از تخفیف 10 درصد نیز بهره‌مند شوید. این فرصت را از دست ندهید و با تماس با دکتر فاطمه صالحی، به بهترین مشاوره و مراقبت برای مراقبت از سلامت شما و نوزادتان دست پیدا کنید.

بهترین متخصص زنان درتهران

دکتر فاطمه صالحی، متخصص زنان و زایمان با فلوشیپ پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، یکی از پزشکان برجسته و با تجربه در حوزه تخصصی خود در تهران هستند. ایشان بیش از ۱۵ سال تجربه حرفه‌ای در زمینه پزشکی و درمان‌های تخصصی زنان و زایمان دارند و به عنوان یکی از متخصصین برجسته در این زمینه شناخته می‌شوند.

دکتر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز کردند و موفق به دریافت مدرک پزشکی عمومی از این دانشگاه شدند. پس از آن، برای ادامه تحصیلات خود، تخصص زنان و زایمان را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذراندند. علاوه بر این، ایشان دوره فلوشیپ پریناتولوژی را نیز در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گذرانده‌اند که این دوره به ایشان توانایی ارائه مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری، مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان و درمان‌های خاص مربوط به بارداری‌های پرخطر را می‌دهد.

بیماری های رایج کودکان و راه درمان آن‌ها

۱. گلو درد

گلودرد در کودکان یکی از مشکلات شایع است. در بسیاری از موارد، گلودرد ناشی از ویروس بوده و نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارد. در چنین شرایطی، نیازی به دارو نیست و کودک شما معمولاً طی یک هفته تا ده روز بهبودی پیدا خواهد کرد. اما در موارد دیگر، گلودرد ممکن است به دلیل عفونتی به نام استرپتوکوک ایجاد شود.

تشخیص عفونت استرپتوکوکی تنها با معاینه گلو امکان‌پذیر نیست و برای تایید این عفونت به آزمایشات تشخیصی نیاز است. پزشک ممکن است در مطب یک آزمایش سریع با استفاده از نمونه‌برداری از گلو انجام دهد. در صورتی که آزمایش استرپتوکوک مثبت باشد، پزشک برای درمان آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد. بسیار مهم است که کودک شما دوره درمان با آنتی‌بیوتیک را تا پایان ادامه دهد، حتی اگر علائم بهبود یافته یا ناپدید شده باشند. داروهای استروئیدی مانند پردنیزون معمولاً برای درمان گلودردهای ویروسی مناسب نیستند.

نوزادان و کودکان نوپا به ندرت به گلودرد استرپتوکوکی مبتلا می‌شوند، اما کودکانی که در مراکز مراقبت از کودکان نگهداری می‌شوند یا خواهر و برادر بزرگترشان این بیماری را دارند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. استرپتوکوک معمولاً از طریق سرفه و عطسه منتقل می‌شود، اما کودک می‌تواند با لمس اسباب‌بازی‌هایی که کودک آلوده با آن‌ها بازی کرده، این بیماری را دریافت کند.

۲. گوش درد

درد گوش یکی از مشکلات رایج در کودکان است و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله عفونت گوش میانی (اوتیت مدیا)، عفونت گوش شناگران (عفونت پوست در مجرای گوش)، فشار ناشی از سرماخوردگی یا عفونت سینوسی، دندان‌درد که به گوش منتقل می‌شود و سایر عوامل. برای شناسایی دقیق علت درد، پزشک متخصص باید گوش کودک شما را معاینه کند. در واقع، معاینه در مطب بهترین روش برای تشخیص صحیح است.

اگر درد گوش کودک شما با تب شدید، درگیری هر دو گوش یا علائم دیگر بیماری‌ها همراه باشد، پزشک متخصص اطفال ممکن است تصمیم بگیرد آنتی‌بیوتیک تجویز کند. آموکسی‌سیلین معمولاً آنتی‌بیوتیک ترجیحی برای درمان عفونت گوش میانی است، مگر در مواردی که کودک به پنی‌سیلین حساسیت داشته باشد یا دچار عفونت‌های مزمن یا مکرر باشد.

بسیاری از عفونت‌های گوش ناشی از ویروس‌ها هستند و نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارند. اگر پزشک متخصص شک کند که عفونت گوش کودک شما ناشی از ویروس است، او با شما در مورد روش‌هایی که می‌توانند به تسکین درد گوش کودک تا اتمام دوره درمان کمک کنند، صحبت خواهد کرد.

۳. عفونت‌های مجاری ادراری

عفونت مثانه که به عنوان عفونت ادراری یا UTI شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها در مجاری ادراری رشد می‌کنند. این نوع عفونت می‌تواند از نوزادی تا دوران نوجوانی و حتی بزرگسالی ایجاد شود. علائم UTI شامل درد یا سوزش هنگام دفع ادرار، نیاز فوری به ادرار کردن یا ادرار مکرر، خیس کردن رختخواب توسط کودکی که قادر به استفاده از دستشویی است، و درد در ناحیه شکم یا پشت یا پهلو می‌باشد.

برای تشخیص عفونت مجاری ادراری، پزشک ابتدا نیاز به انجام آزمایش ادرار دارد تا نوع دقیق عفونت مشخص شود. سپس، درمان مناسب با توجه به نوع باکتری موجود در ادرار کودک تنظیم خواهد شد.

۴. عفونت پوست

در بسیاری از کودکانی که دچار عفونت‌های پوستی می‌شوند، ممکن است برای تعیین درمان مناسب نیاز به انجام تست پوستی (کشت یا سواب) باشد. اگر کودک شما سابقه عفونت MRSA، استافیلوکوکی یا سایر باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک داشته است یا در تماس با اعضای خانواده یا باکتری‌های مقاوم قرار گرفته است، حتماً این موضوع را به پزشک اطلاع دهید.

۵. برونشیت

برونشیت مزمن یک نوع عفونت در راه‌های هوایی بزرگ و مرکزی ریه‌ها است که بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود. اغلب از واژه «برونشیت» برای اشاره به عفونت ویروسی قفسه سینه استفاده می‌شود که معمولاً نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک ندارد.

۶. برونشیولیت

برونشیولیت یک بیماری شایع در نوزادان و کودکان خردسال است که بیشتر در فصل سرما و آنفلوآنزا بروز می‌کند. در صورتی که کودک به این بیماری مبتلا باشد، ممکن است پزشک هنگام بررسی تنفس او صدای خس خس را شنیده باشد. این بیماری معمولاً ناشی از ویروس است و نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارد. داروهایی که برای درمان آسم استفاده می‌شوند، مانند آلبوترول یا استروئیدها، برای بسیاری از نوزادان و کودکان کوچک مبتلا به برونشیولیت توصیه نمی‌شود. کودکان نارس یا آنهایی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند ممکن است به درمان‌های خاصی نیاز پیدا کنند.

۷. درد

بهترین داروهای ضددرد برای کودکان معمولاً استامینوفن یا ایبوپروفن هستند. برای تعیین مقدار مناسب دارو، بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید، زیرا دوز دقیق باید براساس وزن کودک تعیین شود. مسکن‌های مخدر برای کودکان که مشکلاتی مانند پیچ‌خوردگی زانو، درد گوش یا گلو درد دارند، مناسب نیستند. کدئین هرگز نباید برای کودکان تجویز شود، زیرا می‌تواند مشکلات جدی تنفسی ایجاد کرده و حتی منجر به مرگ شود.

۸. سرماخوردگی

سرماخوردگی ناشی از ویروس‌ها است که بخش فوقانی مجرای تنفسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از کودکان کم‌سن، به‌ویژه آن‌هایی که در مراکز نگهداری کودکان هستند، به طور متوسط سالیانه بین ۶ تا ۸ بار به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند. علائم معمول سرماخوردگی مانند آبریزش بینی، احتقان و سرفه می‌توانند تا ۱۰ روز ادامه پیدا کنند.

وجود مخاط سبز در بینی همیشه به معنای نیاز به آنتی‌بیوتیک نیست. سرماخوردگی معمولاً به آنتی‌بیوتیک نیاز ندارد. با این حال، اگر پزشک به عفونت سینوسی مشکوک شود، بسته به علائم و معاینه بدنی کودک، ممکن است تصمیم به تجویز آنتی‌بیوتیک بگیرد.

۹. سینوزیت باکتریایی

سینوزیت باکتریایی زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها در سینوس‌ها به دام می‌افتند. اگر علائم مشابه سرماخوردگی مانند آبریزش بینی و سرفه بیش از ۱۰ روز بدون بهبودی ادامه یابد، پزشک ممکن است به سینوزیت شک کند.

اگر این علائم حداقل سه تا چهار روز متوالی همراه با آبریزش بینی غلیظ و زرد و تب باشند، احتمالاً نیاز به آنتی‌بیوتیک وجود دارد.

۱۰. سرفه

سرفه معمولاً ناشی از ویروس‌ها است و اغلب نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارد. داروهای سرفه برای کودکان زیر چهار سال یا برای کودکان چهار تا شش سال توصیه نمی‌شوند، مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که داروهای سرفه در کودکان زیر چهار سال اثرگذار نیستند و می‌توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند. همچنین، داروهای سرفه همراه با آرام‌بخش‌ها، از جمله کدئین، نباید برای کودکان استفاده شوند.

برای دریافت توضیحات کامل‌تر و مشاوره تخصصی در مورد بیماری های رایج کودکان و همچنین سایر سوالات مرتبط با سلامت زنان و زایمان، می‌توانید از طریق واتساپ با دکتر فاطمه صالحی در ارتباط باشید. دکتر صالحی با بیش از ۱۵ سال تجربه در حوزه زنان، زایمان و پریناتولوژی (طب مادر و جنین)، آماده ارائه راهنمایی‌های دقیق و علمی در این زمینه هستند. ارتباط با ایشان از طریق واتساپ این امکان را فراهم می‌کند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و از توصیه‌های یک متخصص برجسته بهره‌مند شوید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، لطفاً از طریق شماره واتساپ مطب با دکتر صالحی تماس حاصل فرمایید.

۱۱. آسم و آلرژی

حساسیت در هر کودکی ممکن است ایجاد شود، اما کودکانی که در خانواده‌های دارای سابقه آلرژی هستند، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. اگرچه برخی از کودکان این پتانسیل را از والدین خود به ارث می‌برند، اما تنها تعداد کمی از آن‌ها دچار بیماری آلرژیک فعال می‌شوند. آلرژی در کودکان می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند، از جمله:

• بثورات پوستی (درماتیت آتوپیک یا اگزما)
• آسم
• رینیت آلرژیک (تب یونجه)
• حساسیت‌های غذایی

آسم یکی از علل اصلی مراجعه به اورژانس، بستری شدن در بیمارستان و غیبت از مدرسه در کودکان است. این بیماری در دوران کودکی قابل درمان نیست و علائم ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد، اما با درمان مناسب، شما و فرزندتان می‌توانید علائم را کنترل کنید و از آسیب به ریه‌های در حال رشد جلوگیری نمایید.

۱۲. فلج مغزی

فلج مغزی به مجموعه‌ای از اختلالات مزمن اطلاق می‌شود که بر توانایی کودک در کنترل حرکات و وضعیت بدن تأثیر می‌گذارد. این اختلالات معمولاً به دلیل آسیب به نواحی حرکتی مغز در دوران بارداری یا بعد از تولد رخ می‌دهند. علائم ممکن است در طول سال اول زندگی کودک قابل تشخیص نباشند.

حدود 2 تا 6 نوزاد از هر ۱۰۰۰ تولد ممکن است دچار فلج مغزی شوند. در کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف، علائم ممکن است به صورت لنگش خفیف یا ناهماهنگی در راه رفتن ظاهر شود، اما کودکان مبتلا به نوع شدید فلج مغزی احتمالاً در طول زندگی به مراقبت و نظارت دائمی نیاز خواهند داشت. بسیاری از نوزادانی که با فلج مغزی متولد می‌شوند، ممکن است به درجاتی از عقب‌ماندگی ذهنی یا تشنج نیز دچار شوند.

۱۳. دیابت کودکان

کودکان عمدتاً به دیابت نوع 1 مبتلا می‌شوند، نوعی از بیماری که در آن سیستم ایمنی بدن سلول‌های تولیدکننده انسولین را تخریب می‌کند و در نتیجه بدن قادر به تولید انسولین نیست. بنابراین، تزریق انسولین برای ادامه زندگی ضروری می‌شود.

اگرچه دیابت نوع 2 بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود، اما کودکان نیز ممکن است به این نوع دیابت مبتلا شوند. دیابت نوع 2 معمولاً به دلیل چاقی، کم‌تحرکی و مصرف زیاد انرژی ایجاد می‌شود و درمان آن شامل داروهای خوراکی، انسولین و تغییرات در رژیم غذایی و فعالیت بدنی است. کودکان معمولاً پس از 10 سالگی به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند و اغلب سابقه خانوادگی این بیماری را دارند.

علائم دیابت در کودکان

علائم دیابت نوع 1 و نوع 2 در کودکان شامل تشنگی زیاد، تکرر ادرار، کاهش وزن، خستگی و کم‌آبی بدن است. در دیابت نوع 2، ممکن است درد شکمی و استفراغ نیز مشاهده شود که می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت بحرانی تهدیدکننده زندگی به نام «کتواسیدوز دیابتی» باشد.

۱۴. چاقی کودکان

بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیش‌گیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC)، در ۳۰ سال گذشته، میزان چاقی در کودکان بیش از دو برابر و در نوجوانان بیش از سه برابر افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۰، بیش از یک سوم کودکان و نوجوانان دچار اضافه وزن یا چاقی بودند.

اضافه وزن به معنی داشتن وزن بیشتر از حد معمول برای قد خاص است که ممکن است ناشی از چربی، عضله، استخوان، آب یا ترکیبی از این‌ها باشد. چاقی به معنای وجود چربی اضافی در بدن است.

اضافه وزن و چاقی نتیجه «عدم تعادل کالری» هستند (سوزاندن کالری کمتر از کالری دریافتی) و تحت تاثیر عوامل مختلف ژنتیکی، رفتاری و محیطی قرار دارند. در بلندمدت، کودکان و نوجوانان چاق ممکن است به بزرگسالان چاق تبدیل شوند و در معرض مشکلات جدی سلامتی مانند بیماری قلبی، دیابت نوع 2، سکته، انواع مختلف سرطان و آرتروز قرار بگیرند.

۱۵. اختلالات ژنتیکی و سندرم داون

سندرم داون یک اختلال ژنتیکی است که در طول زندگی کودک، چالش‌های فیزیکی و ذهنی به همراه دارد. این اختلال از نظر شدت می‌تواند بین افراد مختلف تفاوت‌های قابل توجهی داشته باشد، بنابراین مشکلات تکاملی نیز ممکن است از متوسط تا جدی متغیر باشند.

سندرم داون شایع‌ترین علت ناتوانی یادگیری ژنتیکی در کودکان است. محققان می‌دانند که این اختلال به دلیل وجود یک کروموزوم اضافی به وجود می‌آید، اما هنوز به طور قطعی علت دقیق آن یا تعداد عوامل مختلفی که باعث بروز این اختلال می‌شوند، شفاف نشده است.

درمان اختلالات ژنتیکی

سندرم داون یک اختلال مزمن است که در تمام طول زندگی فرد وجود دارد. مداخلات به موقع و حمایتی برای نوزادان و کودکان مبتلا به این سندرم می‌تواند به بهبود توانایی‌های فیزیکی و ذهنی آن‌ها کمک کند.

۱۶. اختلالات تشنج

تشنج زمانی رخ می‌دهد که کودک فعالیت‌های الکتریکی غیرطبیعی در مغز را تجربه کند. در هنگام تشنج، فرزند شما ممکن است:

• تغییراتی در احساسات یا عواطف خود حس کند.
• دچار حرکات غیرطبیعی عضلات (تکان خوردن) شود.
• هوشیاری خود را از دست بدهد.
• به اطراف خیره شود.

داشتن یک تشنج به معنای ابتلا به صرع نیست. برای تشخیص صرع، معمولاً باید چندین تشنج رخ دهد. بسیاری از کودکان مبتلا به صرع از این بیماری بهبود می‌یابند. با این حال، حتی تشنج‌های خفیف نیز باید به پزشک متخصص اطفال اطلاع داده شده و درمان شوند.

۱۷. بیماری کم خونی داسی شکل

بیماری کم‌خونی داسی‌شکل که به آن آنمی سلول داسی یا به‌طور ساده «سلول داسی» نیز گفته می‌شود، یک بیماری ارثی است که بر هموگلوبین داخل سلول‌های قرمز خون تأثیر می‌گذارد. وجود هموگلوبین داسی (HbS) باعث ایجاد گلبول‌های قرمز هلالی‌شکل، سفت و چسبناک می‌شود که این امر می‌تواند به انسداد یا گرفتگی رگ‌های خونی کوچک منجر شود. بسته به این‌که کدام بخش از بدن فرزند شما تحت تأثیر قرار گیرد، این انسداد ممکن است باعث بروز حملات دردناک، مرگ بافت‌ها و عوارض جدی شود.

بیماری کم‌خونی داسی‌شکل بیشتر در جمعیت‌های آمریکایی-آفریقایی مشاهده می‌شود و همچنین در مردم با قومیت‌های مختلف از جمله خاورمیانه، هند مرکزی و کشورهای حاشیه دریای مدیترانه، به‌ویژه یونان، دیده می‌شود.

درمان کم‌خونی داسی‌شکل

روش‌های موثری برای تسکین علائم بیماری کم‌خونی داسی‌شکل وجود دارد، اما در اکثر موارد، درمان قطعی وجود ندارد. کودکان مبتلا به این بیماری نیاز به مراقبت‌های پزشکی منظم دارند.

اگر علائم تغییر کند

گاهی اوقات، عفونت‌های خفیف (ویروسی یا باکتریایی) ممکن است به عفونت‌های جدی‌تر تبدیل شوند. اگر به نظر می‌رسد بیماری فرزند شما تغییر کرده است، بعد از گذشت چند روز بهبود نمی‌یابد یا نگران علائم جدید هستید، بهتر است با پزشک معالج تماس بگیرید. در صورت بدتر شدن وضعیت یا بروز عوارض، پزشک متخصص اطفال ممکن است درمان جدیدی را توصیه کند.

سخن پایانی

در پایان، حفاظت از سلامت زنان و جنین‌ها برای من به عنوان یک پزشک جراح متخصص زنان و زایمان، یک تعهد عظیم محسوب می‌شود. هدف من ایجاد تجربه‌های ایمن و مطمئن برای هر زن باردار و خانواده‌اش است. در این مسیر، با اطمینان و اعتماد متقابل، هر روز به نقش جذاب و حیاتی که برای سلامت و خوشبختی زنان و خانواده‌ها ایفا می‌کنم، پیش می‌روم. اگر سوال یا نگرانی دارید، همیشه در دسترس هستم تا شما را راهنمایی کنم و حمایت کنم.

با سپاس از شما و آرزوی بهترین‌ها برای سلامتی و شادی برای شما